HỒNG QUÂN –
Theo những suy nghĩ mới về tiêu chuẩn đạo đức ở Âu Mỹ, trong các bản nhạc nhẹ không nên có ca từ ám chỉ đến sức khỏe tuổi già.
Có đến 72% ca từ trong những ca khúc quốc tế trong 80 năm qua mang ý nghĩa tiêu cực đối với sức khỏe người lớn tuổi.
Văn hóa cộng đồng, mạng Internet cũng có năng lực phát tán nỗi lo của người già. Một nhóm các học giả từ các đại học Hull và Anglia Ruskin, Anh Quốc đã tìm hiểu thông qua cơ sở dữ liệu lời bài hát nhạc pop Âu Mỹ từ 80 năm qua và đã kết luận rằng, khi nói đến sự lão hóa, ngạc nhiên là có đến 72% lời bài hát trong thời gian này chứa “thông điệp tiêu cực mà có hại cho sức khỏe người cao tuổi”. Chuyện đó có thể gây ra “nỗi đắng cay và sự thù địch” mà tất nhiên, dẫn đến “kết quả xấu về tinh thần và thể chất, đặc biệt sức khỏe tim mạch”. Nói nôm na là các dòng nhạc trẻ đang làm cho người già lo lắng, dễ bị ảnh hưởng thần kinh và đau tim.
Công trình nghiên cứu “Sự thể hiện tuổi tác và hiện tượng lão hóa trong ngôn từ phổ biến”, xuất bản trong chuyên san khoa học Advanced Nursing, chỉ ra bài hát của Paul McCartney Khi tôi sáu mươi bốn (“khi tôi già đi, rụng dần tóc, nhiều năm sau này…”) phác họa hình ảnh người già không đáng yêu chút nào. Còn bài hát All By Myself của Celine Dion như muốn nói khi người ta già đi sẽ cảm thấy cô đơn nhiều hơn. Chuyển sang bài hát từng gây chú ý năm 1981 The Oldest Swinger in Town của Fred Wedlock, nội dung kết luận rằng tuổi già “được xác định là gắn liền với sự suy giảm thể chất”.
Phát biểu trước báo chí, một trong số các tác giả, Jacinta Kelly, cảnh báo rằng điều này “không phải là một vấn đề tầm thường”. Có rất nhiều người như Jacinta dành phần lớn thời gian chỉ để nhắc nhở các nhà văn, nhạc sĩ và đạo diễn về trách nhiệm xã hội cao hơn cần có. Mục tiêu nghệ thuật của những nghệ sĩ có thể thay đổi với các xu hướng mới nhất, như vấn đề hút thuốc, thể hiện giới tính, nói tục trong phim ảnh, hay vài điều không hay mà người nổi tiếng làm trong vài chương trình truyền hình thực tế nước ngoài. Đâu đó toàn thấy xuất hiện những khuôn mẫu tiêu cực, thiếu khuôn mẫu tích cực.
Theo tờ Independent, việc đề nghị các tác giả nên tránh “cảm xúc tiêu cực” khi viết về tuổi tác có thể là công chuyện “nước đổ đầu vịt”, giống như chuyện chẳng ai lên án các nhà văn, nhà viết kịch bản nói về những đau đớn của tình yêu hay chia ly của lứa tuổi thiếu niên.
Thế giới ngày càng được phân chia thành những người có quyền tự do viết, đọc và nghe. Những người này đều chấp nhận sự phức tạp và nỗi buồn như là một phần của cuộc chơi sáng tạo. Trong khi đó, đa số những người còn lại tin rằng trách nhiệm công dân theo định nghĩa tự bản thân, còn quan trọng hơn những cách thể hiện của các nhà văn, ca sĩ.
Như vậy, một bài hát hợp với khuôn phép, với cách suy nghĩ mới về đạo đức, sẽ không có những gợi ý hay ám chỉ rằng tuổi già sẽ mang đến những cơ thể kiệt quệ. Các tác giả sẽ cần tránh nhắc đến nỗi cô đơn, hối tiếc hoặc nỗi nhớ, cũng như những câu chuyện cười về tình cũ, tình dục và cái chết.
Nhưng các sáng tác âm nhạc hay phim ảnh, văn học có cốt truyện với góc nhìn hóm hỉnh, trung thực và đầy cảm hứng về tuổi già, không ám chỉ nhiều đến những thách thức khác trong cuộc sống, có lẽ là tốt hơn, vì chúng sẽ khẳng định đời đáng sống và làm cho người có tuổi cảm thấy ít cô đơn, lạc lõng hơn.
