Thấy con gái tôi trầm trồ trước khay đựng bánh mứt kẹo của nhà cô bạn, tôi hỏi lý do thì con nói: Nhà cô xài toàn bánh kẹo xịn mẹ ạ, toàn là bánh Hàn Quốc. Nghe vậy cô bạn tôi liền cười và nói, bánh Hàn Quốc gì mà Hàn Quốc, bánh Việt Nam đó. Không tin tôi liền cầm bánh lên xem. Tên bánh thì ghi bằng chữ Hàn Quốc cỡ to nhưng còn thành phần và thông tin công ty sản xuất ghi bằng tiếng Việt rất nhỏ, in ở chỗ khuất, không dễ thấy và cũng không dễ đọc được. Hỏi cô bạn thì tôi được biết các loại bánh kẹo mà bạn bày trên khay là hàng của Việt Nam, có giá bán rẻ hơn 1/3 so với các loại bánh kẹo tương tự có xuất xứ của Hàn Quốc. Còn về chất lượng, theo cảm nhận của bạn tôi thì cũng được 60-70% so với bánh Hàn Quốc.
Trên thị trường bánh kẹo hiện nay, người tiêu dùng thực sự là có rất nhiều sự chọn lựa, từ các loại bánh kẹo trong nước cho đến hàng được nhập khẩu (nhập từ rất nhiều nước từ Á, Âu cho đến Mỹ), từ giá bình dân đến giá cao. Ngay các loại bánh kẹo nội địa cũng có đến hàng trăm loại, từ các doanh nghiệp sản xuất nhỏ đến các công ty lớn của nhà nước. Nhiều doanh nghiệp trước đây chỉ chuyên xuất sang thị trường nước ngoài nay cũng quay về thị trường trong nước.
Để tăng sức cạnh tranh, các đơn vị sản xuất nội địa đã đầu tư rất nhiều khâu. Họ không chỉ chú trọng khâu cải tiến mẫu mã, bao bì đựng bánh kẹo, ghi nhãn rõ ràng mà còn cho ra mắt nhiều loại bánh kẹo cũng như quan tâm đến chất lượng bánh kẹo nhờ đó mà hàng trong nước ngày càng thu hút sức mua của người tiêu dùng. Giữa đa dạng các sản phẩm bánh kẹo trên kệ hàng tại siêu thị hay các cửa hàng tiện lợi, cửa hàng tạp hóa, cửa hàng chuyên bán bánh kẹo, người tiêu dùng như bị lạc vào mê hồn trận của bánh kẹo. Các nhãn hàng trong nước không hề thua kém các mặt hàng ngoại nhập từ hình thức, mẫu mã cho đến chất lượng, đặc biệt là với loại bánh cao cấp. Nếu bạn chỉ lướt nhìn qua sẽ rất khó để phân biệt đâu là hàng nội, đâu là hàng ngoại vì bao bì đẹp và mức giá cũng không hề rẻ.
Người tiêu dùng có nhiều sự lựa chọn vì có nhiều công ty cùng sản xuất một loại bánh giống nhau, chỉ có một chút thay đổi về mẫu mã, tên gọi, giá cả cũng tương đương. Người mua tùy theo sở thích, tùy theo cảm nhận để chọn mua nhãn hiệu mà mình tin cậy. Đây cũng là một việc bình thường trong nền kinh tế thị trường. Nhưng cũng có nhiều trường hợp nhập nhèm thương hiệu giống như chuyện tôi thấy ở nhà bạn tôi nói trên. Hình thức chủ yếu là bắt chước mẫu mã một sản phẩm nào đó, tên gọi có thể thay đổi một chút hoặc giữ nguyên tên bằng chữ nước ngoài đối với sản phẩm ngoại nhập, rồi in các thông tin doanh nghiệp và thành phần của sản phẩm bằng chữ tiếng Việt nhưng lách bằng cách in cỡ chữ nhỏ hoặc in vào nơi người mua khó nhìn thấy. Với những sản phẩm để tên theo những ngôn ngữ phổ biến như tiếng Anh thì may ra mới có thể dễ dàng phát hiện là sai chính tả hay cố tình nhái theo tên của sản phẩm có tên tuổi. Còn với những sản phẩm để tên bằng những thứ tiếng ít người biết như tiếng Hàn, tiếng Nhật... thì có mấy ai phát hiện ra. Các doanh nghiệp lớn tuân thủ luật Sở hữu trí tuệ thì không vi phạm việc này. Nhưng những cơ sở sản xuất nhỏ vì mục tiêu lợi nhuận nên đã bất chấp.
Giữa một rừng sản phẩm bánh kẹo như hiện nay, người tiêu dùng có nhiều sự lựa chọn hơn nhưng cũng lại phải mất công tìm hiểu kỹ các sản phẩm trước khi chọn mua. Nếu không cẩn thận, chúng ta sẽ vô tình tiếp tay cho nạn hàng giả, hàng nhái. Tiền nào của nấy. Chúng ta chấp nhận mua các loại bánh kẹo ngon, đảm bảo chất lượng với mức giá mà ta cho là hợp với túi tiền của mình.
Về phương diện các doanh nghiệp, nếu chúng ta tự tin vào chất lượng sản phẩm thì hoàn toàn có thể quảng bá sản phẩm cũng như tên tuổi của doanh nghiệp một cách rõ ràng. Với lợi thế doanh nghiệp nhỏ, đầu tư ít hơn, các cơ sở sản xuất nhỏ hoàn toàn có thể cạnh tranh bằng giá thành. Thiết nghĩ “Mèo nhỏ bắt chuột nhỏ” cũng có sao đâu. Bởi vì, sản phẩm chất lượng vừa, giá thành hợp lý sẽ phù hợp với bộ phận dân cư thu nhập không cao trong xã hội. Nếu làm theo cách đó, các doanh nghiệp nhỏ sẽ có thể đứng vững trong cuộc cạnh tranh gay gắt hiện nay, giúp người tiêu dùng có mức thu nhập thấp vẫn có thể lựa chọn cho mình những sản phẩm phù hợp.
Duy Anh (Hà Nội)
