Phương Kiều –
Kiểm là một món ăn đặc sản của đồng bào miền Tây Nam bộ, có mặt trong bữa ăn thường ngày của người dân địa phương. Đặc biệt là trong các ngày mùng 1 Âm lịch, ngày rằm, nhất là các ngày rằm lớn (như Thượng ngươn, Trung ngươn và Hạ ngươn), các ngôi chùa ở các địa phương miền Tây đều có nấu món kiểm, rất được Phật tử ưa thích.
Tô kiểm tỏa mùi thơm ngọt, người lớn và trẻ nhỏ đều ưa thích.
Kiểm có thể là canh, có thể là chè. Là canh, kiểm được thực hiện với khoai lang, khoai môn, tàu hũ ky, bột khoai, chuối xiêm, mít, bí rợ, xơ mít… Tất cả nấu trong nồi nước dừa dão cùng đường cát, chút muối và gia vị cần thiết. Khi chín, chế lên mặt nồi lớp nước cốt dừa. Vì được nấu loãng nên món kiểm này trở thành món canh như bất cứ món canh nào khác. Người ta có thể múc từng muỗng kiểm đưa lên miệng húp, hoặc chan vào chén cơm trộn ăn bình thường.
Tuy nhiên, để trở thành món chè, kiểm được nấu sệt hơn. Chè kiểm được hoàn thành với bột khoai, bột báng, tàu hũ ky, khoai lang, phổ tai, nấm mèo, khoai cau, khoai mì, chuối xiêm chín, mít chín, cơm dừa, bí rợ, đặc biệt là sa kê, cùng nguyên liệu “cốt lõi” là nước dão dừa và nước cốt dừa. Tất cả các nguyên liệu trên cho vào nồi cùng nước dừa dão, muối, đường, hầm trên bếp.
Kiểm chín tỏa mùi thơm béo, múc ra tô, chan nước cốt dừa, rắc đậu phộng rang đâm sơ lên mặt. Múc một muỗng củ quả này cho vào miệng, ta nghe vị ngọt của chuối xiêm chín, bí rợ, khoai lang, khoai cau và của mít hầm rục, của những miếng tàu hũ ky dai thơm mùi khói bếp, của những hột bột báng nở tròn trơn tuột, những sợi cơm dừa, những cọng bột khoai giòn dai sần sật…
Hòa trong vị ngọt, mặn, béo của nước cốt dừa là vị béo của đậu phộng rang. Nhưng nổi bật hơn hết là cái “vị không vị” của sa kê. Những miếng sa kê làn lạt, dai dai, khẽ nhai vị ngọt, vị mặn, vị béo của nước kiểm từ bên trong nó tiết ứa đầy vòm họng, càng ăn càng bắt mê.
Nếu không có điều kiện đi chùa lễ Phật rồi thưởng thức kiểm trong bữa cơm chay, người ta vẫn có thể có kiểm khi mua ngoài thị trường. Kiểm còn được một vài siêu thị bán với tên gọi đặc sệt Nam bộ: chè bà ba.
Kiểm là món ăn rất giàu dưỡng chất. Khoai lang giúp nhuận trường. Nước cốt dừa (sữa dừa) rất có ích cho nội tạng. Sa kê cũng vậy, ngoài ngon và lạ miệng còn có tác dụng bổ tỳ, ích khí. Chỉ riêng bí rợ cũng đã giúp hỗ trợ sức khỏe của mình. Vì bí là “doanh trại” của những “chiến sĩ” chống ô xy hóa, “xả thân” chống lại các gốc tự do. Màu vàng đẹp mắt của bí chứa nhiều beta-carotenes, giúp ngăn ngừa nguy cơ bị ung thư. Bí giàu vitamin A, hỗ trợ hệ miễn dịch của cơ thể. Bí nhiều xơ, có tác dụng điều hòa huyết áp. Ngoài những dưỡng chất giá trị trên, bí còn chứa nhiều calcium, carbohydrates, folate, sắt, magnesium, vitamin B3, protein, vitamin E… Vậy tại sao ta không siêng năng nấu kiểm cho cả nhà cùng thưởng thức?
