Lê Anh –
Thời gian qua, TPHCM đã thay hàng loạt xe buýt mới để nâng chất lượng phục vụ nhằm thu hút người dân sử dụng loại hình vận chuyển công cộng này. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng phần lớn các loại xe được đầu tư mới là xe cỡ lớn chỉ phù hợp ở những tuyến đường rộng, không phù hợp với những tuyến đường nhỏ, dễ gây ùn tắc giao thông.
Đường hẹp sắm xe lớn
Xe buýt lớn thường khó xoay trở trong những tuyến đường hẹp. Ảnh: Anh Quân
Đầu tháng 11, Sở Giao thông Vận tải TPHCM đưa một loạt xe buýt mới vào hoạt động. Đây là những xe đóng mới hoàn toàn, được trang bị đầy đủ máy lạnh, thiết bị rao trạm, hệ thống camera và giám sát hành trình. Hầu hết những xe được đưa vào sử dụng đợt này đều có 40 ghế ngồi trở lên. Theo quyết định đầu tư 1.680 xe buýt mới tại TPHCM trong giai đoạn 2014-2017 để thay thế cho xe buýt cũ, đa phần là các loại xe buýt lớn, trong đó loại 80 chỗ chiếm đến 560 chiếc, loại 55 chỗ là 424 chiếc, loại 40 chỗ là 696 chiếc.
Ghi nhận thực tế cho thấy, hiện nay có nhiều tuyến đường hẹp được bố trí xe buýt lớn đi vào khiến giao thông dễ bị ùn tắc, nhất là vào giờ cao điểm. Đơn cử một số tuyến đường ở khu trung tâm như Pasteur, Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Nguyễn Thị Minh Khai… khá hẹp, chỉ có hai làn xe, nhưng xe buýt chạy trên những tuyến đường này lại là xe lớn. Mỗi khi vào trạm đón khách, xe chiếm trọn một làn đường nên thường gây ra ùn tắc giao thông. Đó là chưa kể những lúc có vài chiếc cùng vào trạm đón khách thì ùn tắc còn nghiêm trọng hơn. Có một thực tế là, nhiều chiếc xe buýt lớn chạy trên đường với lượng khách lưa thưa, ghế trống khá nhiều.
Theo thống kê của Sở Giao thông Vận tải TPHCM, hiện nay thành phố có đến 69% tuyến đường có bề rộng 7 m trở xuống. Xe buýt lớn lưu thông trên những tuyến đường này dễ dẫn đến ùn tắc giao thông và va chạm với xe máy.
Nên có xe buýt nhỏ
Theo các chuyên gia giao thông và đô thị, TPHCM cần phải thay thế chủng loại xe buýt cho phù hợp với số lượng khách và điều kiện mặt đường. Theo phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Minh Hòa, Khoa Đô thị học trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TPHCM, thành phố nên đầu tư cả xe buýt loại nhỏ và loại trung bình để sắp xếp phù hợp trên từng tuyến đường.
Ông Hòa cho rằng, một xe loại nhỏ có sức chở 12 người chỉ chiếm diện tích mặt đường tương đương ba chiếc xe máy, song sức chở lại tương đương từ 4 đến 6 chiếc xe máy. Theo ông, việc đầu tư các xe buýt loại trung và nhỏ nhằm gom khách từ các hẻm nhỏ đến các bến xe buýt lớn, sau này là cho các tuyến metro.
Tương tự, về phía doanh nghiệp khai thác xe buýt, ông Phùng Đăng Hải, Tổng giám đốc Liên hiệp hợp tác xã vận tải TPHCM, cũng cho rằng cần phải đầu tư cả xe buýt nhỏ vì đặc điểm đô thị của TPHCM có rất nhiều tuyến đường hẻm và có hẻm còn rất dài.
Bên cạnh đó, nhiều tuyến đường hẹp không phù hợp với xe buýt lớn. Với lượng khách đi ít thì việc sử dụng xe buýt nhỏ không gây lãng phí và không gây ùn tắc giao thông như xe buýt lớn. Khi xe buýt nhỏ thu gom hành khách từ các khu dân cư, tuyến đường nhỏ vào các tuyến đường trục có xe buýt lớn hoạt động sẽ mang lại hiệu quả cao hơn.
Trước đây, khi TPHCM có ý định giảm trợ giá cho xe buýt nhỏ, nhiều hợp tác xã dự kiến dừng hoạt động loại xe 12 chỗ. Sau đó, việc này gặp phải phản ứng từ hành khách. Nhiều hành khách cho rằng, các xe buýt nhỏ loại 12 chỗ vẫn hoạt động khá hiệu quả, làm nhiệm vụ trung chuyển hành khách từ các tuyến ngõ ngách ra đường lớn. Cụ thể, như tuyến 46, tuyến 56 của HTX Bà Chiểu-Chợ Lớn vẫn đông khách, nếu các tuyến này không hoạt động nữa thì hành khách không biết đi lại bằng gì.
Khi đặt vấn đề tại sao thành phố không đầu tư cả xe buýt nhỏ? Đại diện của Sở GTVT TPHCM cho biết, theo quy định của Chính phủ, xe buýt phải từ 17 chỗ ngồi trở lên. Vì vậy, nhiều năm qua thành phố không phát triển thêm loại xe buýt nhỏ. Sau đó, chính quyền thành phố đã kiến nghị cho phép duy trì xe buýt nhỏ loại 12 chỗ ngồi và cho loại xe này được sử dụng đến khi hết niên hạn sử dụng. Đến năm 2018 và 2019 có tổng cộng 300 xe buýt nhỏ hết niên hạn sử dụng phải bị loại bỏ và khi đó thành phố không còn xe buýt nhỏ.
[box type=”info”] Giao thông đô thị cũng vận hành theo luật cung cầu và luật cạnh tranh giữa phương tiện công cộng và phương tiện cá nhân… Chừng nào bên cung là xe buýt chưa cung cấp được dịch vụ giá rẻ và thuận lợi hơn xe máy thì chừng đó xe buýt còn khó khăn.
Ông Võ Kim Cương, nguyên Phó kiến trúc sư trưởng TPHCM[/box]
Đề cập đến vấn đề xe buýt của TPHCM, ông Võ Kim Cương, nguyên Phó kiến trúc sư trưởng TPHCM, cho rằng vấn đề vận tải hành khách bằng xe buýt tại TPHCM đã được bàn đi bàn lại nhiều lần, song có vẻ như chưa có lối ra. Ông cho rằng, giao thông đô thị cũng vận hành theo luật cung cầu và luật cạnh tranh giữa phương tiện công cộng và phương tiện cá nhân. Ai thắng ai phụ thuộc vào cung cầu của mỗi bên và quyết định là có khai thác được nhu cầu của dân hay không. Quyền quyết định chọn phương tiện đi lại là của người dân. Chừng nào bên cung là xe buýt chưa cung cấp được dịch vụ giá rẻ và thuận lợi hơn xe máy thì chừng đó xe buýt còn khó khăn.
Nhiều người cho rằng, nếu TPHCM vẫn tiếp tục đầu tư xe lớn, trong khi mặt đường hẹp cộng với lượng xe máy tăng nhanh thì nạn ùn tắc giao thông không chừng lại càng trầm trọng hơn. Nếu như Chính Phủ đã quy định xe buýt phải từ 17 chỗ trở lên thì thành phố có thể tính toán sắm các xe loại 24 đến 29 chỗ cho những lộ trình đi qua những con đường hẹp, để tránh gây ùn tắc đường vào những giờ cao điểm.
