Bác sĩ Đỗ Ngọc Đức
Chuyên khoa cấp II-Nhi khoa – Phòng khám Victoria Healthcare
Làm bố, làm mẹ hay làm ông bà luôn là cảm giác hạnh phúc thiêng liêng, chờ đón, rạo rực đầy hồi hộp khó tả. Thế nhưng niềm vui chưa được bao lâu thì nỗi lo toan chăm sóc mẹ và con lại chồng chất! Làm thế nào để “mẹ tròn con vuông” trong ngôi nhà ấm cúng của mọi gia đình?
Các ông bố, bà mẹ và cả ông bà nội ngoại hai bên cũng cần có những thông tin, kiến thức khoa học để giúp bà mẹ trẻ vượt qua những khó khăn khi làm mẹ, nhất là những người lần đầu làm mẹ. Những kiêng cữ sai lầm sẽ làm nguy hại đến sức khỏe mẹ và bé.
Sai lầm trong săn sóc trẻ và cách khắc phục
* Ủ trẻ quá nóng, mặc quá nhiều quần áo cho trẻ: trẻ bị nóng sẽ không ngủ được, khóc thét, nổi rôm sảy, hăm da đôi khi nhiễm trùng da. Cho trẻ mặc quần áo thoáng mát bằng vải cotton mềm, không nên quấn chặt bé, bé sẽ mệt và khó ngủ. Phòng ngủ cần phải thoáng mát.
* Cho trẻ nằm than, hơ than nóng cho trẻ: trẻ có thể bị bỏng và ngạt vì khí độc. Tuyệt đối tránh những hủ tục này.
* Cho trẻ nằm trong phòng tối, kín gió vì sợ trẻ nhiễm lạnh: điều này không đúng vì trẻ cần môi trường có ánh sáng, thoáng mát trẻ mới thoải mái dễ chịu, ăn ngon và ngủ ngon, bà mẹ có thể dễ dàng quan sát con và theo dõi những bất thường của con. Phòng tối, ẩm thấp cũng là nơi vi khuẩn, nấm mốc có thể sinh sôi gây nguy hại cho con.
* Không tắm rửa cho trẻ, sợ trẻ bị lạnh: trẻ sẽ nóng bức, da dễ nhiễm khuẩn và chậm lớn. Cần tắm cho bé mỗi ngày một lần nếu thời tiết lạnh và hai lần nếu thời tiết oi bức.
* Không rơ miệng, vệ sinh mắt mũi cho trẻ vì nghĩ là không cần thiết: nên rơ miệng cho bé bằng nước muối sinh lý mỗi ngày, làm vệ sinh mặt mũi cho bé khi bé vừa thức dậy mỗi sáng, vừa giúp khoang miệng bé sạch sẽ sau một đêm dài bú, hơi thở bé sẽ thơm tho hơn và tránh bị nấm miệng do cặn sữa đọng lại.
* Không cho trẻ bú mẹ sớm sau sinh: sữa non rất giàu dinh dưỡng, giàu vitamin và kháng thể, bà mẹ nên cho bé bú càng sớm càng tốt sau khi bé chào đời. Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng quý giá, thức ăn lý tưởng, dễ tiêu hóa nhất cho trẻ sơ sinh.
* Cho trẻ bú dặm sữa bò sớm: bú sữa bò sớm bé sẽ khó tiêu, dễ bị ọc, lưỡi đóng dơ nhiều, mất thụ hưởng kháng thể từ sữa mẹ và làm mẹ giảm tiết sữa. Các bà mẹ nên tránh điều này và nên cố gắng cho bú mẹ hoàn toàn để giúp bé khỏe mạnh, tránh những bệnh nhiễm trùng về sau.
* Đánh thức trẻ dậy giữa đêm để bú: trẻ sơ sinh cần ngủ nhiều, trẻ sẽ bú theo nhu cầu, đói thức dậy đòi bú, no lại ngủ. Bà mẹ không nên đánh thức trẻ, trẻ sẽ cáu gắt vì mất ngủ và sẽ không chịu bú.
* Trẻ hay khóc đêm vô cớ: một số bà mẹ cho rằng do trẻ bị ngứa ngáy vùng lưng do có nhiều lông tơ và tìm cách vặt lông ở lưng của bé . Điều này vô cùng nguy hiểm. Trẻ khóc đêm có thể do nhiệt độ phòng quá nóng, trẻ tiểu ướt, trẻ bị đói hay trẻ có cơn đau quặn bụng kèm nôn ói hoặc trẻ bị ốm. Bạn cần kiểm tra nhiệt độ phòng ngủ trước, thông thường phòng bé cần để thoáng mát khoảng 260C. Kiểm tra tả lót bé để thay kịp thời. Thử cho bé bú nếu đói, bé sẽ nín khóc và ngủ lại. Trường hợp bé cứ khóc ngất, bạn nên mang bé đi khám và nghe tư vấn của bác sĩ xem bé có bị đau bụng không hoặc đang bị bệnh gì?
Việc một số bà mẹ hay bà ngoại, nội vặt lông lưng bé rất nguy hiểm có thể gây nhiễm trùng và làm bé đau, mất ngủ.
Sai lầm trong săn sóc mẹ và cách khắc phục
* Mẹ “ở cữ” không được tắm rửa, chải răng, chải đầu: điều này cần phải được thay đổi. Người mẹ cần vệ sinh sạch sẽ vùng kín nhiều lần trong ngày, tắm rửa, gội đầu sạch sẽ mỗi ngày 1-2 lần tùy thời tiết. Đánh răng, vệ sinh họng sạch sẽ sau khi ăn tránh viêm nhiễm và sâu răng.
* Mẹ chỉ được ăn cá kho, thịt kho mặn, không được ăn rau củ và trái cây: điều này hoàn toàn sai lầm. Sau sinh bà mẹ cần được bồi dưỡng nhiều thực phẩm giàu dinh dưỡng như thịt cá, trứng sữa và rau đậu cùng hoa quả tươi để cung cấp đủ năng lượng, lấy lại sức lực sau sinh và có đủ sữa cho bé bú. Không nên ăn thức ăn cũ, chỉ nên ăn thức ăn sạch, tươi nhằm tránh ngộ độc thực phẩm ảnh hưởng mẹ và con. Không nên ăn hải sản sớm có thể gây dị ứng cho trẻ và khó tiêu cho mẹ.
* Mẹ phải nằm than, trong phòng kín, kiêng gió và không được vận động: quan niệm sai lầm này vẫn còn tồn tại ở một số gia đình và cần phải thay đổi vì người mẹ cần nằm trong phòng tràn ngập ánh sáng, thoáng khí để có thể quan sát con. Phòng rộng rãi thoáng mát giúp mẹ và con dễ thở, ngủ ngon. Mẹ cần phải vận động sớm để tránh thuyên tắc tĩnh mạch, tránh táo bón và dễ tiêu hóa sau khi ăn uống. Đi lại, vận động sẽ giúp cơ thể săn chắc hơn và nhanh chóng lấy lại vóc dáng.Tuyệt đối không nên nằm than có thể gây ngạt cho mẹ và con.
* Kiêng đọc báo, xem ti vi: vì sợ giảm thị lực về sau nên một số người bố mẹ chồng hay cả bố mẹ ruột không cho con dâu hay con ruột đọc báo, xem ti vi. Thực tế thị lực của phụ nữ sau sanh không thay đổi. Các bà mẹ có thể tranh thủ giải trí sách báo ti vi chút ít để tránh bị stress và cập nhật thông tin.
* Một số bà mẹ “quá” hiện đại, sau sinh đã uốn tóc sớm, nhuộm tóc và trang điểm sớm: điều này có thể gây dị ứng cho bé bởi những hóa chất làm đẹp. Cũng cần tránh lên mạng, Facebook hay tám điện thoại quá nhiều hoặc lo toan công việc làm ăn sớm trong ba tháng đầu sẽ dẫn đến dễ mất sữa cho bé.
