NGUYỄN THẾ LƯỢNG –
Thu về, tiết trời se sắt lạnh, là mùa của loại nấm “ngọc cẩu” được coi là thần dược của Tây Bắc. Nấm ngọc cẩu có nhiều trên núi cao của các tỉnh như Tuyên Quang, Hà Giang, Yên Bái, Lào Cai, những vùng đất có tiết trời mát mẻ.
Theo cư dân địa phương, nấm ngọc cẩu có nhiều công dụng đối với sức khỏe.
Người dân ở Tây Bắc từ lâu vẫn gọi loại nấm này là nấm ngọc cẩu vì nhìn những cây nấm hao hao như bộ phận sinh dục của giống chó đực. Nấm có màu nâu đỏ, dài khoảng 20 cm. Nấm mọc vào mùa mưa, sinh trưởng ở tầng cây bụi và đến tháng 9, tháng 10 là có thể hái được. Loại nấm này chỉ mọc một lần trong năm, hết mùa, nấm lụi xuống đất, chờ mùa mưa năm sau tiếp tục sinh trưởng.
Nấm ngọc cẩu mọc thành từng vầng nhỏ, ngọn nấm vươn thẳng và chìa ra tứ phía. Mỗi vầng nấm có trọng lượng chừng 500-700 g.
Người vùng cao Tây Bắc đến hẹn lại lên, cứ mỗi khi thu về, họ lại rủ nhau lên núi cao tìm hái nấm ngọc cẩu. Với họ, đây là thứ thần dược tự nhiên mà không phải ở đâu cũng có, không phải mùa nào cũng có. Người dân ở đây tin rằng loại nấm này có nhiều công dụng đối với sức khỏe. Đặc biệt là giúp cho phụ nữ được hồi sức sau khi sinh, giúp đàn ông được bổ thận, tráng dương, tăng cường sinh lực. Khi ngâm rượu với nấm ngọc cẩu, rượu sẽ chuyển sang màu nâu đỏ.
Mùa này, ngược đường lên Tây Bắc, không khó để bắt gặp những người đàn ông dân tộc thiểu số đeo gùi lên núi săn tìm nấm ngọc cẩu. Công việc hái nấm khá vất vả vì họ phải lặn lội lên tận những đỉnh núi cao.
Tại các phiên chợ dưới chân núi, người dân bày bán những gùi nấm ngọc cẩu trông khá lạ mắt. Thoạt nhìn, khó ai có thể biết đây là thứ củ gì. Chỉ sau khi nghe kể, mới biết đó là thứ nấm quý chỉ có ở vùng núi rừng. Du khách khi chọn mua nấm sẽ được người bán là cư dân địa phương hướng dẫn cách dùng và công dụng của nấm. Giá nấm ngọc cẩu ở những phiên chợ vùng cao thường không cố định. Có người bán giá 50.000 đồng/kg, có người lại bán tới 70.000 đồng.
Mặc dù người Tây Bắc cho rằng nấm ngọc cẩu là thần dược của núi rừng, nhưng du khách nên thận trọng nếu mua về sử dụng. Tốt nhất du khách nên tìm hiểu kỹ về công dụng của loại nấm này từ sự giải thích, chỉ dẫn của thầy thuốc.
