(SGTT) – Được xem là hoa của đồng quê, xuyến chi có mặt khắp nơi. Nơi nào có đất trống, chỗ đó có xuyến chi. Từ ruộng hoang, rẫy dại, tới bờ mương, bờ kè; từ bờ đê đến mấy mô đất khô cằn. Xuyến chi giản dị, thầm lặng góp mặt, gần gũi và chân mộc như lũ trẻ quê hồn nhiên giữa đồng ruộng, gần gũi, bình thường tới mức ít ai để ý.
- Đến Gia Lai trekking Chư Nâm, bay dù lượn tại tuần lễ hoa dã quỳ
- Trải nghiệm thu hoạch sen mùa nước nổi ở Hậu Giang
Xuyến chi, tên khoa học là Bidens Pilosa, thân bụi, cao từ 0,3 đến 1m. Lá đơn mọc đối, phiến xẻ thùy sâu tận gân tạo thành ba thùy như lá chét, thùy phiến bìa có răng cưa và lông thưa. Hoa hình đầu năm cánh màu trắng, phía trên có tràng hoa hình ống màu vàng, lưỡng tính, như “nhụy vàng” của hoa tự. Quả dạng bế, có hai móc ngọn, dùng phát tán qua động vật và con người (bám vào vải).
Hoa xuyến chi là kết tinh huyền tích tình yêu chung thủy, nồng nàn, bi thương. Dù có vài dị bản nhưng chung quy biểu tượng thay lời muốn nói là “mãi mãi bên nhau”. Xuyến chi như cô gái chân quê mộc mạc, đằm thắm, toát lên nhiều nét duyên thầm ấn tượng, đầy bất ngờ.
Mãi tới khi dùng loại mật ong xuyến chi, tác giả mới có dịp tìm hiểu thêm về loại cúc dại dân dã này. Xuyến chi không bao giờ mọc riêng lẻ. Luôn “rủ nhau” từng nhóm và kết đàn lan rộng, quanh năm tươi tốt. Hoa xuyến chi là nguồn nguyên liệu cho những đàn ong cần mẫn chế tác thành loại mật thơm ngọt, loại thực phẩm chức năng bổ dưỡng dâng đời.
Xuyến chi có sức sống mạnh mẽ, bền bỉ. Ở môi trường nào cũng có thể sinh sôi và phát triển, không cần chăm sóc và bất kể thời tiết. Hương xuyến chi rất nhẹ, chỉ người tinh tế lắm mới cảm nhận được.
Xuyến chi là loại rau thuốc đa dụng, có thể luộc, xào, làm gỏi, nấu canh… tùy thích, với hương vị riêng. Mọc tự nhiên, không ai chăm sóc nên rau xuyến chi không đâu bán. Thích, cứ mang rổ ra vườn, hái. Rau có vị hăng, trước khi chế biến, nhớ trụng qua nước sôi. Hoa phơi khô, hãm uống là trà giải nhiệt.
Tháng 3, đi một vòng Tây Nguyên, tác giả ngỡ ngàng khi phát hiện ra xuyến chi là cây diệt cỏ hữu hiệu. Xuyến chi quanh năm tươi tốt, hết lớp này đến lớp khác, mọc thành “thảm” và không cho loài cỏ dại nào chen chân. Họ bụi, thân xốp nên dễ nhổ bỏ. Chỉ cần phát quang, thân xuyến chi vùi vào đất thành phân bón hữu cơ, quay vòng, khép kín.
Giá trị của xuyến chi chưa được tận dụng, hầu như đang bị quên lãng. Càng ngạc nhiên vì xuyến chi chỉ cấm cửa các loại cỏ dại, không hề xâm hại các cây trồng hữu ích. Ngũ cốc vừa thu hoạch, cỏ chưa kịp mọc, xuyến chi đã trải thảm xanh, bông trắng. Khi cần, xuyến chi lại nhường không gian sống cho cây trồng khác, tự biến mình thành dưỡng chất, làm giàu thêm đất, làm tốt thêm cây.
Tây Nguyên ngày Hạ, chỗ nào cũng có những vạt xuyến chi mơ màng đợi khách. Những thảm xanh, rợp bông trắng đẹp ngỡ ngàng. Hơi tiếc và thoáng buồn vì chưa thấy tour hay nhóm phượt nào tổ chức săn ảnh, check-in với hoa xuyến chi.
Nguyễn Văn Mỹ
Chủ tịch Lửa Việt Tours
