(SGTT) - Mỗi độ tháng Tư về, người dân thành phố Tam Kỳ, Quảng Nam lại rộn ràng chuẩn bị đón lễ hội hoa sưa vàng. Trước đó một tháng, sau khi những hơi lạnh cuối cùng rút đi, nắng ấm lan tràn trên dải đất miền Trung, sưa bắt đầu dồn sức nứt ra những mầm nụ be bé. Thế rồi, chỉ từ vài đốm vàng le lói sau tán lá xanh dày buổi chiều hôm trước, đến ngày hôm sau cả cây đã khoác một lớp vàng tươi rực rỡ. Nắng càng nhiều thì hoa càng nở rộ.
- Tháng Ba về lại nhớ… hoa bưởi ướp hương
- Mát lòng hoa bí, chút hoài niệm tuổi thơ
- Khi Đà Lạt mộng mơ vào mùa hoa phượng tím “mơ mộng”

Hoa sưa mọc thành chùm ở đầu cành, cành sum suê có thể từ 20-30 bông. Những cành hoa chen chúc vươn ra ngoài tán lá, khoe sắc vàng óng ánh. Hoa chỉ rộ khoảng một tuần là hết, nhưng lại nở thành nhiều đợt trong một mùa hoa, mỗi đợt cách nhau khoảng nửa tháng.
Có lúc, lứa quả của đợt đầu vừa thành hình thì đợt hoa sau đã nở rộ. Quả sưa hình tròn, có 1-3 hạt tập trung ở tâm, lồi lên, còn mép ngoài thì mỏng dẹp, nhìn như một cái đĩa bay thu nhỏ. Ban đầu quả xanh, khi chín chuyển màu nâu. Mỗi đợt gió thổi qua, đám quả rung rinh lắc lư khá vui mắt.

Đây không phải là cây sưa nở hoa trắng rợp trời tháng Ba ở miền Bắc, cũng không phải loại sưa đỏ (gỗ huỳnh đàn) quý hiếm. Cây sưa vàng có tên chính xác là hương vườn, hoặc giáng hương, tên khoa học là Pterocarpus macrocarpus, thuộc họ Đậu (Fabaceae). Cây tăng trưởng khá nhanh, rễ bạnh, cành nhánh dẻo và khó gãy, tán rộng. Hết mùa quả già thì cũng chớm vào mùa mưa bão, cây bắt đầu rụng hết lá, còn lại những cành trơ trọi nên khó bị đổ ngã.
Cây có giá trị về cảnh quan đô thị hơn là giá trị kinh tế. Chính vì những điểm thuận lợi như vậy nên từ một loại cây mọc tự nhiên trên vùng đất Quảng Nam hoặc chỉ trồng lấy củi, hơn 10 năm nay, cây sưa được đưa vào trồng đại trà trên nhiều tuyến phố, cơ quan, công sở ở đây.

Cứ vậy, chừng vài năm sau, những hàng sưa đều tăm tắp ban đầu đã trổ hoa đồng loạt. Hết mùa xuân, cả tuyến phố như thay áo mới màu nắng để chào hè. Sắc màu ấy ở nơi đâu của xứ Quảng cũng đẹp, nhưng ấn tượng nhất là ở làng Hương Trà, phường Hòa Hương, thành phố Tam Kỳ.
Làng Hương Trà nằm bên tả ngạn con sông Tam Kỳ, phía hữu ngạn là xã Tam Xuân 1, huyện Núi Thành. Mảnh đất Hương Trà được nuôi dưỡng bởi phù sa từ con sông mẹ Tam Kỳ hợp lưu với sông cha Bàn Thạch. Ngày xưa, nơi đây chỉ là những cồn bãi, nước bao quanh, muốn vào làng phải đi bằng đò dọc, đò ngang. Dần dà, các dải đất nối sông với bờ được bàn tay con người bồi đắp thành hình. Để tránh mưa bão, lũ lụt gây sạt lở, bà con bắt đầu trồng cây sưa dọc bờ sông.
Đến nay, ước chừng có khoảng 180 cây sưa từ 40 đến 500 năm tuổi ở đây. Đến mùa, ngôi làng ven sông sáng bừng trong sắc hoa sưa. Phía trên, những tán cây đan vào nhau rợp mát. Bên dưới, thảm hoa sưa nhuộm con đường vàng nắng bên dòng sông trôi lững lờ.

Chính vì phong cảnh nên thơ hữu tình đến vậy nên từ tháng 4-2017, CLB Nhiếp ảnh thành phố Tam Kỳ phối hợp với UBND phường Hòa Hương lần đầu tiên tổ chức lễ hội “Mùa hoa sưa” và rất thành công. Các năm tiếp theo quy mô tổ chức lớn dần và được nâng lên cấp thành phố, chỉ trừ năm 2020 tạm ngưng do dịch bệnh Covid-19.
Lễ hội là dịp du khách được thưởng thức vẻ đẹp của hàng sưa trăm tuổi, không gian làng quê yên bình cùng nhiều hoạt động văn hóa văn nghệ dân gian của cộng đồng dân cư nơi đây. Dù hoa sưa vàng không phải chỉ có ở Quảng Nam, nhưng việc đón đầu tổ chức lễ hội từ 6 năm trước đã thể hiện sự nhanh nhạy của địa phương trong việc khai thác du lịch theo những mùa hoa.

Hoa sưa được xem như 1 trong 2 loại quốc hoa của đất nước Myanmar. Ở đây, hoa sưa có tên là hoa Padauk. Hoa Padauk thường nở vào dịp tết cổ truyền Thingyan, gắn liền với lễ hội té nước, nên đây còn được coi là hoa của tết Thingyan. Điểm thú vị nữa là cây và hoa mang ý nghĩa riêng biệt. Nếu như cây Padauk là biểu tượng của sức mạnh và sự bền bỉ thì hoa Padauk mang ý nghĩa cho tình yêu, tuổi trẻ và sự lãng mạn.
Việt An