DS. Lê Kim Phụng(*) –
Hiện nay trên mạng Internet đang xuất hiện nhiều cơ sở và địa chỉ rao bán nấm lim xanh… với những lời có cánh, là “thần dược cứu người”. Thậm chí nhiều người còn khoe trên mạng xã hội rằng đã nhờ người vào tận rừng sâu mới kiếm ra nấm lim xanh. Có người khoe mua được nấm lim xanh với giá hàng triệu đồng mỗi ký, nhiều trang web và mạng xã hội đang rao bán nấm lim xanh với giá 2-4,5 triệu đồng/kg kèm theo những hướng dẫn chữa đủ thứ bệnh.
Nấm lim xanh được quảng cáo trên mạng xã hội.
Nấm lim xanh (cũng là một loại nấm linh chi, tên khoa học là Ganoderma lucidum, họ nấm lim Ganodermataceae). Chúng thường mọc ký sinh trên thân các cây gỗ lim già cỗi đã chết hoặc các thân gỗ mục trong rừng với hình như cái mũ, có chân nấm, màu sắc bên trên mặt nấm thay đổi và hơi sần sùi. Y học cổ truyền xem đây là một loại thảo dược quý được xếp vào loại thượng phẩm có tác dụng bảo vệ tế bào gan, giải độc, cường tâm, kiện não (bổ óc), tiêu đờm, lợi niệu, ích vị (bổ dạ dày), dùng để làm thuốc tăng cường hệ miễn dịch và phòng ngừa ung thư.
Nấm lim xanh tự nhiên thường được phân thành sáu loại phổ biến là hồng linh chi hay còn gọi là xích chi, loại mọc từ rễ cây lim ra nấm màu đỏ; hắc linh chi mọc từ vỏ cây lim ra nấm màu đen; bạch linh chi mọc từ lõi cây lim ra nấm trắng; hoàng linh chi mọc từ tầng giữa vỏ và lõi cây lim ra nấm vàng; thanh chi màu xanh và tử chi màu tím.
Hiện nay, do lời đồn thổi là loại nấm này rất quý nên mọi người đổ xô tìm nấm lim xanh mặc dù thân nấm chưa phát triển thành tay nấm rõ rệt. Chính vì vậy mà cây nấm chưa phát triển đầy đủ và chưa có hoạt chất nên sao có thể là thần dược được? Hơn nữa những người hái nấm không phải là những người có trình độ chuyên môn trong lĩnh vực dược thì sự nhầm lẫn khi thu hái cũng là một điều đáng lo ngại.
Dù nấm lim xanh hay linh chi được coi là dược thảo siêu hạng nhưng không phải có thể dùng lâu dài với số lượng lớn mà vô hại. Hiện nay chưa thấy có các báo cáo về tác dụng phụ gây chết người của nấm lim xanh nhưng những người có cơ địa quá nhạy cảm cũng có thể gặp một vài triệu chứng như cảm thấy khó tiêu, chóng mặt, hay ngứa ngoài da trong thời gian đầu dùng nấm. Trong dược thư của Mỹ (American Herbal Pharmacopoeia) chuyên khảo cứu về nấm linh chi, ghi chép như sau “Hạng nhất, dược thảo rất an toàn nếu được dùng đúng cách. Không có phản ứng phụ. Một vài người nhạy cảm sử dụng nấm linh chi báo cáo bị hơi khó tiêu và ngứa ngoài da, nhưng những triệu chứng này biến mất sau một thời gian ngắn”.
Trong y học cổ truyền Việt Nam, nấm lim xanh được khuyến cáo với người huyết áp thấp hoặc đang dùng thuốc hạ áp, có thể gây chóng mặt, buồn nôn. Người sắp phẫu thuật hoặc có vết thương hở gây chảy máu liên tục nên cần khai báo cho bác sĩ trước khi phẫu thuật và phải ngưng tối thiểu hai tuần. Rụng tóc và nổi mụn trứng cá do tác dụng phụ của testosterone. Những người có cơ địa dị ứng các loại nấm thì cũng có thể bị dị ứng với nấm lim xanh.
Tác dụng phụ khác như khô miệng, khô cổ họng, ngứa mũi, đau bụng, chảy máu mũi và phân có máu. Uống rượu nấm lim xanh có thể gây phát ban. Khi phụ nữ đang mang thai và cho con bú tuy không có đủ thông tin đáng tin cậy về sự an toàn của nấm lim xanh nhưng khuyến cáo không nên dùng. Đặc biệt, người bệnh tránh dùng chung với thuốc điều trị cao huyết áp và thuốc chống đông máu.
Tốt nhất là hỏi ý kiến thầy thuốc trước khi dùng nấm lim xanh và cũng cần chú ý khi mua nấm lim xanh vì hiện nay trên thị trường thuốc đông dược khó nhận biết được loại nấm nào thật giả, hoặc đã qua chiết xuất hay chưa.
———————————————
(*) Nguyên giảng viên Đại học Y Dược TPHCM
