(SGTT) – Phan Thiết, Bình Thuận không chỉ thu hút du khách với biển xanh, cát trắng mà còn nhiều di tích lịch sử, văn hóa, danh lam thắng cảnh nổi tiếng, nổi bật trong số đó là trường Dục Thanh, nơi in đậm dâu chân Bác Hồ.
- Du khách tăng, hầu hết khách sạn ở Phan Thiết đã mở cửa trở lại
- Bình Thuận chi 10 tỉ đồng xây dựng điểm du lịch văn hóa Lầu Ông Hoàng
Nằm ở vị trí trung tâm thành phố Phan Thiết (39, Trưng Nhị), kề bên dòng Cà Ty hiền hòa, Dục Thanh là ngôi trường ghi dấu sự kiện của Bác Hồ trước khi đi tìm đường cứu nước. Nơi đây, từ tháng 9-1910 đến tháng 2-1911, chàng thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành đã dừng chân dạy học.
Bằng tâm huyết và tình cảm của mình, thầy giáo Nguyễn Tất Thành đã truyền đạt những kiến thức văn hóa và khơi dây tinh thần yêu nước cho các học trò trước khi Người vào Sài Gòn để ra nước ngoài.
Trường Dục Thanh ra đời và chính thức hoạt động từ năm 1907 đến năm 1912, theo chủ trương chung của phong trào Duy Tân do cụ Phan Châu Trinh khởi xướng với ước muốn mở mang dân trí thông qua thành lập các trường học. Thời điểm đó, ông Nguyễn Trọng Lội và ông Nguyễn Quý Anh là hai người con của nhà thơ, nhà văn yêu nước Nguyễn Thông cùng với các nhân sĩ yêu nước khác đứng ra sáng lập trường.
Trường Dục Thanh là một ngôi trường tư thục có nội dung giảng dạy tiến bộ thời bấy giờ. Trường dạy chữ Quốc ngữ là chính. Bên cạnh đó còn dạy chữ Hán, chữ Pháp và môn thể dục. Khi ấy, trường có 7 thầy giáo, Hiệu trưởng là thầy Nguyễn Quý Anh, thầy Nguyễn Tất Thành lúc đó 20 tuổi là thầy giáo trẻ nhất trường.
Học sinh của trường lúc đông nhất có khoảng 50 đến 60 học sinh, trong đó chỉ có 4 học sinh nữ và được chia làm 4 lớp: tư, ba, nhì, nhất. Trong thời gian dạy học tại trường, thầy giáo Thành dạy môn thể dục, thể thao là chính. Ngoài ra, thầy Thành còn phụ giảng dạy chữ Quốc ngữ và chữ Hán thay cho các thầy giáo khác lúc nghỉ bệnh hoặc bận việc.
Tháng 2-1911, thầy Thành rời trường Dục Thanh vào Sài Gòn, ngày 5-6-1911, thầy Thành rời Tổ quốc, vượt đại dương đi tìm con đường giải phóng dân tộc. Tuy thời gian dạy học ở trường không dài nhưng thầy Thành đã để lại trong lòng học trò những ký ức khó quên về tình yêu thương, đạo đức, lối sống, tinh thần yêu nước và phương pháp giảng dạy.
Ngoài phòng dạy học, trường Dục Thanh lúc bấy giờ còn có nhà Ngư nằm kế bên. Đây là nơi dùng để chứa ngư lưới cụ và làm cá của gia đình cụ Nguyễn Thông xây dựng năm 1906. Đến năm 1907, khi trường ra đời, nhà Ngư trở thành nơi hội tụ của thầy giáo và học trò ở xa đến dạy và học. Trong thời gian dạy học, thầy Thành cũng ở nội trú tại nhà này.
Phía sau nhà Ngư là nhà Ngọa Du Sào (có nghĩa là nơi nghỉ ngơi thư giãn) được cụ Nguyễn Thông cho xây dựng năm 1880 để ở và dùng căn gác làm nơi uống trà, ngâm thơ, bình văn và sáng tác lúc tuổi già. Đây còn là nơi để luận bàn, trao đổi công việc với các sĩ phu yêu nước. Trong thời gian dạy học tại trường, thầy Thành cũng thường xuyên lui tới Ngọa Du Sào để đọc sách, chấm bài và thỉnh thoảng nghỉ trưa.
Trong sân trường Dục Thanh còn có cây khế và giếng nước. Cây khế do vợ cụ Nguyễn Thông trồng cách đây hơn thế kỷ, thầy Thành thường lấy nước ở giếng để sinh hoạt và tưới cho cây. Đến nay, cây khế vẫn ra hoa, kết trái quanh năm, nhân dân Phan Thiết thường gọi là “cây khế Bác Hồ”.
Ngoài ra, trường còn lưu giữ nhiều hiện vật gốc gắn liền với thời gian và lịch sử những năm tháng dạy học của thầy Thành tại đây như bộ họa đàng trường kỷ, bộ ván gõ 3 tấm, án thư, tủ đứng, thang gỗ, tráp văn thư, nghiên mài mực, 3 chiếc ly nhỏ, 1 chiếc khay…
Sau ngày quê hương Phan Thiết – Bình Thuận được giải phóng, khu di tích trường Dục Thanh được trùng tu lại bao gồm toàn bộ khuôn viên và kiến trúc cũ trên cơ sở một phần di tích gốc còn lại và dựa theo lời kể, bản vẽ phác họa của 4 cụ học trò của Bác năm 1910 còn sống là các ông Nguyễn Quý Phầu, Nguyễn Đăng Lầu, Từ Trường Phùng và Nguyễn Kinh Chi.
Trường Dục Thanh được khánh thành và đưa vào hoạt động với tổng diện tích gần 4.100m² bao gồm Trường Dục Thanh, nhà Ngư, nhà Ngọa Du Sào, nhà thờ cụ Nguyễn Thông, cây khế, giếng nước, vườn cây lưu niệm, cây ăn quả, cây cảnh…
Từ năm 1983 – 1986, địa phương tiếp tục xây dựng công trình Nhà trưng bày về tiểu sử, sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và chính thức khánh thành vào ngày 17-5-1986 đúng vào dịp mừng sinh nhật Bác lần thứ 96.
Hiện nay, trường Dục Thanh cùng với Nhà trưng bày tạo thành một quần thể di tích lịch sử – văn hóa tại thành phố Phan Thiết, có ý nghĩa đặc biệt trong hệ thống di tích lưu niệm và Bảo tàng Hồ Chí Minh trong cả nước.
Du khách từ mọi miền đất nước đến với trường Dục Thanh để tìm hiểu về cuộc đời cao đẹp của Người, từ nếp sống giản dị, chân thật đến lòng yêu nước, thương dân và nhất là hình ảnh “Thầy giáo trẻ” hết lòng chăm lo cho sự nghiệp “trồng người”.
Hàng năm, có hơn 200.000 lượt khách tham quan trong nước, quốc tế, đặc biệt là các nguyên thủ quốc gia và lãnh đạo cao cấp của các nước trên thế giới đền thăm viếng, tìm hiểu, nghiên cứu về Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Cách đây 110 năm, với ý chí, khát vọng cháy bỏng giải phóng dân tộc Việt Nam khỏi ách nô lệ dưới chế độ thực dân, phong kiến, ngày 5-6-1911, người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành rời bến cảng Nhà Rồng ra đi tìm đường cứu nước.
Nguyên Vũ
