Ds. Lê Kim Phụng(*) –
Tên nguyên thủy của shisha là hookah (hoặc waterpipe, narghile…), tương tự như tẩu thuốc lào, thuốc được nhồi ở trên đầu ống và được mồi bằng than, ở đây cũng gồm có một ống dẫn nước nối liền với một buồng khói, nhưng đặc biệt là những lá thuốc được đun nóng, khói bay lên xuyên qua hơi nước rồi bay lên đi vào ống dẫn cao su để vào miệng người ngậm ống. Đây chính là trò tiêu khiển thời xưa của các lãnh chúa ở Ấn Độ, vùng Trung Đông và ngay cả ở Vương quốc Anh, nó luôn có và rất phổ biến tại các quán bar, cà phê (tiếng Ả rập gọi là maqha), có khi còn được hút công khai ở những nơi công cộng. Tại Việt Nam, nhiều quán bar, quán cà phê có cho khách hút shisha và một bộ phận giới trẻ, xem nó là mốt.
Có thể gây nghiện
Giới trẻ hút Shisha trong quán bar khoe hình trên Facebook.
Nhiều người cho rằng shisha thảo dược không chứa thuốc lá, và do đó không chứa nicotine. Nếu không có nicotine, thảo dược shisha không có đặc tính gây nghiện. Tuy nhiên không ai kiểm soát được loại thảo dược nào được đưa vào tẩu thuốc, vì nếu không có chất gây nghiện thì khi hít vào sẽ không thấy “phê”. Ngoài ra, trong shisha thảo dược cũng có ít nhựa, kim loại nặng và các hóa chất độc hại tương đương với thuốc lá tẩu bình thường. Điều này không có nghĩa là shisha thảo dược ít độc hơn thuốc lá, mà những nguy cơ mang đến cho con người cũng rất đáng quan tâm. shisha thường đi kèm với hương vị khác nhau cho người dùng có nhiều lựa chọn, nhưng những hương vị này đã giúp che giấu những chất độc bên trong làm cho người sử dụng shisha không biết là họ có thể bị lệ thuộc và nghiện sau khi dùng một thời gian.
Shisha là thuốc gây nghiện, cũng nguy hại đến sức khỏe của người hút như người hút thuốc lá truyền thống. Sử dụng thuốc lá và hút thuốc gây nghiện rất nguy hiểm vì nó thường gây ra nhiều loại bệnh ung thư và tử vong.
Nguy hiểm
Tiến sĩ Richard D. Hurt, người Mỹ, nghiên cứu về shisha đã đưa ra các cảnh báo khi hút shisha như sau:
- Không an toàn và gây nhiều bệnh nguy hiểm hơn so với hút thuốc lá. Người hút shisha thực sự có thể hít phải khói từ thuốc lá, từ nhựa đường, từ hắc ín gồm monoxide carbon (CO), các kim loại nặng và các hóa chất gây ung thư (carcinogen) có thể gấp 100 lần nhiều hơn người hút một điếu thuốc lá bởi vì một lần hút và phê có thể kéo dài tới 60 phút (gần bằng hút hết 1 gói thuốc lá). Khí CO làm giảm số lượng khí ô xy đi đến phổi và gây ra nhiều bệnh nghiêm trọng như hẹp mạch máu, ung thư phổi, nhồi máu cơ tim, đột quỵ, bất lực, trẻ sinh non bởi các bà mẹ nghiện hút thuốc.
- Nguy cơ ung thư phổi, lao phổi là rất lớn vì đây là đường tiếp xúc trực tiếp với các loại khói này. Sau khi hít vào các chất khí này nhanh chóng hấp thu vào máu và phổi. Nó kích hoạt một loạt các phản ứng hóa học trong các dây thần kinh và sản sinh dopamine gây khoái cảm. Có 4.000 hóa chất trong thuốc lá shisha với 100 chất độc được xác định và 63 loại chất được biết đến là nguyên nhân gây ung thư. Những chất này gây hư hỏng mô màng phổi và giúp ung thư phổi dễ dàng tiến triển. Bình nước trong shisha là nơi tiềm ẩn rất nhiều vi khuẩn có thể gây bệnh lao, nhất là khi nhiều người cùng sử dụng miệng qua một đường ống, vì không ai kiểm tra sức khỏe của khách khi vào quán bar hoặc cà phê bao giờ.
- Ung thư vòm miệng và miệng dễ xảy ra do sự tăng trưởng tế bào ung thư nằm trong khoang miệng. Trong miệng còn có thể bị ung thư lưỡi, niêm mạc má, nướu, môi… 75% ung thư dạng này có liên quan đến việc hút khói thuốc shisha.
- Ung thư dạ dày, hút thuốc lá làm phát triển ung thư dạ dày, tỷ lệ nguy cơ tăng từ 40% lên 82% trong những năm gần đây đối với người nghiện thuốc lá, chủ yếu xảy ra ở phần trên của dạ dày gần thực quản. Nếu có sự kết hợp với uống rượu cũng là một yếu tố nguy cơ quan trọng đối với bệnh ung thư dạ dày và miệng. Có năm loại khác nhau của viêm gan siêu vi nhưng viêm gan A và B là những bệnh rất dễ lây truyền bởi ống hít shisha.
- Dễ bị stress, sau một thời gian hít shisha, phần lớn con nghiện đều rơi vào cảm giác mơ hồ huyền ảo và dễ bị lệ thuộc về mặt tinh thần, trầm cảm, sống không thực tế và không mục đích. Từ đó sinh ra tiêu cực trong suy nghĩ và dễ tự tử khi thất vọng hoặc chán nản. Dùng lâu dài nam giới có thể bị bệnh bất lực do đó cần tránh xa.(*)
(*) Nguyên giảng viên Đại học Y dược TPHCM
