Kim Hương –
Đối mặt với doanh số yếu ở Brazil, thị trường tiêu dùng lớn hàng thứ năm thế giới, tập đoàn bán lẻ Wal-Mart đang có một cú đánh cược lớn và mâu thuẫn: đầu tư mạnh để sửa chữa các cửa hàng bán lẻ lớn theo kiểu Mỹ, vào lúc người mua sắm Brazil ngày càng đổ xô chọn các lựa chọn nhỏ và rẻ hơn.
Cửa hàng Hiper Bompreco ở Brazil. Ảnh: Getty Images
Wal-Mart có kế hoạch chi một tỉ reai (tiền Brazil, tương đương 320 triệu đô la Mỹ) trong 3 năm để nâng cấp các đại siêu thị ở Brazil, chủ yếu bám vào chiến lược đã theo đuổi ở đây trong 20 năm qua. Vài năm gần đây, doanh số của Wal-Mart ở nước này rất chật vật so với các thị trường quốc tế khác, giảm 4,1% trong 3 tháng tính đến hết ngày 31-1-2017, trong khi ở Mexico và Trung Mỹ đạt mức tăng 8,9% và 5,4% ở Trung Quốc.
Giáo sư Flavio Tayra thuộc Đại học liên bang Sao Paolo (Brazil), chuyên về lĩnh vực bán lẻ thức ăn, nói từ khi nhảy vào Brazil, Wal-Mart gặp khó khăn trong việc tự hòa vào thị trường này, chỉ chiếm một không gian nhỏ so với toàn bộ tiềm năng tập đoàn bán lẻ này có.
Như ở Mỹ, các cửa hàng lớn Wal-Mart ở Brazil bán rất nhiều loại hàng hóa, từ chuối đến vỏ xe hơi. Thương hiệu này phổ biến với dân Brazil trong thời siêu lạm phát thập niên 1980 và đầu những năm 1990. Nhiều người mua sắm khi lãnh lương đều vội tìm đến các đại siêu thị Wal-Mart ở các thành phố để trữ hàng hóa trước khi giá bán tăng cao hơn.
Nhưng bây giờ, nhiều người không theo kiểu mua sắm đó nữa. Tình trạng giao thông “như ở địa ngục” ở các thành phố mọc lên hàng loạt khiến người dân khó đến được các đại siêu thị. Các cửa hàng tiện lợi nhỏ ở vùng ngoại ô đang hút người Brazil vốn ngày càng thích sống riêng chứ không sống trong một gia đình lớn nữa.
Trong khi đó, dạng thức bán lẻ khuyến mãi mới hơn cũng thu hút người săn hàng giá rẻ Brazil: các cửa hàng kiểu nhà kho – đa phần của Tập đoàn Carrefour của Pháp và GPA của Groupe Casino và ban đầu nhắm vào các doanh nghiệp nhỏ – bán các sản phẩm gia dụng và những món hàng tạp hóa chọn lọc và giảm sát thật sâu cho những gia đình, theo mô hình “tiền mặt và mang đi”, tức khách đến cửa hàng bán lẻ, công ty nhỏ, tự chọn hàng hóa và xếp lên xe, trả tiền và tự vận chuyển để được hưởng giá bán thấp.
Từ năm 2015, khi Brazil bị suy thoái kinh tế nghiêm trọng, mô hình “tiền mặt và mang đi” càng trở nên phổ biến. Người mua sắm thường “đi chợ” mỗi tháng/lần để trữ hàng hóa như các sản phẩm vệ sinh, bia và trông cậy các siêu thị trong vùng để mua hàng tạp hóa và thức ăn.
Giáo sư Thales Teixeira thuộc trường Harvard nói: dân Mỹ sẽ không đến hơn một siêu thị vào dịp cuối tuần, nhưng người Brazil rất chú ý chuyện giá cả, nên họ sẽ sẵn sàng đi đến nhiều siêu thị”.
Để chống lại trào lưu này, Wal-Mart đang tăng gấp đôi sự tập trung vào mô hình đại siêu thị, với những khoản đầu tư vào hai dây chuyền bán lẻ khu vực là Hiper Bompreço và BIG mà Wal-Mart đã mua lại hồi giữa những năm 2000. Và các cửa hàng lớn hiện có cũng được nâng cấp, theo tuyên bố của ông Flavio Cotini, Chủ tịch Walmart Brazil, trên trang web tiếng Bồ Đào Nha của Wal-Mart.
Các nhà phân tích nói đây là một quả đầu tư đặc biệt liều lĩnh. Cả hai nhà bán lẻ này đều là những tên tuổi được thừa nhận ở địa phương của họ, một lợi thế trong thời suy thoái, khi người tiêu dùng tin tưởng các thương hiệu địa phương và do các gia đình quản lý-điều hành.
Vài nhà phân tích nói việc Wal-Mart đặt chú trọng như thế là vì bị tư vấn tồi. Nhà phân tích Bruna Pezzin ở Công ty Tư vấn đầu tư Investmeny Broker XP Investimentos (ở Sao Paolo) nói: “Xem ra không còn thích hợp khi tập trung vào một dạng thức mất thị phần và không còn hút dân Brazil”.
Đại siêu thị Tambor của Wal-Mart ở ngoại ô Sao Paolo là nơi đầu tiên được sửa chữa. Người mua sắm đến đây khen hệ thống ánh sáng tốt hơn, các quầy rộng hơn và tha hồ chọn rau-quả ngon, nhưng không nhiều người đến đây mua sắm. Nhưng lãnh đạo Wal-Mart nói họ đã ghi nhận vài sự cải thiện trong hoạt động kinh doanh ở Brazil, nhất là sau những nỗ lực ở dây chuyền “tiền mặt và mang đi” Maxxi Wholesales của họ.
Trong năm 2017, Wal-Mart cũng tính mở nhiều cửa hàng trong thương hiệu tạp hóa ngoại ô TodoDia của tập đoàn, và tái cơ cấu các siêu thị. Wal-Mart không cho biết họ có lãi ở Brazil, nhưng lãnh đạo cấp cao thừa nhận Brazil là một điểm yếu trong toàn bộ 11.700 cửa hàng trên toàn thế giới. Nhánh ở Brazil phải thay 4 tổng giám đốc kể từ năm 2008 và đầu năm 2016, Wal-Mart tuyên bố đóng 60 cửa hàng bị lỗ ở nước này.
Năm 2016, Tổng giám đốc Doug McMillon của Wal-Mart nói Brazil đang chứng tỏ là một môi trường kinh tế ngày càng thách thức. Năm 2015, doanh thu ở Brazil của tập đoàn này là 29,3 tỉ reai (9,39 tỉ đô la), và đó chỉ là một phần nhỏ trong doanh số 482 tỉ đô la của năm tài khóa kết thúc hồi đầu năm 2016.
