Khánh Ngân –
Ngày 5-1-2017, một số báo đã thông tin một trẻ sơ sinh 10 ngày tuổi ở Pháp, đã tử vong sau khi được bổ sung vitamin D, khiến các bậc phụ huynh hoang mang. Vì có rất nhiều bà mẹ Việt Nam lâu nay tự ý bổ sung loại vitamin này cho con mỗi ngày.
Nhiều phụ huynh cẩn thận, cho con đi khám dinh dưỡng để được tư vấn, chỉ định bổ sung vitamin phù hợp.
BS. Đỗ Thị Ngọc Diệp, Giám đốc Trung tâm Dinh dưỡng TPHCM cho biết, vitamin D đóng vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển của trẻ. Vitamin này tham gia vào quá trình hấp thu canxi, phốt pho ở ruột và thận, điều hòa việc tổng hợp và bài tiết nội tiết tố. Do đó, nếu trẻ sơ sinh không được cung cấp đủ lượng vitamin D cần thiết cho cơ thể có thể dẫn tới trẻ bị mắc bệnh còi xương, chậm lớn và sức đề kháng yếu… Tuy nhiên, vitamin D dù là dạng thực phẩm chức năng hay là thuốc thì cũng không được tự ý dùng, vì nó giống con dao hai lưỡi. Dùng đúng chỉ định, đúng liều, đúng đối tượng sẽ phát huy hiệu quả tối đa, giúp trẻ khỏe mạnh. Còn tự ý dùng, dùng sai liều, dùng vô tội vạ sẽ có tác hại khôn lường, thậm chí còn dẫn đến tử vong.
Dùng thuốc nguy hiểm là vậy, thế nhưng chẳng biết tự bao giờ, chuyện cha mẹ tự ý bổ sung vitamin cho con trẻ đã trở thành một hành vi, thói quen phổ biến. Ngồi vào đám đông của các bà mẹ, chắc chắn sẽ được nghe các bà truyền nhau kinh nghiệm chăm con và trong đó không thể thiếu những loại thực phẩm, thuốc mà con mình từng dùng. Khi đó, những bà mẹ khác xin ngay “bí kíp” từ đơn thuốc, bữa ăn để về áp dụng cho con mình. Hay ra cửa hiệu thuốc, nhất là các hiệu thuốc trước các bệnh viện nhi, sẽ dễ dàng bắt gặp hình ảnh những bà mẹ trẻ đi mua thuốc bổ cho con, luôn miệng hỏi “có thuốc nào làm cho bé khỏe, ít bệnh”. Vậy là nhân viên bán hàng nhiệt tình giới thiệu cả chục loại và phụ huynh hồn nhiên mang về cho con uống, mà không biết nguy hiểm có thể rình rập.
Có bà mẹ dằn vặt, tự trách mình vì suýt nữa đã hại con như trường hợp chị Phan Thùy T., ở chung cư Carina quận 8, TPHCM kể lại: “Con tôi 3 tháng tuổi mà cứ khóc đêm, ngủ giật mình, đổ mồ hôi trộm, chán ăn, gầy nên tôi lên một diễn đàn về chăm con hỏi. Các bà mẹ khác đều nói con tôi bị thiếu vitamin D. Các chị đó còn nói, nếu thiếu vitamin D, thì có uống bao nhiêu canxi cũng thành công cốc. Nghe bùi tai tôi đi mua ngay một lọ vitamin D về cho con uống”. Theo hướng dẫn sử dụng, chị cho con uống 1 giọt vào mỗi buổi sáng. Nghĩ ít quá không có tác dụng nên chị tăng lên 2-3 giọt/ngày. Nửa tháng sau, thấy con uống sữa ngoan, giảm đổ mồ hôi, ngủ hết giật mình và ngủ ngon giấc đến sáng.
Chị nghĩ thuốc hiệu quả nên cho con uống hoài. Hôm nào con không đi phơi nắng thì chị tăng thêm vài giọt nữa. Khi cháu gần 7 tháng, bé hay nôn ói, người mệt mỏi, lừ đừ và ăn uống kém nên chị đưa con đến Bệnh viện Nhi đồng 1 khám. Bác sĩ cho rằng tôi tự tiện cho uống và uống nhiều, uống trong thời gian dài như vậy thì coi chừng bé bị ngộ độc.
“Bác sĩ chỉ định đưa cháu đi xét nghiệm, kết quả là bé bị ngộ độc vitamin D mà nếu để lâu bé có thể bị suy thận, mù mắt hay tử vong. Tôi nghe mà sợ và hối hận quá chừng”, chị nói.
Nhiều phụ huynh hiện nay quan niệm, vitamin là thuốc bổ, mà “bổ” thì luôn tốt nên nhiều người đã tự biến mình thành “bác sĩ” và tự bổ sung vitamin cho con. Thấy con khó ngủ, đổ mồ hôi, rụng tóc… là mẹ tự mua canxi về cho con uống, vì nghĩ con sắp còi xương. Thấy con chậm lớn, biếng ăn, đổ mồ hôi… suy ra ngay con thiếu vitamin D thì ra ngay hiệu thuốc mua về bổ sung cho con. Thấy con hay bệnh, bệnh lâu hết, cha mẹ lại nhanh chóng mua vitamin C liều cao cho con uống, báo hại có bé bị tiêu chảy. Hay muốn con ăn ngon, mập mạp thì mẹ chẳng tiếc tiền, mua ngay men tiêu hóa cho con uống. Và muốn con phát triển hơn con nhà hàng xóm, cha mẹ cũng nhanh tay lẹ chân cho con uống kẽm mỗi ngày để thông minh hơn, khỏe mạnh hơn như quảng cáo thuốc.
Tuy nhiên, sự tự tiện sử dụng thuốc men này, đặc biệt là cho trẻ nhỏ, trong đó có không ít trẻ sơ sinh, đã khiến nhiều trẻ phải nhận lãnh hậu quả: bị bổ sung sai, bổ sung quá liều, khiến trẻ bị ngộ độc, biến chứng mà nhiều ông bố bà mẹ vẫn chưa lường hết.
BS. Diệp lưu ý khi sử dụng vitamin D, không chỉ căn cứ trên hướng dẫn sử dụng, mà phải tùy theo độ tuổi, môi trường sinh sống… Trẻ ở thành phố thường sống trong nhà kính, nhà cao tầng, thiếu ánh nắng sẽ bổ sung vitamin có liều lượng khác trẻ cùng tuổi ở vùng quê, vùng biển có điều kiện tiếp xúc với ánh nắng nhiều hơn. Vì khi đó tia cực tím giúp chuyển hóa chất tiền vitamin D thành vitamin D sẽ khác nhau, trẻ tiếp xúc nhiều nắng sẽ hấp thu vitamin tốt hơn nên nhu cầu bổ sung sẽ ít hơn. Mà việc xác định trẻ đủ-thiếu-thừa vitamin D chỉ có bác sĩ mới có thể làm được, chứ không phải cha mẹ hay nhân viên nhà thuốc. Vì vậy, khi bổ sung vitamin D nói riêng và các loại vitamin, khoáng chất nói chung, cần phải tuân thủ chỉ định của bác sĩ.
Vitamin D tan trong dầu, chứ không tan trong nước, nên dùng quá liều thì nó không được giải phóng ra ngoài, mà ứ đọng trong cơ thể trẻ và dẫn đến nhiều biến chứng nặng nề: gây ngộ độc làm tăng áp lực nội sọ gây thóp phồng ở trẻ em, nôn ói, biếng ăn, mệt mỏi, khát nước, đi tiểu thường xuyên, táo bón, đau bụng, yếu cơ, đau cơ, đau khớp, tổn thương tim, các mạch máu và thận… Đặc biệt, với trường hợp ngộ độc cấp do sử dụng vitamin D liều cao, hoặc cho trẻ uống cùng lúc các loại thuốc có chứa vitamin D trong thời gian dài, có thể khiến trẻ suy thận, tử vong.
