Vì hám lợi người ta có thể đánh tráo nhãn mác để người già uống sữa trẻ em, còn trẻ em lại uống sữa dành cho… phụ nữ mang thai. Tất cả đều chung một công thức pha trộn từ nguyên liệu sữa có xuất xứ từ Trung Quốc. Năm nào cơ quan chức năng cũng bắt vài vụ sữa dỏm, khiến người tiêu dùng luôn cảm thấy bất an không biết ly sữa thơm phức con mình sắp uống là sữa gì.
Bất an bên ly sữa
Những ngày đầu tháng 6 vừa qua, Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm kinh tế (PC46) của Công an TPHCM đã phối hợp với đơn vị chức năng tại huyện Bình Chánh bắt giữ hai vụ sản xuất sữa dỏm, kinh doanh sữa lậu, đánh tráo nhãn mác để móc túi người tiêu dùng.
Vụ đầu tiên liên quan đến một cá nhân. Lúc cơ quan chức năng ập vào, người này đang ngồi tráo nhãn mác của hàng trăm hộp sữa Pediasure 400 g, loại dành cho trẻ 1-10 tháng tuổi, biến chúng thành sữa Ensure Gold 400 g, loại dành cho người già. Mục đích của việc tráo nhãn mác là để hưởng phần chênh lệch về giá. Tại các tiệm tạp hóa, một hộp sữa Pediasure (400 g) có giá khoảng 275.000 đồng, còn hộp sữa Ensure Gold (400 g) có giá bán khoảng 309.000-315.000 đồng.
Tại nhà người này, cơ quan chức năng còn phát hiện nhiều thùng sữa nước Ensure loại 237 ml đã bị lột nhãn màu vàng, dán sang nhãn màu xanh. Ông Nguyễn Hoàng Tuân, Phó đội trưởng Cảnh sát kinh tế huyện Bình Chánh, cho biết đơn vị này đang phối hợp với các cơ quan chức năng kiểm tra chất lượng sữa bên trong lon xem có làm giả hay không.
Cũng trong tháng 6, cơ quan chức năng đã phát hiện Công ty TNHH Chế biến thương mại thực phẩm Phước Sinh Lộc, có trụ sở tại quận Tân Phú và chi nhánh tại huyện Bình Chánh, TPHCM sản xuất sữa sử dụng nguyên liệu trôi nổi và không rõ nguồn gốc. Tại đây, cảnh sát kinh tế đã thu giữ khoảng 100 kg nhãn mác đề là “Pigo”, “Ginamilk Canxi”… để nhái gần giống nhãn hiệu của những hãng sữa nổi tiếng trên thị trường. Bên cạnh 19 bao nguyên liệu, 22 bao đường hóa học và 8 bao bột sữa, cơ quan chức năng còn thu giữ nhiều máy móc phục vụ cho việc đóng lon, đóng gói bao bì, hơn 1.000 lon và hộp sữa thành phẩm của nhiều nhãn hiệu khác nhau, trong đó nhiều lon đã hết hạn sử dụng.
Điều đáng chú ý là, cùng một công thức pha trộn, những người làm ăn gian dối đã sản xuất ra nhiều loại sữa khác nhau, dành cho tất cả các đối tượng, từ người già đến trẻ em, từ phụ nữ mang thai đến người gầy. Công đoạn chế biến cũng rất đơn giản, chỉ cần trộn nguyên liệu sữa bột chất lượng thấp với đường và hương liệu là có thể đóng vào hộp mà không cần phải qua các công đoạn xử lý như phòng cách ly tiệt trùng, tia cực tím, máy hút chân không… để bảo quản sữa như các nhà máy công nghiệp vẫn làm. Thậm chí, nhiều cơ sở còn trộn thêm hương mùi sữa, chất đạm giả, chất béo giả được mua ở chợ hóa chất để qua mặt cơ quan chức năng khi bị kiểm tra.
Sáu tháng đầu năm nay, các đội quản lý thị trường TPHCM đã kiểm tra và tịch thu 176 lon sữa bột được bày bán tại các cửa hàng không có hóa đơn chứng từ, khoảng 26.943 chai sữa nước Ensure loại 237 ml nhập lậu từ biên giới Mộc Bài – Tây Ninh do các đối tượng gom hàng miễn thuế tại chợ biên giới.
Khó phân biệt thật – giả
Với cách làm tráo nhãn sữa này, chỉ có người sản xuất hàng giả mới biết đâu là hàng thật, hàng giả, còn người tiêu dùng và thậm chí cả người bán cũng chào thua, không phân biệt nổi. Ông Lê Kim Hảo, chủ đại lý sữa trên đường Thống Nhất, quận Gò Vấp, TPHCM, cho rằng an toàn nhất, người tiêu dùng chỉ mua hàng của công ty nhập khẩu chính hãng, không nên mua hàng trôi nổi ngoài thị trường, vì hiện nay sữa bị làm giả, làm nhái rất nhiều, rất khó phát hiện.
Chủ một cửa hàng sữa trên đường Nguyễn Kiệm, quận Phú Nhuận, cho biết cửa hàng của bà bán nhiều sản phẩm sữa dành cho người già, thanh niên, bà bầu và em bé, và bà chưa thấy lon sữa giả bao giờ. Nhưng bà chủ này cũng nói thật nếu gặp phải những lon sữa bị thay nhãn mác, chắc bà cũng chào thua, không thể nhận ra, bởi mỗi tháng nhân viên đến giao cả trăm hộp sữa các loại, bà chỉ biết nhận hàng và bán.
Không chỉ có các loại sữa bán ở siêu thị hay tiệm tạp hóa, thị trường còn có mặt hàng sữa “xách tay” với đủ loại nhãn mác. Đây là một trong những khe hở cho những tay làm hàng giả lách vào thị trường sữa.
Còn người tiêu dùng, khi mua phải hàng có vấn đề thì cách xử lý thường thấy nhất là ngưng sử dụng và đổ bỏ đi. Chị Hằng nhà ở quận Phú Nhuận là người đã trải qua kinh nghiệm này khi mua sữa cho hai đứa con nhỏ ở nhà. Thấy sữa bị vón cục, chị đem đổ bỏ, không nghĩ đến chuyện khiếu nại vì sợ mất thời gian mà chưa chắc đã được đền bù, nên thôi.
Trong khi đó, các hãng sữa thì trấn an người tiêu dùng, rằng ngoài việc kiểm soát hàng hóa chặt chẽ, họ luôn phối hợp với các cơ quan chức năng với hy vọng sẽ phát hiện, ngăn chặn, xử lý kịp thời những trường hợp làm hàng nhái để đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng.
[box type=”info”] Không an toàn cho sức khỏe
Mỗi nhóm đối tượng ở các lứa tuổi khác nhau sẽ có nhu cầu dinh dưỡng, khả năng tiêu hóa và hấp thụ khác nhau. Với trẻ nhỏ dưới 12 tháng tuổi, sữa công thức sẽ được chế biến theo thành phần tương tự sữa mẹ. Các công thức này phải phù hợp với nhu cầu phát triển về thể chất và trí não của trẻ, phù hợp hệ tiêu hóa và hấp thụ của trẻ. Việc sử dụng sữa không đúng sẽ không đáp ứng nhu cầu của cơ thể, ảnh hưởng đến sự phát triển nói trên.
Với người lớn, nếu dùng sữa không phù hợp cũng sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe, vì có người cần giảm cân, có người cần tăng cân, có người kém hấp thụ với một số chất dinh dưỡng, do vậy cần có sản phẩm chuyên biệt. Khi sử dụng sữa không đúng nhu cầu thì có thể cơ thể sẽ dư một số chất này (như cholesterol, đường…) mà lại thiếu những chất kia (như canxi, vitamin D…).
Đối với phụ nữ mang thai, nếu uống phải sữa không đảm bảo chất lượng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi đang hình thành trong cơ thể mẹ, nhất là khi sữa không được kiểm tra các thành phần an toàn cho người sử dụng.[/box]
BS. Trần Thị Minh Hạnh – Phó giám đốc Trung tâm Dinh dưỡng TPHCM
