Sách đi tìm người đọc

SONG QUÝ –

Cùng với sự kiện Hội sách TPHCM lần thứ 9 đang diễn ra, ngành xuất bản vừa qua cũng đã có những số liệu tổng kết về phát hành sách trong năm 2015, bên cạnh đó là một số ý kiến của các đơn vị xuất bản và phát hành như một cách đánh giá lại về mặt thị trường.

Đẩy mạnh tiếp thị tác phẩm, tác giả

Khách hàng chờ đợi hội sách vì ở đó có thể mua được sách giá rẻ. Ảnh: Nguyễn Vinh

Theo số liệu của Cục Xuất bản, In và Phát hành, năm 2015 cục đã tiếp nhận lưu chiểu 24.012 cuốn sách, tương ứng với số lượng hơn 270 triệu bản in đã được đưa ra thị trường. Tuy nhiên, con số này vẫn thấp hơn số sách các đơn vị đăng ký xuất bản trước đó. Cụ thể, theo kế hoạch của các đơn vị, số sách xuất bản cho năm 2015 sẽ lên đến hơn 66.000 cuốn với gần 460 triệu bản in. Như vậy, lượng sách nhận lưu chiểu để phát hành chỉ bằng 36,1% so với dự định, nhu cầu của các đơn vị.

“Nhìn một cách khách quan thì thị trường sách Việt Nam không có sự phát triển, thậm chí là còn có sự thu hẹp miếng bánh của sách giấy vì sự “xâm lấn” của sách điện tử”, ông Nguyễn Minh Nhựt, Giám đốc NXB Trẻ, nhận định.

Năm 2015, NXB Trẻ đạt doanh thu hơn 85 tỉ đồng, tăng trưởng 8% so với năm 2014. Số sách đơn vị này phát hành năm 2015 là hơn 16.000 tựa, trong đó chỉ có 186 đầu sách liên kết. Mặc dù vậy nhưng theo ông Nhựt, sự phát triển của NXB Trẻ chỉ là việc lấy thị phần của đơn vị khác, hoàn toàn không tỷ lệ thuận cùng với sự phát triển của ngành.

Còn theo ông Nguyễn Hà Quốc Anh, Giám đốc Công ty cổ phần In Phương Nam, thị trường sách phát triển lệch bởi tỷ lệ sách nhập là chủ yếu. Cơ hội để quảng bá và bán bản quyền ra nước ngoài quá nhỏ.
NXB Trẻ là đơn vị đã đầu tư một hội trường chuyên dành để phục vụ việc ra mắt sách, giao lưu tác giả, tác phẩm. Tại đây, ở những cuộc giao lưu, ra mắt sách, đơn vị này mở cửa đón độc giả và giới truyền thông để tiếp thị sản phẩm của mình. Vậy nhưng, theo đánh giá của nhiều tác giả, NXB Trẻ vẫn chưa được xem là đã đầu tư nhiều cho hoạt động tiếp thị sách.

Với Phương Nam Books, nhờ lợi thế của hệ thống café sách Phương Nam, hoạt động giao lưu, tiếp thị sách của đơn vị này mở rộng và tương tác tốt với người đọc. Nhìn riêng vào kế hoạch giao lưu, ra mắt sách của Phương Nam Books tại Hội sách TPHCM đang diễn ra, dễ thấy sự chăm chút của đơn vị này cho công tác tiếp thị là không nhỏ. Chỉ trong bảy ngày hội sách, Phương Nam Books có đến hơn 10 chương trình giao lưu, tương tác với độc giả.

Không chỉ đợi đến hội sách, các hoạt động truyền thông cho sách hiện nay cũng khá phổ biến. Chỉ cần ra đường sách Nguyễn Văn Bình, quận 1, TPHCM những ngày cuối tuần, người đọc đã có thể thường xuyên tham dự các hoạt động liên quan đến sách. Chưa kể, chính bản thân các tác giả cũng nhạy hơn trong việc xây dựng hình ảnh của mình với cộng đồng mạng. Dạo quanh các fanpage của các tác giả như Anh Khang, Isris Cao, Hamlet Trương, hay nhà văn “best seller” hiện nay là Nguyễn Nhật Ánh, có thể thấy những tương tác giữa tác giả và độc giả không khác gì những ngôi sao làng giải trí.

“Trong thời đại mà sách nhiều, người làm sách cũng nhiều và chỉ cần một tuần để có thể biến bản thảo thành cuốn sách hoàn chỉnh như hiện nay thì người đọc gần như chìm trong biển sách. Người làm sách cũng đang dựa vào hiệu ứng đám đông, họ chú trọng công tác marketing cho sách”, ông Nguyễn Hà Quốc Anh nhận định.

[box type=”download”] Hội sách TPHCM lần thứ 9 được tổ chức tại công viên Lê Văn Tám, quận 1, kéo dài từ ngày 21 đến 27-3. Theo số liệu từ ban tổ chức, có gần 180 đơn vị với hơn 700 gian hàng tham gia; 30 đơn vị thuê trên 8 gian để tổ chức các sự kiện. Ban tổ chức kỳ vọng sẽ đạt một triệu lượt khách đến với hội sách lần này.

Hội sách năm nay có sự tham gia lần đầu của các nhà xuất bản nước ngoài như NXB Sage, NXB Houghton Mifflin Harcourt, NXB Pelangi, NXB Springer, NXB Wolters Kluwer, NXB Little Tiger Press, NXB Kino (sách tiếng Nhật), NXB Kyowon (sách tiếng Hàn), NXB Harmonia Mundi (sách tiếng Pháp)… Đây cũng là lần đầu tiên sách tiếng Nhật, tiếng Hàn được trưng bày tại Hội sách TPHCM. Tổng số có 36 NXB nước ngoài sẽ triển lãm cũng như tìm hiểu thị trường sách Việt Nam dịp này.[/box]

Người đọc không vội

Anh Trần Ngọc Tấn, chuyên viên ở một công ty tư vấn thiết kế, là độc giả trung thành của dòng sách văn học và khảo cứu, lịch sử. Hai năm trở lại đây, anh không vô tư mua sách ngay khi những đầu sách anh quan tâm “ra lò” mà chấp nhận đợi. “Chỉ khoảng hai tháng sau khi ra mắt, tác phẩm sẽ được bán với giá giảm 20-30% trên giá bìa. Tôi nghĩ cái giá đó hợp lý với túi tiền đại đa số người dân, trong đó có tôi”, anh Tấn nói.

Theo anh Tấn, không chỉ đợi đến hội sách, nhiều đơn vị phát hành hay đơn vị xuất bản cũng luân phiên tổ chức các hội sách của riêng mình. Mua sách ở những dịp này, tất nhiên, người đọc sẽ được cái giá tốt hơn. Việc chờ đợi này được anh Tấn xem là mình đang “tiêu dùng thông minh”, vì bản thân giá trị nội dung sách không thay đổi. Chỉ có những đơn vị phát hành lẫn nhà làm sách là “nóng ruột” vì tồn kho.
“Tỷ lệ chiết khấu phổ biến hiện nay là 40% và đó là cái giá hợp lý cho công tác phát hành”, ông Vũ Trọng Quân, Giám đốc đối ngoại Công ty Sách Firstnews, đánh giá. Tuy nhiên, áp lực dòng tiền khá lớn, buộc các đơn vị làm sách phải thường xuyên thúc đẩy việc đưa sản phẩm của mình ra thị trường để có thể thu hồi vốn, tái sản xuất.

Đã có thường xuyên những hoạt động giao lưu, đã có không ít các phiên chợ bán sách giảm giá, sách đồng giá, đã có hẳn một con đường để lan tỏa văn hóa đọc… Vậy, người đọc lẫn doanh nghiệp kỳ vọng gì ở Hội sách TPHCM lần này? Câu trả lời là tất cả những yếu tố trên.

“Các hội sách trước, trung bình First News bán được khoảng 200-300 triệu đồng/ngày. Bình quân doanh thu có thể lên đến hơn 1 tỉ đồng/hội sách. Chưa kể, số sách tồn trong kho cũng được thanh lý hơn 50%. Đơn vị làm sách lẫn đơn vị phát hành vẫn kỳ vọng nhiều vào doanh thu trong những dịp như thế này”, ông Quân cho biết.