Minh An-
Các nhà khoa học Bỉ và Việt Nam vừa nghiên cứu thành công giai đoạn một về những vấn đề liên quan đến bệnh mạn tính và đường hô hấp. Trong đó, nhóm nghiên cứu đã xác định được tác nhân gây dị ứng, mẫn cảm nhiều nhất và thường gặp ở Việt Nam là con mạt bụi nhà và con gián.
Những kiểu nhà dễ gây bệnh
Từ năm 2012 đến nay, Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch TPHCM cùng với Vương quốc Bỉ đã hợp tác thực hiện dự án “Đánh giá nguy cơ và dự phòng những bệnh lý mạn tính đường hô hấp tại khu vực phía nam Việt Nam” (gọi tắt là chương trình PIC).
Báo cáo tổng kết 5 năm thực hiện dự án này, giáo sư Olivier Michel, Điều phối viên của chương trình PIC phía Vương quốc Bỉ, cho biết tình trạng ô nhiễm không khí trong nhà gây nên những bệnh lý mạn tính đường hô hấp có liên quan đến 5 kiểu nhà ở Việt Nam. Đó là nhà ổ chuột, nhà nông thôn, căn hộ chung cư chật chội, nhà trọ, và nhà ống.
Nhóm nghiên cứu xác định được những yếu tố gây bệnh, như nồng độ kháng nguyên cao, độc tố cao… là những yếu tố không tốt cho sức khỏe, và tần suất mắc bệnh lý mạn tính đường hô hấp là cao nhất khi sống trong các kiểu nhà này.
Nhóm nghiên cứu đã dùng bảng câu hỏi, máy đo chức năng hô hấp, kỹ thuật kiểm tra lẫy da (SPT) để tìm kháng nguyên, đồng thời vận dụng kỹ thuật xét nghiệm dị ứng cùng những kỹ thuật khác nhau để xác định kháng nguyên ở Việt Nam.
Kết quả nghiên cứu cho thấy, người Việt Nam mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính nhiều nhất, có liên quan đến việc hút thuốc lá ở nam giới. Bệnh hen – suyễn có liên quan nhiều nhất đến tình trạng mẫn cảm với những dị nguyên. Và, các kiểu nhà nêu trên có nồng độ dị nguyên, nồng độ endotoxin (độc tố vi khuẩn) cao.
(Dị nguyên là những chất có tính kháng nguyên, khi lọt vào cơ thể, sinh ra các kháng thể dị ứng, gây nên nhiều bệnh dị ứng về hô hấp và da. Dị nguyên bao gồm bụi, lông gia súc, phấn hoa,…).
Nhóm nghiên cứu cũng xác định được tác nhân gây dị ứng, mẫn cảm nhiều nhất, thường gặp ở Việt Nam là con mạt bụi nhà (chiếm 22%, tức cứ 100 người bị dị ứng thì có 22 trường hợp là do mạt bụi nhà gây ra) và con gián (chiếm 13%).
Nguy cơ dị ứng với con mạt bụi nhà xảy ra ở thành thị cao hơn nông thôn. Nồng độ kháng nguyên dị ứng của con mạt bụi nhà ở nông thôn nhiều hơn thành thị. Đồng thời, kết quả nguyên cứu còn chứng minh được những người dân sống ở nông thôn di chuyển đến sống ở thành thị thì khả năng dị ứng, mẫn cảm tăng lên rất nhiều.
Theo ông Olivier Michel, mạt bụi nhà là một loại vi sinh vật sống cùng con người với kích thước rất nhỏ, khoảng 0,3 mm, sống ở chăn, ga, gối, đệm, thảm trải nhà… Loại vi sinh vật này ăn những mảnh vụn chất hữu cơ, như vảy da, thực phẩm mốc, mảnh gàu da đầu… Loài vi sinh vật này phát triển mạnh khi thời tiết ẩm thấp, mưa nhiều và chuyển mùa như hiện nay.
Phân và xác của mạt bụi nhà chính là nguyên nhân gây dị ứng cho trẻ em lẫn những người mẫn cảm khi hít phải và bị dị ứng.
Ngoài ra, theo ông Olivier Michel, gián cũng là một trong những tác nhân gây ra dị ứng. Một loại protein trong phân, nước bọt của gián là các chất gây ra dị ứng. Nếu có gián trong nhà hoặc nơi làm việc, mỗi người có thể hít phải loại protein này.
Khi bị dị ứng với gián, con người có thể gặp các triệu chứng, như ho, nghẹt mũi, phát ban da, thở khò khè, và nhiễm trùng tai hoặc viêm xoang. Gián cũng có thể gây ra cơn hen suyễn ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ với những phản ứng như ho và thở khò khè.
Trong cơ thể con người, niêm mạc mũi là vùng nhạy cảm nên dễ bị tấn công gây ngứa, chảy dịch, ngứa kéo dài, gây viêm mũi dị ứng. Trường hợp bệnh (dị ứng với gián) nặng có thể gây dị ứng toàn thân, ngứa da nổi mẩn đỏ, ngứa theo cơn, gây khó thở, thậm chí có thể gây sốc phản vệ nghiêm trọng…. Đặc biệt, đối với người có bệnh viêm mũi mãn tính hay hen suyễn, việc hít phải protein của gián có thể khiến bệnh của họ nặng thêm, gây khó thở, khò khè dai dẳng, gây kích thích, làm phát cơn hen.
Con mạt bụi nhà thường sống trong mền, gối, và ăn tế bào chết của người. Ảnh: Healthline.com
Thường xuyên vệ sinh và giặt giũ
Theo PGS. BS. Ngô Minh Xuân, Hiệu trưởng Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, để đề phòng việc người trong gia đình bị dị ứng và mắc bệnh hen suyễn, các gia đình nên vệ sinh nhà cửa, giường ngủ thường xuyên, sạch sẽ, đảm bảo nhà luôn thoáng khí, khô ráo.
Thường xuyên mở cửa nhà để đón ánh nắng mặt trời, mỗi tuần phơi nệm một lần ra trời nắng to. Nếu có điều kiện nên hút bụi mạt trong nệm, và giặt nệm vài lần mỗi năm. Không nên chất quá nhiều đồ đạc trong phòng ngủ khi không cần thiết vì chúng dễ bám bụi.
Thời điểm sinh sôi nảy nở mạnh nhất của con mạt bụi nhà là vào cuối mùa hè và đầu mùa thu. Và, bệnh dị ứng sẽ xuất hiện khi có một số yếu tố thuận lợi như tiếp xúc quá lâu với các tác nhân gây dị ứng, tinh thần căng thẳng, yếu tố nội tiết bất ổn.
Khi thời tiết không có nắng, gia đình có thể sử dụng máy điều hòa nhiệt độ hoặc các biện pháp khác để làm giảm độ ẩm trong phòng ngủ và phòng ở. Việc thường xuyên thay tấm trải giường và giặt sạch khăn trải giường, chăn, màn, chiếu, áo gối… có thể làm giảm đi thức ăn của con mạt, khiến chúng không có điều kiện phát triển, giúp giảm được mật độ hoạt động của mạt.
