(SGTT) – Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chính thức ghi danh nghề quỳ vàng bạc Kiêu Kỵ (thuộc xã Kiêu Kỵ, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội) là một trong tám di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
- Gửi hồ sơ đề cử “Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà” là di sản thế giới
- Vườn quốc gia Vũ Quang được công nhận danh hiệu Vườn di sản ASEAN
- Di sản Thành nhà Hồ giảm nửa giá vé đến hết năm 2021
Theo cổng thông tin điện tử Chính phủ, nghề quỳ vàng bạc xuất hiện ở xã Kiêu Kỵ cách đây trên 300 năm, dưới thời Hậu Lê. Ông Nguyễn Quý Trị, người làng Hội Xuyên, xã Liễu Trai, tỉnh Hải Dương, đỗ tiến sĩ thời Lê Cảnh Hưng (1740-1786), làm quan đến chức Binh bộ tả thị lang – Hàn lâm Viện trực học sĩ, là người truyền nghề dát dập vàng bạc cho dân làng Kiêu Kỵ. Để tưởng nhớ công ơn của ông, dân làng Kiêu Kỵ đã suy tôn Nguyễn Quý Trị là tổ sư nghề quỳ vàng bạc và lấy ngày ông ra đi (17-8 âm lịch) làm ngày cúng giỗ tổ sư hàng năm.
Ngoài ra, dân làng Kiêu Kỵ còn có tục lệ cúng lễ tổ nghề vào ngày 12 tháng Giêng.
Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, nghề làm vàng quỳ khá phát đạt, cung cấp vàng quỳ cho hầu hết các công trình tín ngưỡng cung đình để dát lên các tượng phật, ngai vàng, hoành phi, câu đối, kiệu rước và tranh sơn mài…
Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp, Mỹ, nghề làm vàng quỳ gần như bị mai một. Sau ngày thống nhất đất nước, nhất là thời kỳ kinh tế mở cửa, các công trình văn hóa, các di tích lịch sử được khôi phục hoặc xây dựng mới rất cần đến vàng quỳ, do đó nghề truyền thống ở Kiêu Kỵ được khôi phục và phát triển. Hiện có gần 50 gia đình chuyên kinh doanh vàng quỳ, nhiều hộ sản xuất với quy mô lớn.
Từ những thỏi vàng, bạc, người thợ sẽ đập cho dài và mỏng, bề ngang 1 cm, rồi cắt thành những hình vuông 1cm2 để đặt vào lá quỳ. Lá quỳ có cạnh dài 4 cm được kén từ loại giấy dó mỏng dai. Sau đó tiếp tục các công đoạn để sơn son thiếp vàng các đồ thờ cúng và hoành phi, câu đối…
Tám di sản văn hóa phi vật thể quốc gia: Nghề quỳ vàng bạc Kiêu Kỵ; Lễ hội cầu bông của người Kinh (tỉnh Bình Phước); Lễ mừng cơm mới của người Mông (huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái); Nghề làm tranh thờ của người Dao Đỏ (thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai); Hội thổi cơm thi Thị Cấm (phường Xuân Phương, quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội); Múa của người Khơ mú (tỉnh Điện Biên); Nghề làm giày thêu của người Hoa (tỉnh Điện Biên); Hát sli của người Nùng (xã Xuân Dương, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn).
Quỳnh Châu tổng hợp
