Dù được cho là có những tác dụng nhất định đối với sức khỏe và tinh thần, cà phê nên được dùng đúng cách, đúng liều lượng để tránh phát sinh những tác hại.
Những lợi ích từ cà phê
Cà phê là một thức uống khá phổ biến. Thống kê cho thấy 83,2% thanh thiếu niên thường xuyên sử dụng đồ uống có caffein và 96% là thỉnh thoảng.
Caffeine trong cà phê là một chất kích thích và là loại thuốc được sử dụng phổ biến nhất trên thế giới. Caffeine cũng có trong một số thuốc giảm đau mà không cần kê toa (OTC). Mỗi ngày, hàng triệu người dùng nó để tăng sự tỉnh táo, giảm mệt mỏi, tăng cường sự bền bỉ của cơ thể trong các hoạt động luyện tập thể thao, cải thiện trí óc.
Uống cà phê cũng được chứng minh là giúp giảm cân (nhờ trấn áp sự thèm ăn), ngăn ngừa nguy cơ bệnh Alzheimer, Parkinson, đột quỵ, sỏi thận, tiểu đường tuýp 2, bảo vệ võng mạc và ngăn ngừa đục thủy tinh thể. Cà phê có chứa nhóm polyphenol thiên nhiên có tác dụng chống oxy hóa tế bào, nhờ đó ngừa được các trường hợp ung thư như ung thư tuyến tiền liệt, miệng, vòm họng, gan và ung thư da.
Tác hại từ cà phê
lạm dụng cà phê hoặc những loại đồ uống có chứa caffeine có thể gây ra nhiều tác hại trầm trọng cho sức khỏe, nhất là đối với trẻ em.
– Lo âu và trầm cảm: Năm 2016, một nghiên cứu trên 234 học sinh trung học ở Hàn Quốc cho thấy việc tiêu thụ nhiều caffeine đã làm các em tăng trọng lượng cơ thể nhanh nhưng lại tỷ lệ nghịch với thành tích học tập và mức độ trầm cảm cũng tăng, chẳng hạn như căng thẳng, lo âu, bồn chồn, các vấn đề về giấc ngủ, rối loạn tiêu hóa, tăng nhịp tim và thậm chí tử vong.
– Có hại cho thai nhi: Caffeine có thể ngấm qua nhau thai và đi đến thai nhi. Các nghiên cứu cũng chứng minh uống nhiều cà phê trong thai kỳ có thể tăng nguy cơ sảy thai, sanh non, thai nhi chậm phát triển, nhịp tim thai bất thường, trẻ nhẹ cân. Những cặp vợ chồng muốn có con mà thường xuyên sử dụng cà phê sẽ làm chậm quá trình đậu thai (vì caffeine ngăn cản sự rụng trứng vào tử cung). Khi đang cho con bú, phụ nữ cũng không được uống cà phê vì sẽ gây khó ngủ cho em bé.
– Mất ngủ, đau đầu, chứng ợ nóng dạ dày, chứng tiểu không kiểm soát và gây tăng cảm giác nóng ran và đổ mồ hôi ban đêm ở phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh. Caffeine còn làm tăng nguy cơ đau tái phát ở những bệnh nhân bị gout. Dùng cà phê thường xuyên lâu dài còn gây co giật, dễ bị kích động, nhịp tim tăng, huyết áp tăng và gián đoạn giấc ngủ.
Ngoài ra, một số loại thuốc có thể tương tác với caffeine như thuốc kháng sinh, thuốc giãn phế quản, thuốc lợi tiểu, estrogen, thuốc chống loạn thần, thuốc chống trầm cảm vì caffein có thể làm tăng nguy cơ co giật.
Hiện nay nhiều loại thức uống năng lượng có bổ sung hàm lượng đáng kể caffeine đã làm nhiều người lo ngại vì chúng ảnh hưởng trên thần kinh của lứa tuổi học đường. FDA đang đề nghị các nhà sản xuất cần giảm bớt hàm lượng caffeine trong các sản phẩm bày bán trên thị trường nhằm đảm bảo sự an toàn cho trẻ em. Ước tính một tách cà phê chứa khoảng 95 – 200 mg caffeine, một lon cola 35 – 45 mg, một lon thức uống năng lượng 70 -150 mg, một tách trà 14 – 60 mg.
Cà phê không gây quá liều. Người ta ước tính rằng khoảng 149 lon nước uống có chứa caffeine mới có thể làm chết một người đàn ông trung bình. Triệu chứng đầu tiên là gây nôn mửa để phát hiện ngộ độc caffeine. Tuy nhiên, caffeine tinh khiết có thể dẫn đến quá liều (1 muỗng caffeine tinh khiết tương đương 28 tách cà phê) nên cơ quan quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) khuyến cáo tuyệt đối tránh dùng loại này. FDA cũng nhắc nhở cha mẹ cần quan tâm đến con cái nhiều hơn vì những sản phẩm có chứa caffeine đang thu hút người trẻ tuổi nhất là thiếu niên, một nghiên cứu mới được công bố trên trang Journal of Nutrition Education and Behavior cho thấy cha mẹ và bạn bè ảnh hưởng rất nhiều đến việc sử dụng cà phê của trẻ vị thành niên.
Dược sĩ Lê Kim Phụng
