KIM BA –
Đã hai năm từ khi chuyến bay MH370 mất tích, hãng hàng không quốc gia của Maylaysia vẫn còn ngụp lặn trong rắc rối.
Hãng hàng không Malaysia Airlines đang cố vực dậy nhờ đồng vốn của chính phủ nước này và những chính sách thay đổi mạnh tay của người điều hành mới, ông Christoph Mueller.
Chỉ trong năm 2014, Malaysia Airlines phải hứng chịu đến hai tai nạn. Vào tháng 3-2014, chuyến bay MH370 từ Kuala Lumpur đến Bắc Kinh, bằng máy bay Boeing 777 chở 239 hành khách và thủy thủ đoàn bỗng dưng biến mất sau khi cất cánh được một giờ. Các chuyên gia nghĩ rằng nó bị rơi ở vùng biển Ấn Độ Dương mặc dù đến nay vẫn chưa ai biết chắc về nguyên nhân. Chỉ có vài mảnh vỡ được tìm thấy gần bờ phía châu Phi. Bốn tháng sau, đến lượt chiếc MH17, cũng là một chiếc Boeing 777 khác bị rơi, làm chết 298 người. Ròng rã hai năm qua, Malaysia Airlines vẫn hoạt động nhưng nguồn tài chính của hãng có vẻ như đang gặp rắc rối lớn.
Cả hai vụ tai nạn trên hầu như vượt ngoài tầm kiểm soát của hãng nhưng lại ảnh hưởng trầm trọng đến việc kinh doanh của họ. Khách hàng sợ đi Malaysia Airlines. Sau sự cố đầu tiên, lượng hành khách đến từ Trung Quốc, là thị trường vô cùng quan trọng của hãng, đã giảm đến 60%, đơn giản vì họ rất tin vào may rủi. Ngay sau vụ thứ hai vào tháng 8-2014, chính phủ Malaysia đã phải tái quốc hữu hóa hãng hàng không này để cứu nó khỏi phá sản.
Trên thực tế, Malaysia Airlines đã gặp khó trước khi hai tai nạn trên xảy ra. Năm cuối cùng mà hãng có được lợi nhuận là từ năm 2010. Trong năm 2013, hãng lỗ đến 356 triệu đô la Mỹ. Khi mà nhu cầu đi lại bằng đường hàng không trong khu vực tăng cao thì những đối thủ trực tiếp như Singapore Airlines và hãng hàng không giá rẻ Air Asia đã mở rộng kinh doanh lên rất nhiều. Chính Malaysia Airlines cũng đã bỏ nhiều tiền để mua đến 15 chiếc máy bay thân rộng và sáu chiếc Airbus A380. Nhưng chỉ trong khu vực Đông Nam Á, sự cạnh tranh khốc liệt của các hãng hàng không đã kéo giá vé máy bay xuống, đồng thời cũng kéo lợi nhuận của các hãng xuống theo.
Trong khi đó, Malaysia Airlines lại được xem là hãng hàng không quốc gia của đất nước này. Họ có quá nhiều nhân sự và chi phí hoạt động đè nặng lên vai, so với bộ máy hoạt động rất tinh giản của các hãng hàng không giá rẻ khác. Hãng cũng đã cắt giảm nhân sự. Năm ngoái, hãng sa thải 6.000 trong 20.000 nhân viên. Chính phủ Malaysia cũng chỉ định một nhà quản lý mới với kinh nghiệm cắt giảm chi phí cho các hãng hàng không hoạt động kém hiệu quả. Chirstoph Mueller, cựu phi công, từng phục hưng hãng hàng không Aer Lingus của Ireland, đã mạnh tay bỏ bớt những chuyến bay đường ngắn và tập trung hơn vào các chuyến bay xuyên Đại Tây Dương giá rẻ. Trước đây, Mueller cũng có những chính sách mạnh tay ở hãng hàng không quốc gia Bỉ Sabena, nhưng nay hãng này không còn hoạt động.
Mueller lên kế hoạch thu nhỏ hãng Malaysia Airlines lại, chỉ tập trung bay trong khu vực, từ bỏ mục tiêu biến Kuala Lumpur là điểm kết nối (hub) toàn cầu. Không thể cạnh tranh được với những hãng giá rẻ như Air Asia hay như những hãng hàng không Vùng vịnh trong các chuyến bay đường dài, Malaysia Airlines sẽ tập trung hơn vào các chuyến bay tầm trung. Tháng 12 vừa qua, họ công bố hợp tác với hãng Emirates, với mục đích rút tên ra khỏi những điểm đến xa xôi, nhưng vẫn phục vụ hành khách nếu muốn đến châu Âu. Hãng cũng bỏ bớt những đơn hàng mua máy bay mới, trong đó có máy bay A380.
Trước đây, Malaysia Airlines từng cố gắng làm điều tương tự. Năm 2007, các nhà quản lý cũ cũng đã kiếm được lợi nhuận bằng cách bỏ bớt các chuyến bay nội địa và chủ yếu kinh doanh các đường bay quốc tế. Mueller cũng có một kế hoạch khác. Hãng sẽ tái dựng thương hiệu sau khi bổ sung vài dịch vụ mới, như đưa ra kết nối Wi-Fi trên máy bay, tu bổ lại phòng chờ và cải thiện thức ăn trên chuyến bay, với mục tiêu là thay đổi nhận thức của hành khách về hãng. Cách làm này từng giúp hãng hàng không quốc gia Thụy Sĩ phục hồi từ tình trạng phá sản và vẫn giữ được vị thế là hãng hàng không quốc gia.
Mục tiêu của Malaysia Airlines là có lợi nhuận vào năm 2018. Theo tờ Bloomberg, mục tiêu này có vẻ khả quan. Giá nhiên liệu thấp tính theo giá đô la Mỹ cũng là thời điểm thuận tiện cho các hãng hàng không, nhưng đồng tiền ringgit của Malaysia lại bị suy yếu, nên càng thu nhỏ tầm hoạt động thì càng bớt lỗ. Nền kinh tế của Trung Quốc đang chậm dần, có nghĩa là số lượng hành khách trong khu vực cũng giảm hơn. Thị trường Đông Nam Á nhìn chung cũng còn khó khăn. Suốt ba năm qua, các hãng hàng không giá rẻ trong khu vực đã mở rộng công suất để tăng lượng hành khách đến hơn một nửa. Theo công ty tư vấn CAPA, kết quả là chỉ trong năm 2015, khu vực Đông Nam Á có đến 16 hãng hàng không phá sản. Niềm tự hào quốc gia có nghĩa là Malaysia Airlines vẫn còn bóng dáng trên bầu trời, nhưng những chuyến đi của hãng trong thời gian tới sẽ rất gập ghềnh.
