BÌNH AN –
Như một trào lưu, nhiều người hiện đang ăn kiêng nhằm mục đích giảm cân. Họ thường truyền tai nhau muôn kiểu ăn kiêng như theo phương pháp truyền thống hay theo kiểu nước ngoài. Tuy nhiên, theo các chuyên gia dinh dưỡng, không phải cứ ăn kiêng là giảm cân vì cơ địa mỗi người mỗi khác.
Ăn kiêng kiểu ta, kiểu Tây…
Khi đời sống phát triển, chế độ dinh dưỡng ngày càng được quan tâm. Tuy nhiên, cơ chế vận động giảm đi rất nhiều ở những đô thị, khiến người thừa cân béo phì ngày càng gia tăng. Cũng vì thế, trên các diễn đàn, các trang mạng, nhiều người tự sưu tầm và chia sẻ vô số các chế độ ăn kiêng để giảm cân.
Phương pháp được các chị em quan tâm nhiều nhất là phương pháp ăn kiêng “low carb”, nghĩa là ăn nhiều đồ béo, kèm rau xanh, tuyệt đối không được ăn đường và tinh bột. Trên các diễn đàn phụ nữ, chủ đề ăn kiêng để giảm cân luôn có nhiều người bàn luận. Ở đó, có người khoe rằng không ăn rau và chỉ ăn thịt bò, trứng chiên, pho mát và giảm đến 5 kg. Phương pháp này trái ngược với phương pháp truyền thống (ăn ít đồ béo). Người ăn kiêng cho rằng cách ăn kiêng này sẽ giúp cơ thể săn chắc hơn, giảm mỡ đúng hơn là giảm cân.
Với phương pháp này, chị Nguyễn Thị Ngọc, ngụ tại quận Phú Nhuận, cho biết chị đã thử trong ba ngày chỉ có thịt chiên, trứng chiên, rau bông cải, dưa chuột, nước. “Ban đầu tôi thật sự rất mệt, đau đầu, hoa mắt chóng mặt… vì cơ thể phải thích nghi với việc không có tinh bột với đường, nên đường huyết và huyết áp bị tụt. Tôi vẫn kiên trì theo đuổi, sau ba ngày trọng lượng cơ thể giảm xuống được 1 kg, chỉ trong hai tuần giảm 8 kg”, chị Ngọc nói.
Phương pháp ăn kiêng thứ hai đang được ưa chuộng không kém “cơn sốt” low carb là chế độ ăn kiêng Dukan, chế độ này giúp người thực hiện ăn uống tương đối thoải mái nhưng vẫn giảm được cân. So với low carb, chế độ ăn kiêng Dukan còn cho phép người ăn kiêng dùng trứng và một số chế phẩm từ sữa.
Theo phương pháp Dukan, quá trình ăn kiêng chia làm bốn giai đoạn. Trong đó, giai đoạn một là ngày đầu tiên đến ngày thứ 10, người ăn kiêng sẽ ăn thoải mái protein (đạm) nạc, cùng 1,5 thìa yến mạch và ít nhất uống sáu ly nước mỗi ngày. Giai đoạn hai kéo dài từ ngày thứ 10 đến một vài tháng. Trong thời gian này, người ăn kiêng sẽ ăn càng nhiều rau xanh càng tốt, cắt giảm tối đa tinh bột, chỉ sử dụng một nửa thìa yến mạch mỗi ngày. Ở giai đoạn ba, mỗi ngày, người ăn sẽ chỉ ăn rau, cộng thêm một miếng trái cây, hai lát bánh mì gạo nguyên hạt (hoặc gạo lứt), một miếng phô mai. Được phép dùng ít thức ăn có tinh bột và một-hai bữa ăn thoải mái, có thể ăn bất cứ thứ gì mình muốn. Cuối cùng, trong giai đoạn bốn, người ăn kiêng có thể ăn bất cứ thứ gì mình muốn, trừ một ngày trong tuần phải ăn protein như giai đoạn đầu. Thời gian này nên ăn ba thìa yến mạch và đi bộ 20 phút mỗi ngày.
Ngoài ra, ở trên các diễn đàn, nhiều người cũng mách bảo nhau chế độ ăn kiêng theo kiểu General motor diet (GM), được cho là sáng tạo bởi Tập đoàn Ô tô General Motor (giúp nhân viên của họ giảm cân). Phương pháp này hoạt động dựa trên nguyên tắc cung cấp calo thấp hơn nhu cầu thiết yếu của cơ thể. Thực đơn thiết lập trong bảy ngày với thực phẩm chủ yếu trái cây, nước, sữa, dầu ăn và một ít tinh bột. Trong đó, sử dụng chuối, tất cả các loại rau, củ chế biến bằng luộc hoặc nấu cùng với dầu, khuyến khích dùng nhiều dưa hấu và cà chua. Uống 8-15 ly nước lọc và ba ly sữa tươi mỗi ngày tùy vào thực đơn. Từ ngày thứ năm đến ngày thứ bảy có thêm một chén cơm. Nếu tuân theo chế độ ngặt nghèo này, người ăn kiêng có thể giảm 4-7 kg/tuần.
Bên cạnh đó, phương pháp ăn kiêng để giảm cân như Detox, vẫn được nhiều người ăn kiêng áp dụng. Với phương pháp này, người ăn kiêng chỉ được dùng các loại thực phẩm rau, củ, quả, chất xơ, uống nhiều nước lọc hoặc nước trái cây, đồng thời loại bỏ hoàn toàn thực phẩm có nguồn gốc từ động vật, không ăn chất ngọt, dầu mỡ và nói “không” với thức ăn chế biến sẵn. Cách giảm cân này giúp đào thải chất độc, nước thừa, tế bào chất béo ra khỏi cơ thể.
…và sinh bệnh
Theo TS.BS. Nguyễn Hữu Toản, nguyên Trưởng khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Chợ Rẫy TPHCM, hiện nay có nhiều phương pháp ăn kiêng nhưng thực sự không có một phương pháp nào được gọi là tối ưu. Mỗi phương pháp đều tùy thuộc vào cơ địa, cơ thể của mỗi người. Tất cả những phương pháp ăn kiêng kể trên, người thực hiện thế nào cũng gây ra những rối loạn cho cơ thể.
Ông Toản cho biết, chế độ ăn cân đối phải có đầy đủ các thành phần. Trong đó, chất đạm phải chiếm 12-15%, chất béo 20-25%, còn lại 55-60% là carbohydrate. Tổng năng lượng của người trung bình là 30 kcal cho mỗi ký cân nặng. Với người giảm cân, có thể dùng 20 kcal/kg cân nặng (1 ki lô calo (1 kcal) = 4,184 kilojun).
Nếu giảm cân bằng cách giảm lượng mỡ, tăng lượng đạm, tăng chất xơ để làm đầy dạ dày, triệt tiêu cảm giác đói theo chế độ low carb thì cơ thể sẽ táo bón, mệt mỏi, dễ hạ đường huyết. Những người bệnh gout sẽ ảnh hưởng trầm trọng đến sức khỏe. Trong khi đó, theo ông Toản, ăn theo chế độ Detox, cơ thể suy kiệt, có thể hạ đường huyết, thậm chí mắc chứng biếng ăn triền miên, dẫn đến trầm cảm.
Nếu ăn kiêng bằng cách tăng lượng đạm, bỏ tinh bột, bỏ chất xơ gặp người có bệnh thận sẽ hại cho cơ thể vì thận không tải được khi đạm nhiều sẽ đào thải nhiều canxi. Nên phương pháp này chỉ dùng cho người thận khỏe.
Phương pháp General motor diet để giảm nhanh lượng cân nặng trong thời gian ngắn sẽ làm cho cơ thể bị xáo trộn, không thích nghi kịp, khiến người trở nên yếu ớt, chóng mặt, vã mồ hôi, hạ đường huyết… Do đó, ông Toản cho rằng, chế độ ăn kiêng phụ thuộc vào việc khám và chỉ định của bác sĩ, nếu không sẽ làm mất cân đối chế độ ăn, gây ảnh hưởng đến sức khỏe.
PGS.DS. Nguyễn Hữu Đức, khoa Dược, trường Đại học Y dược TPHCM, cho rằng để giảm béo mọi người cần phải vận động cơ thể, tập thể dục, điều chỉnh bữa ăn hàng ngày cho hợp lý, chứ không thể ăn theo chế độ bốn tháng giảm 15-20 kg. “Theo khoa học chứng minh, mỗi tháng mỗi người chỉ nên giảm 1,5 kg, nếu giảm đột ngột quá sẽ mất cân bằng, có hại đến sức khỏe”, ông Đức nói.
