Lê Anh-Minh Duy-
Thực tế cho thấy, việc dùng “siêu máy bơm” chống ngập trên đường Nguyễn Hữu Cảnh chưa mang lại kết quả như mong muốn. Theo các chuyên gia, việc dùng máy bơm để chống ngập chỉ là giải pháp kỹ thuật mang tính tạm thời, khó để đạt hiệu quả chống ngập bền vững.
Có máy bơm đường vẫn ngập
Trận mưa kéo dài 45 phút ngày 17-10 đã nhận chìm đường Nguyễn Hữu Cảnh sâu trong nước mặc dù máy bơm công suất lớn vẫn hoạt động. Tại cuộc họp với Sở Giao thông vận tải TPHCM ngày 18-10, nhiều câu hỏi được đặt ra rằng tại sao qua tám lần thử nghiệm máy bơm đều đạt kết quả tốt nhưng khi có mưa lớn lại không mang lại hiệu quả?
Ông Nguyễn Tăng Cường, Tổng giám đốc Công ty cổ phần tập đoàn công nghiệp Quang Trung (đơn vị vận hành máy bơm), cho biết việc đường Nguyễn Hữu Cảnh bị ngập hôm 17-10 là do rác quá nhiều làm cống bị tắc, dẫn đến bít dòng chảy. Thậm chí, ông Cường còn nghi ngờ có người phá hoại.
Đại diện Trung tâm điều hành chương trình chống ngập nước TPHCM xác nhận tại cuộc họp là có rác trong các hố ga ở đường Nguyễn Hữu Cảnh. Còn việc nghi ngờ có người phá hoại thì cần phải điều tra.
Tuy nhiên, theo đánh giá của một số chuyên gia, việc đặt máy bơm chống ngập ở đường Nguyễn Hữu Cảnh chỉ là giải pháp tạm thời và chưa thể mang lại kết quả chống ngập lâu dài.
“Siêu máy bơm” đang bơm nước ra sông Sài Gòn. Ảnh: Thành Hoa
Khơi thông dòng chảy
Trao đổi với Sài Gòn Tiếp Thị, ông Nguyễn Bách Phúc, Chủ tịch Hội tư vấn khoa học công nghệ và quản lý TPHCM (HASCON), cho rằng TPHCM ngập là vì hệ thống cống thoát nước quá kém. Trên thế giới đều chống ngập bằng hệ thống cống để chảy ra sông, chứ không phải bằng máy bơm.
Điều này đã được tư vấn của Nhật chỉ ra khi lập quy hoạch chống ngập cho TPHCM. Khi đó, nhà tư vấn tính toán, để hết ngập thì phải xây dựng hệ thống cống một cách khoa học, với chi phí khoảng 12 tỉ đô la Mỹ. Tuy nhiên, đến nay TPHCM mới chỉ chi được hơn 1 tỉ đô la. Vì thế, việc có máy bơm mà đường Nguyễn Hữu Cảnh vẫn ngập là điều đã được dự báo từ trước.
“Đường Nguyễn Hữu Cảnh nằm cách bờ sông Sài Gòn từ 100-300 mét. Ở khoảng cách này thì việc xây dựng một hệ thống cống thoát nước là hợp lý, tại sao lại sử dụng máy bơm?” ông Phúc đặt câu hỏi.
Theo tính toán của ông, nếu làm cống bằng bê tông cốt thép, tiết diện một mét vuông thì chi phí cho một mét đường ống kể cả lắp đặt chỉ khoảng 3 triệu đồng. Nếu xây dựng 10 cống từ đường Nguyễn Hữu Cảnh ra sông Sài Gòn, bình quân mỗi ống dài 150 mét, thì tổng chi phí từ 4,5-5 tỉ đồng. Ông Phúc cho rằng, thông số quan trọng nhất của máy bơm là khả năng thoát nước cho đường Nguyễn Hữu Cảnh với lượng mưa tối đa là bao nhiêu thì chủ đầu tư chưa giải đáp được, nên khi mưa lớn vượt quá công suất của máy bơm thì ngập vẫn hoàn ngập.
Cùng chung nhận định, ông Hồ Long Phi, Giám đốc Trung tâm quản lý nước và biến đổi khí hậu thuộc Đại học Quốc gia TPHCM, cho rằng máy bơm chỉ đạt hiệu quả đến một mức nào đó, nên có nâng công suất máy bơm lên thì cũng không tăng lượng nước thoát ra vì còn phụ thuộc vào hệ thống cống thoát nước.
Ông cho rằng, đường Nguyễn Hữu Cảnh là nơi có nền đất yếu, trong khi khu dân cư mọc lên dày đặc. Điều cần làm lúc này là cải tạo, nâng cấp hệ thống cống thoát nước kết hợp với máy bơm thì mới mang lại hiệu quả.
Phân tích kỹ hơn ở góc độ quy hoạch, ông Phan Khánh, Hội khoa học thủy lợi TPHCM, cho rằng việc chọn đặt máy bơm ở đường Nguyễn Hữu Cảnh là chưa khoa học vì đây là vùng đô thị mới, hệ thống cống thoát nước còn tốt.
Theo ông, ngập úng của TPHCM bị tác động bởi ba yếu tố, gồm lượng mưa, mức nước triều cường và lũ. Riêng về lũ thì tần suất thấp vì đã có các công trình kiểm soát lũ trên sông Sài Gòn và Đồng Nai. Vấn đề còn lại là triều cường và thoát nước khi mưa. Muốn chống được triều cường thì phải hoàn chỉnh 11 cống ngăn triều như trong quy hoạch. Hiện nay, TPHCM chưa đủ tiền để xây hệ thống đê bao và 11 cống ngăn triều và các hệ thống thoát nước nên giải pháp trước mắt vẫn là khai thông dòng chảy.
Ông Khánh cho rằng, cần phải đo đạc lập lại bản đồ độ cao thành phố. Bao nhiêu năm, các công trình xây dựng mọc lên đào chỗ này, lấp chỗ kia mà vẫn sử dụng bản đồ cũ để thiết kế hệ thống thoát nước là không phù hợp. Khi đã có bản đồ độ cao mới thì mới nghiên cứu chia ra nhiều phân khu để thiết kế hệ thống thoát nước một cách căn cơ, cộng với việc xây dựng hệ thống đê bao và cống ngăn triều thì việc chống ngập mới bền vững.
[box] “Siêu máy bơm” này được Trung tâm chống ngập TPHCM (đại diện UBND thành phố) thuê hồi đầu tháng 10-2017 từ Công ty cổ phần tập đoàn công nghiệp Quang Trung để bơm chống ngập đường Nguyễn Hữu Cảnh, một trong những “rốn ngập” của thành phố mỗi khi có mưa lớn. Giá thuê tuy chưa được công bố chính thức trong lễ ký hợp đồng nguyên tắc vào ngày 2-10 nhưng thông tin từ nhiều nguồn cho biết, có thể lên đến 12 tỉ đồng mỗi năm.
Chính quyền thành phố yêu cầu Tập đoàn Quang Trung đảm bảo đường Nguyễn Hữu Cảnh, đoạn từ Điện Biên Phủ đến Võ Duy Ninh không bị ngập theo tiêu chuẩn của Bộ Xây dựng (mực nước nhỏ hơn 0,1 mét) mỗi khi có mưa hoặc triều cường. Tuy nhiên, trước thực trạng con đường này vẫn ngập, những câu hỏi liên quan đến việc thuê máy bơm chống ngập và hiệu quả lâu dài như thế nào tiếp tục được đặt ra. [/box]
