Thanh Ly –
Hầu như mùa nào con sông Thu Bồn (Quảng Nam) quê tôi cũng có hến lông và loài nhuyễn thể hai mảnh vỏ này thường vùi dưới lớp bùn cát ở đáy sông.
Nhưng hến lông thường xuất hiện nhiều nhất vào thời điểm tháng hai, tháng ba Âm lịch đến cuối hè do sông bắt đầu cạn và khi đó hến đội bùn cát ngoi lên. Đấy là thời điểm cư dân ở những làng chài tất bật bước vào mùa bắt hến. Chỉ cần chịu khó lội vào bãi cát, thò tay xuống lòng nước cạn vài tiếng đồng hồ là có thể bắt ngay được cả giỏ hến lông.
Chỗ hến mà chiều chiều các bà, các chị đi bắt về phần lớn được mang ra chợ bán lấy tiền dành dụm để trang trải thêm cho cuộc sống còn khó khăn, một phần được giữ lại để chế biến thành nhiều món ăn. Những ngày này, trong mâm cơm gia đình xứ Quảng lại chộn rộn nhiều món ngon được làm từ hến lông.
Để lấy được ruột hến cần khá nhiều sự tỉ mỉ và kỹ thuật của những người nội trợ. Thông thường người ta ngâm hến với nước vo gạo chừng vài tiếng, để nó há miệng, nhả hết bùn cát. Tiếp tục dội sạch hến lông bằng nước lã, cứ làm như thế chừng khoảng 3 đến 4 lần. Cẩn thận hơn là dùng bàn chải cọ lớp vỏ bên ngoài, rửa lại bằng nước sạch để tránh mùi tanh của bùn đất.
Khi luộc hến, phải chờ nước sôi bùng lên, mới thả hến vào. Khi gặp nước nóng đột ngột, hến nhanh chóng tách vỏ. Lúc này ta chỉ cần dùng đũa quậy đều, ruột hến sẽ bóc hết ra. Sau khi tách riêng phần ruột hến, nước hến màu trắng đục là có thể chế biến. Phổ biến nhất là món hến nấu canh rau muống, công phu thì món hến lông xào sả, đơn giản nhất là để nguyên con mới luộc chấm muối chanh tiêu. Ngoài ra, những hôm nhà có khách có thể biến tấu hến lông thành nhiều món lạ miệng như hấp cách thủy với sả, ớt, nấu cháo… Nhưng được nhiều người ưa chuộng nhất có lẽ vẫn là hến lông xào trộn chuối cây.
Bí quyết chọn nguyên liệu, chế biến món hến xào trộn với chuối cây rất đơn giản. Chọn hến lông để xào chuối không nhất thiết phải chọn con lớn mà trước tiên phải chọn con còn sống. Đặc biệt phải chú ý một bên vỏ nhẵn, hơi phồng lên, đó chính là những con hến có dấu hiệu nhiều ruột, chắc thịt. Hến sau khi luộc, tách vỏ để ráo nước. Riêng rau chuối tuy đơn giản nhưng đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mỉ. Để tận hưởng hết vị thanh ngọt người ta chọn chuối chưa trổ buồng để lấy phần non thân chuối. Chuối được rửa sạch, xắt thật mỏng rồi ngâm qua nước muối. Trong khi xắt, cần lấy bớt nhựa chuối để loại bỏ bớt vị chát. Xả nước nhiều lần cho chuối sạch rồi vớt ra vắt ráo. Tiếp tục xào hến với dầu phụng khử tỏi, nhắc xuống để nguội. Trộn đều chuối cây với hến, nêm thêm ít muối hay nước mắm ngon, mì chính cho hợp khẩu vị, thêm ít rau thơm.
Không chỉ là món ngon được nhiều người dùng với cơm, đây còn là món ăn chơi cho cả trẻ nhỏ và người lớn. Bẻ miếng bánh tráng nướng giòn làm muỗng, xúc mớ hến xào trộn cùng chuối cây cho vào miệng. Vị béo thơm, ngòn ngọt của hến hòa quyện vị thanh nhẹ, cảm giác giòn giòn, sừn sựt của chuối, hăng cay của các loại gia vị và rau thơm khiến người thưởng thức cứ mãi tấm tắc khen ngon.
