(SGTT) – Không biết từ bao giờ, bánh ít lá gai đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực xứ Nẫu – Bình Định. Món quà vặt này thường được thưởng thức trong các buổi trà chiều hay sau những bữa cơm tối đầm ấm, gia đình sum vầy.
- Bản đồ ẩm thực: Đặc sản chè đắng nổi tiếng Cao Bằng
- Bản đồ ẩm thực: Ghé Nam Định, nhớ bánh nhãn Hải Hậu nổi tiếng gần xa
- Bản đồ ẩm thực: Ngọt ngào tô bún cá Kiên Giang khiến “vạn người mê”
Qua truyền thông đại chúng, câu chuyện nguồn gốc của bánh ít lá gai cũng khá là thú vị. Nếu tích xưa tương truyền món bánh này do nàng công chúa Út thời các vua Hùng sáng tạo nên thì với người Bình Định tạo hình của nó giống với tháp Chàm nơi đây. Chẳng hạn như câu ca dao sau đây:
“Tháp Bánh Ít (*) đứng sít cầu Bà Gi
Sông xanh, núi cũng xanh rì
Vào Nam, ra Bắc ai cũng đi con đường này
Nghìn năm gương cũ còn đây
Lòng ơi! Phải lo nung son sắt kẻo nữa đầy bể dâu”
Luận bàn câu chuyện nguồn gốc về nó tạm dừng, tôi sắp xếp thời gian để ghé thăm một cơ sở sản xuất món bánh này tại TPHCM dịp gần đây để tìm hiểu thêm về quy trình (do điều kiện đi lại vì dịch bị hạn chế nên chưa thể ghé thăm một cơ sở bánh ít lá gai tại Bình Định).
Chị Thủy, chủ cơ sở bánh ít lá gai Bà Hoa – đặc sản Bình Định ở quận Gò Vấp, cho biết “Một trong những công đoạn tốn nhiều thời gian nhất là chuẩn bị lá gai. Đây được xem là nguyên liệu quyết định đến sự thơm ngon của bánh. Cụ thể, sau khi hái, lá gai được lặt bỏ phần cuống và gân lá. Tiếp đến, đem phơi khô, xay nhuyễn, vắt lấy nước và trộn với bột nếp được chuẩn bị trước đó”.
Thông thường, nhân bánh làm từ dừa hoặc đậu xanh, có khi là kết hợp cả 2 để tạo nên hương vị béo bùi hơn. Nói về đậu xanh, nguyên liệu không thể thiếu trong món ăn thì nó được người thợ đem ngâm cho đậu nở. Song song đó, thịt dừa đem bào sợi nhỏ rồi nấu chín với đường cát, để nguội rồi vo thành viên.
Đi kèm với những nguyên liệu, cách chế biến công phu nêu trên còn là nghệ thuật gói bánh. Cụ thể, cách gói bánh ít là dùng một lượng bột nếp vừa phải đủ để bọc nhân, vo tròn, cho nhân vào và tiếp tục vo tròn lần nữa rồi mới đặt bánh vào hộp hoặc lá chuẩn bị sẵn trước đó. Vậy là thành phẩm bánh ít lá gai trứ danh của Bình Định đã ra đời!
Nói không thôi chưa đủ, tôi mạn phép mua bánh và ngồi thưởng thức tại chỗ để cảm nhận về nó. Cái ưng đầu tiên là bánh không bị dính răng như một số loại bánh khác. Độ dẻo của bánh hòa quyện cùng vị thơm của nếp, vị bùi của đậu, chút cay nồng của gừng cứ đưa ta tới những xúc cảm ẩm thực khó quên.
Vậy là từ nay, tôi đã sưu tập thêm cho mình một món ăn của Bình Định trong hành trình chinh phục bản đồ ẩm thực vùng miền Việt Nam. Tin chắc rằng, mọi người sẽ có cảm giác thú vị khi thưởng thức món bánh này giống như tôi. Xin hẹn xứ Nẫu vào một ngày gần nhất khi điều kiện đi lại dễ dàng hơn, tôi sẽ chọn cho mình một góc nhỏ giữa lòng phố biển, thưởng thức bánh ít lá gai mua tại chính nơi sản sinh ra nó.
(*) Tháp Bánh Ít là một cụm các tháp cổ thuộc thôn Đại Lộc, xã Phước Hiệp, huyện Tuy Sơn, tỉnh Bình Định. Đây là địa điểm tham quan mang phong cách quần thể kiến trúc Chăm mà du khách yêu thích văn hóa cổ xưa không nên bỏ lỡ.
Bản đồ ẩm thực Việt Nam là chuyên mục mà Sài Gòn Tiếp Thị mong muốn truyền tải đến những du khách trong và ngoài nước các món ăn đậm nét văn hóa ẩm thực vùng miền do đầu bếp và người sành ăn địa phương giới thiệu. Thông qua đó, mọi người vừa thăm thú danh lam thắng cảnh vừa thưởng thức những món ăn ngon, khó quên. Mọi hình ảnh món ăn đặc trưng của các địa phương do bạn sở hữu có thể gửi về cộng tác với Sài Gòn Tiếp Thị tại địa chỉ e-mail: ducduy@thesaigontimes.vn
Hoài Ly
