HOÀNG XUÂN PHƯƠNG –
“Cây rau má, lá rau húng, cuống rau đay…” không chỉ quen thuộc ẩm thực Việt Nam mà còn được dùng trong chăm sóc sắc đẹp.
Cổ ngữ Ấn Độ gọi rau má là Mandukparni, nghĩa là cây chống lại sự già nua, chống lại hiện tượng lão hóa làn da. Ngày nay người ta chế biến rau má thành nhiều dạng, trong dược phẩm, trong mỹ phẩm, trong loại trà phổ thông gọi là Gotu Kola. Ở nước ta, rau má là thành phần thực phẩm – thức ăn và thức uống – trong các chế độ dinh dưỡng làm đẹp.
Lão hóa đến từ đâu?
Nói đến làn da đẹp người ta nói đến làn da mạnh khỏe, càng mạnh khỏe thì càng giữ được sự tươi trẻ lâu dài. Một làn da mạnh khỏe phải hội đủ hai yếu tố: một là các tế bào da non luôn được sản sinh kịp thời để thay thế các tế bào già, tế bào chết. Hai là mô liên kết, thành phần chính của da nằm giữa lớp sinh da non và tầng ngoại bì, phải luôn được tăng trưởng đầy đặn.
Collagen, tên gọi quen thuộc, là phần tử quan trọng nhất của mô liên kết, được tiết ra hay chuyên hóa từ nguyên bào sợi (fibroblast) nhờ sự điều phối của các hoóc môn hay kích thích tố. Collagen chỉ sung mãn đầy đặn khi hàm lượng kích thích tố trong cơ thể, nhất là kích thích tố sinh dục nữ và kích thích tố tăng trưởng, luôn ở trạng thái đầy đủ và cân bằng. Trong điều kiện sinh lý bình thường trạng thái này chỉ kéo dài từ cuối các tuổi mười sang đầu các tuổi ba mươi.
Rõ ràng các điều kiện lý tưởng như vậy không phải lúc nào cũng có. Một khi tế bào da sinh sản chậm lại và các fibroblast không còn hăng hái chuyên hóa thành collagen thì sắc đẹp bắt đầu giảm sút. Người ta gọi đó là hiện tượng lão hóa mặc dù phải năm hay mười năm sau thì các dấu hiệu lão hóa bên ngoài mới nhìn thấy được.
Thông thường người ta nghĩ ngay đến liệu pháp kích thích tố và tăng cường sử dụng mỹ phẩm một khi tình trạng suy giảm sức khỏe làn da đã trở nên rõ rệt, khi mất đi sự săn chắc, hay khi những nếp nhăn đã bắt đầu xuất hiện.
Nhưng kinh nghiệm chăm sóc sắc đẹp cùng những kết quả nghiên cứu cho thấy nhiều thực phẩm thực sự có khả năng kéo dài điều kiện lý tưởng này, trong đó quan trọng nhất là đậu nành glycine max, nơi chứa nhiều phytoestrogen, cà rốt daucus carota với hàm lượng cao beta-caroten, tức tiền sinh tố A, và rau má (Centella asiatica) với nhóm axit asiatic tự do hay được thủy phân từ các glucosid tương ứng.
[box] Hoạt chất rau má bao gồm asiaticosid, madecassosid, brahmosid, bicycloelemen, centellosid, indocentellosid, oxyasiatiocosid, thankunisid, acid asiatic, acid betulinic, acid centellic, acid madecassic, centellose, kaempherol, hydrocotylin, phellandrien, vitamin C, linamarase, và các terpenoid trisaccharid, chúng đều hữu ích cho sức khỏe, dinh dưỡng và sắc đẹp.[/box]
Rau má và làn da
Trong rau má, các saponin triterpen, hoạt chất chống ung thư, thường chiếm tỷ lệ 1-8% tùy nơi trồng và mùa thu hái, tannin chiếm khoảng 20-25%, và những tỷ lệ nhỏ hơn của tinh dầu, phytosterol, chất nhầy, chất nhựa, chất béo, các flavonoid và nhiều axit amin. Người ta sản xuất ra các viên nang từ bột khô rau má tán mịn dùng để làm “thuốc” bổ óc hay điều trị các chứng bệnh phụ nữ. Nhưng trong phòng thí nghiệm, các chiết xuất rau má được tinh chế để bảo đảm hoạt tính dược lý hoàn hảo nhất.
Nghiên cứu từ các chiết xuất tinh chế đó cho thấy, rau má có tác dụng mạnh mẽ lên việc duy trì làn da mạnh khỏe và ngăn chặn có hiệu quả hiện tượng lão hóa: asiaticosid và madecassosid có trong rau má đều có tính kích thích fibroblast tiết ra collagen làm cho da trở lại đầy đặn và săn chắc. Cả asiaticosid và madecassosid đều kích thích sự hình thành collagen I, trong khi một mình madecassosid chỉ giúp tiết ra loại collagen III.
Theo một nghiên cứu sử dụng công thức chiết xuất chuẩn gồm 30% acid asiatic, 20% acid madecassic và 40% asiaticosid, kết quả cho thấy các hoạt chất làm cho làn da đầy đặn, nõn nà, bóng bẩy và đàn hồi tốt, chống lại hiện tượng chảy nhão tạo nên nếp nhăn.
Các nghiên cứu chuyên sâu về từng hoạt chất trên đây đã giúp các thương hiệu mỹ phẩm lớn như Guerlan, Estee Lauder, Givenchy, Orlane, Clinique… nhanh chóng hình thành nhiều công thức mỹ phẩm cao cấp mới chứa chiết xuất rau má dưới dạng crème, lotion, gel chống lão hóa, chống nhăn, chống cellulite và dưỡng da.
Người ta cũng đưa hoạt chất rau má vào các dạng mặt nạ chăm sóc da mặt và toàn thân, vào các loại dầu massage và mỡ thoa giúp cho ngực nảy nở no tròn cân đối, và cả vào thế hệ xà bông mỹ phẩm mới, gọi là cosmetic cream bar dùng vào việc điều trị chàm, mụn nhọt và một số biến chứng khác của da.
Một lần nữa, chúng ta tiếp cận một thứ thực phẩm chức năng mà tác dụng chính ở đây là dinh dưỡng làm đẹp. Trong những ngày nóng bức, chắc không mấy ai từ chối những ly rau má tươi, rau má dừa, rau má đậu… rất ư Việt Nam! (Theo Stylecraze và Centell Asiatica)
