CHÁNH TÀI –
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng vi khuẩn đóng vai trò rất quan trọng đối với sức khỏe con người và giúp chúng ta phòng tránh được hàng loạt bệnh tật mới. Đó là lý do họ khuyên các bậc cha mẹ nên để cho trẻ em được chơi bẩn trong môi trường không ô nhiễm, ăn uống đa dạng hơn và ngưng lạm dụng thuốc kháng sinh khi trẻ bị bệnh, theo Wall Street Journal.
Cái giá của cuộc chiến chống vi khuẩn
Cha mẹ nên để con cái nghịch bùn đất. Ảnh minh họa: Newkidscenter
Trong cuốn sách mới phát hành có tựa Bảo vệ con trẻ từ một thế giới vệ sinh quá mức, hai nhà nghiên cứu người Canada gồm giáo sư vi trùng học Brett Finlay và phó giáo sư sinh lý học và dược lý Marie-Claire Arrieta cho biết, trong phần lớn thế kỷ qua, chúng ta xem vi khuẩn như là kẻ thù của cơ thể vì chúng gây ra bệnh tật, đại dịch và chết chóc. Hiện nay, hầu hết người dân trên thế giới được hưởng lợi nhờ các tiến bộ của y học, chẳng hạn như thuốc kháng sinh, vắc xin và các chất khử trùng đã giúp giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các căn bệnh truyền nhiễm mà chúng ta có thể mắc phải trong suốt cuộc đời.
Điều không may là tiến bộ này đi kèm theo với một cái giá phải trả. Cuộc chiến chống vi khuẩn ở các nước phát triển đã kéo theo cơn bùng nổ các căn bệnh phi truyền nhiễm, mạn tính và các chứng rối loạn. Đái tháo đường, dị ứng, hen suyễn và các bệnh viêm đường ruột, tự kỷ, béo phì và một số bệnh ung thư đang lên mức cao nhất trong lịch sử loài người. Tất cả các căn bệnh nói trên có yếu tố di truyền nhưng các nghiên cứu gần đây cũng tìm thấy mối liên hệ trực tiếp giữa chúng với một số vi khuẩn nhất định. Các nghiên cứu đã cho thấy vi khuẩn trong cơ thể chúng ta không đơn giản chỉ là những vị khách thường trú thầm lặng mà còn là một phần không thể tách rời của sinh lý học chúng ta và việc điều chỉnh chúng sẽ dẫn đến bệnh tật.
Nghiên cứu của một nhóm nhà khoa học trong đó có Brett Finlay và Marie-Claire Arrieta vào năm 2015 cho thấy một đứa trẻ ba tuổi có bốn loại vi khuẩn điển hình trong đường ruột của chúng ít có nguy cơ mắc bệnh hen suyễn về sau này. Khi bốn vi khuẩn này được đưa vào cơ thể chuột, chúng đã giúp chuột chống lại hen suyễn. Các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm cũng cho thấy các con chuột béo phì sẽ giảm cân nếu chúng nhận được các vi khuẩn đường ruột từ con chuột gầy.
Nghiên cứu này đã chứng tỏ rằng sức khỏe của con người phụ thuộc lớn vào việc duy trì một cộng đồng vi sinh vật đa dạng trong cơ thể.
Cho con được nghịch bùn đất
Ngăn cấm con cái chơi bẩn sẽ tước mất của trẻ cơ hội tiếp xúc với vi khuẩn, vốn rất cần thiết để phát triển hệ miễn dịch khỏe mạnh. Ảnh minh họa: Getty Images
Kể từ khi được sinh ra, cơ thể của con người đã bắt đầu đón nhận các vi khuẩn đến cư trú. Chúng sẽ giúp khởi động một loạt quy trình sinh học cơ bản, bao gồm quy trình phát triển hệ thống miễn dịch. Trước khi chào đời, thành ruột của một đứa trẻ trong bụng mẹ chứa đầy những tế bào miễn dịch chưa trưởng thành. Khi vi khuẩn xâm nhập vào đường ruột, các tế bào này sẽ phản ứng với chúng để thay đổi và nhân số lượng lên nhiều lần. Nếu thiếu vắng sự giao tiếp giữa vi khuẩn và tế bào miễn dịch, hệ miễn dịch sẽ yếu ớt và non nớt, không có khả năng chống lại các bệnh tật một cách hợp lý.
Một chức năng cơ bản khác của vi khuẩn là hỗ trợ điều chỉnh quy trình trao đổi chất trong cơ thể của chúng ta. Các căn bệnh viêm (như hen suyễn, dị ứng, viêm đường ruột) và các căn bệnh liên quan đến trao đổi chất (như béo phì và đái tháo đường) có nguyên nhân từ những thay đổi trong hệ miễn dịch và cơ chế trao đổi chất. Lối sống hiện đại với mức độ vệ sinh quá mức, lạm dụng thuốc kháng sinh và chế độ ăn giàu chất béo, nhiều đường đã làm thay đổi một số vi khuẩn nhất định, gây ảnh hưởng đến cơ chế trao đổi chất của chúng ta ngay từ nhỏ.
Thay vì thế, các bậc cha mẹ có thể cho con tiếp xúc với một loạt vi khuẩn bằng cách khuyến khích chúng chơi ở ngoài nhà, nghịch bùn đất (tất nhiên ở môi trường an toàn, không bị ô nhiễm). Ngăn cấm con cái chơi bẩn sẽ tước mất của trẻ cơ hội tiếp xúc với vi khuẩn vốn rất cần thiết để phát triển hệ miễn dịch khỏe mạnh. Cha mẹ cũng có thể tăng cường sức khỏe đường ruột cho con cái thông qua chế độ ăn giàu chất xơ và thực phẩm lên men như yogurt, rau ngâm chua.
Các vi khuẩn trong cơ thể của con người có thể bị tấn công nặng nề bởi một trong những phát minh tốt nhất của loài người: thuốc kháng sinh. Những loại thuốc thần kỳ này cứu mạng sống hàng triệu người mỗi năm nhưng chúng không phải là “những tên lửa định hướng”, chỉ tiêu diệt các vi khuẩn xấu gây bệnh. Chúng là những “quả bom trải thảm”, có thể tiêu diệt vi khuẩn tốt lẫn vi khuẩn xấu. Các nghiên cứu hiện nay cho thấy mối liên hệ giữa việc sử dụng thuốc kháng sinh trong giai đoạn thơ ấu và các vấn đề sức khỏe như béo phì, đái tháo đường, hen suyễn, dị ứng, tự kỷ…
Giáo sư Brett Finlay và phó giáo sư Marie-Claire Arrieta khuyến cáo các bậc cha mẹ nên hạn chế sử dụng thuốc kháng sinh cho trẻ em. Cha mẹ không nên giả định rằng tất cả các bệnh lây nhiễm đều có thể chữa bằng thuốc kháng sinh. Nhiễm trùng đường hô hấp trên và cảm lạnh thường do vi rút gây ra, vậy nên các loại thuốc kháng khuẩn sẽ không giúp ích gì. Hầu hết các dạng viêm họng ở trẻ em, đặc biệt có kèm theo chảy mũi nước và ho là do vi rút, vậy nên, các bậc cha mẹ không cần sử dụng thuốc kháng sinh cho con.
