Hoàng Xuân Phương
Nếu đi qua một con ngõ không an ninh, trợ lý ảo sẽ nhắc bạn đi qua lối khác. Nếu vô tình quá chén trong một bữa tiệc, trợ lý ảo sẽ gọi điện thoại cho người thân của bạn đến đón. Và nếu con bạn đang liên lạc với một khuôn mặt tội phạm đã có lần xuất hiện trên Internet, trợ lý ảo sẽ thông báo cho bạn để ngăn chặn…
Trí khôn nhân tạo
Bắt đầu xuất hiện từ các năm 1990 với biểu tượng Clippy vui nhộn trên màn hình Microsoft Word, các trợ lý ảo ngày nay là sản phẩm tinh tế của trí khôn nhân tạo, có thể nhận diện giọng nói, và thực hiện thay cho chủ nhân nhiều công việc hàng ngày, bao gồm cả việc tìm kiếm, giao tiếp và ra lệnh cho các thiết bị kết nối.
Tiên tiến nhất trong các trợ lý ảo là Apple Siri trên hệ điều hành iOS, Google Now trên hệ điều hành Android, và mới nhất, đình đám nhất là Cortana của Microsoft chạy trên Windows Phone 8.1. Vốn sở hữu công nghệ thoại video Skype, Microsoft quyết tâm đưa Cortana lên tầm cao, bao gồm cả việc cho trợ lý ảo học thêm nhiều ngôn ngữ và rèn luyện nhân cách cho phù hợp với từng ngôn ngữ đó mỗi khi nói chuyện với chủ nhân hay đối tác.
Cortana là tên của một nhân vật trí tuệ nhân tạo trong tựa trò chơi Halo của chính Microsoft. Ứng dụng này được đánh giá là hội tụ khả năng tìm kiếm hiệu quả của Google Now lẫn sự thân mật, gần gũi như nữ trợ lý Apple Siri. Được hỗ trợ bằng công nghệ Bing, Cortana có thể thiết lập báo thức, đặt lịch hẹn, tra cứu thông tin. Ứng dụng này tích hợp với Hulu và Facebook nên người dùng có thể hỏi Cortana về một người bạn cụ thể hay nhờ soạn và gửi cho họ một tin nhắn.
Cortana tỏ ra phù hợp với những ai có ít thời gian cho việc ghi chép. Ứng dụng này cho phép người dùng tạo ra các chủ đề và mỗi ghi chép sẽ được phân loại, sắp xếp theo từng mục định sẵn. Người dùng có thể gọi Cortana là máy tính xách tay bởi nó có thể lưu trữ tất cả các thông tin cá nhân về họ. Tất cả đều được lưu lại, từ các dịch vụ mà người dùng thường hay sử dụng, những nơi họ hay lui tới, rồi thông qua định vị địa lý và thời điểm mà đưa ra các nhắc nhở. Cortana cũng tự động chuyển chiếc điện thoại thông minh đang sử dụng trở về trạng thái im lặng hay tiết kiệm pin vào những khi người dùng ít động tới thiết bị.
Các trợ lý ảo không thể tách biệt ra khỏi cuộc sống thực bao gồm những trải nghiệm, cung cách hành xử, hành động và những chọn lựa của chủ nhân. So với Google Now hay Siri, Cortana có mức độ tùy biến cao hơn. Trợ lý này sẽ dần hiểu được sở thích của chủ nhân, biết những ai quan trọng nhất trong cuộc đời họ, và mối quan hệ giữa chủ nhân với mỗi người trong đó.
Chức năng chung của các trợ lý ảo
Những chức năng chung của các trợ lý ảo hiện nay gồm nhận diện giọng nói, xử lý ngôn ngữ, thực hiện việc tìm kiếm, thu thập thông tin, thông báo và nhắc nhở, gọi điện và gửi tin nhắn, thực hiện những dự báo, và cuối cùng hỗ trợ chủ nhân giải trí như tìm kiếm và mở những bản nhạc ưa thích.
Các trợ lý ảo hiện nay đều được tích hợp tính năng nhận diện giọng nói, cho phép người dùng tương tác trực tiếp với các công cụ mà không phải mất nhiều công sức để khởi động hoặc truy cập. Để tương tác với Siri, bấm giữ nút Home; để kích hoạt Google Now, chạm vào biểu tượng microphone và nói “OK Google”; và để truy xuất Cortana, nhấn vào Live Tile. Ngoài khả năng nhận diện giọng nói, các trợ lý ảo cũng cho thấy khả năng xử lý ngôn ngữ cực kỳ thông minh và nhạy bén.
Xử lý ngôn ngữ chính là phần quan trọng nhất tạo nên sự tương tác giữa người dùng và công cụ. Công nghệ xử lý ngôn ngữ hiện nay chủ yếu dựa trên cơ sở dữ liệu hùng hậu của mỗi cỗ máy tìm kiếm. Tuy nhiên, dù có khả năng đối đáp tự nhiên hoặc thông minh tới đâu, máy móc vẫn chỉ là máy móc. Ngoài việc xử lý được những tình huống thông dụng, khó có thể đòi hỏi nhiều hơn ở các trợ lý ảo.
Sức mạnh tìm kiếm của Siri là sự tổng hợp từ các công cụ như Wolfram Alpha, Wikipedia, Bing; trong khi Google Now tận dụng tối đa tiềm lực của Google Search; còn Cortana được vận hành bởi bộ máy tìm kiếm Microsoft Bing. Điểm chung giữa các trợ lý ảo là sử dụng dữ liệu đến từ các ứng dụng liên quan và theo dõi hành vi tìm kiếm của người dùng để thu thập các thông tin cần thiết. Nhưng mỗi công cụ có nguyên tắc hoạt động riêng.
Các trợ lý ảo đều được trang bị tính năng thu thập thông tin từ chủ nhân nhằm tìm ra cơ chế phục vụ tốt nhất. Cortana tìm hiểu các yếu tố liên quan đến người dùng thông qua một lập trình tên là Notebook. Google Now tìm hiểu về chủ nhân bằng cách theo dõi, ghi nhớ và hiểu về những hành vi lặp đi lặp lại khi họ tìm kiếm, và cần một khoảng thời gian âm thầm theo dõi người dùng để có thể hoạt động hiệu quả. Trong khi Siri cũng có độ chính xác cải thiện theo thời gian sử dụng nhờ liên tục lục lọi thông tin. Tuy nhiên, đây được xem là vấn đề nhạy cảm với hầu hết người dùng hiện nay.
Các trợ lý ảo sẽ giúp liên kết các thông báo, nhắc nhở, lịch và báo thức nhằm hạn chế việc phải tương tác với nhiều ứng dụng cùng lúc. Trợ lý ảo sẽ phụ trách công việc thêm các thông tin vào ứng dụng lịch, đặt lịch hẹn và thêm vào các nhắc nhở theo yêu cầu của người dùng. Nhìn chung, các trợ lý ảo sẽ giúp đơn giản hóa các thao tác không cần thiết và thâm nhập vào rất nhiều ứng dụng để mang đến các thông tin hữu ích.
Với sự ra đời mới đây của Cortana, cuộc chiến công nghệ trợ lý ảo bắt đầu đến hồi gay cấn, đưa tính thực dụng của công nghệ này vào đời sống con người mỗi ngày một cao, một chính xác.
Trước đây người ta tập trung vào so sánh sự thông minh của các trợ lý ảo khi trả lời những câu hỏi. Nhưng trên thực tế, sự thông minh đó tích lũy theo thời gian, và nhiệm vụ chính của trợ lý ảo không chỉ là đối đáp cho vui mà là thay thế chủ nhân thực hiện những công việc hàng ngày vốn tạo nên tình trạng bận bịu, mệt mỏi vì không còn thời gian nghỉ ngơi.
