LÊ ANH –
Dự kiến cuối năm nay, TPHCM sẽ bắt đầu đưa thẻ xe buýt thông minh vào sử dụng. Loại thẻ này được kỳ vọng tiện lợi cho người dùng và giúp cơ quan quản lý tiết kiệm các chi phí in ấn vé và kiểm soát được lượng hành khách đi xe; từ đó sẽ trợ giá trực tiếp cho hành khách thông qua thẻ.
Lợi cả đôi bên
Người dân và nhân viên xe buýt kỳ vọng sẽ cảm thấy tiện lợi hơn nếu dùng thẻ xe buýt thông minh.
Hôm 19-4, Sở Giao thông Vận tải TPHCM đã tổ chức đối thoại với sinh viên các trường đại học trên địa bàn thành phố về hoạt động của xe buýt, bởi đây là đối tượng chiếm đến 50% lượng người sử dụng phương tiện này. Một trong những nội dung được sinh viên đề nghị là nhanh chóng đưa thẻ xe buýt thông minh vào sử dụng để hành khách đi xe đỡ phải xếp hàng chờ nhân viên soát vé.
Cũng vào đầu tuần qua, chính quyền TPHCM đã chính thức phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi dự án đầu tư hệ thống vé điện tử thông minh dùng trong vận tải hành khách bằng xe buýt theo hình thức đối tác công-tư (hợp đồng BOO-xây dựng-sở hữu-kinh doanh), với tổng số vốn đầu tư cho dự án này là 278 tỉ đồng.
Theo báo cáo đã được phê duyệt, đây là loại thẻ dạng vé điện tử, sử dụng công nghệ thông minh, khi hành khách lên xe chỉ cần quẹt thẻ qua thiết bị soát vé, tiền cho chuyến đi đó sẽ được trừ trực tiếp vào thẻ. Khi sử dụng vé điện tử, hành khách chỉ cần một loại vé duy nhất. Đồng thời hành khách cũng dễ dàng nạp tiền vào thẻ từ các kênh thanh toán điện tử. Điều này sẽ giúp hành khách không phải xếp hàng mua vé, việc kiểm soát vé trên xe cũng nhanh hơn, mang lại sự tiện lợi cho người dân khi đi xe buýt.
Với loại vé thông minh, sẽ thay thế được ba loại vé gồm vé dành cho học sinh, sinh viên, vé tập cho hành khách mua theo tháng, và vé đi hàng ngày cho mọi hành khách mà hiện nay TPHCM đang áp dụng. Việc soát vé của nhân viên xe buýt sẽ dễ dàng hơn khi chỉ cần có thiết bị quẹt thẻ là xong thay vì phải cầm trên tay ba tập vé dày như hiện tại. Bên cạnh đó, loại vé xe buýt thông minh cũng giúp cơ quan quản lý thu thập đầy đủ và chính xác nhu cầu đi lại của người dân bằng xe buýt, từ đó có thể phân tích, quy hoạch mạng lưới tuyến và kiểm soát trợ giá hiệu quả.
Khi đưa vào thực hiện, các quầy bán vé điện tử sẽ được lắp đặt tại các điểm trung chuyển như bến xe chợ Bến Thành, Bến xe Chợ Lớn, ga xe buýt công viên 23-9, Bến xe Miền Tây, Bến xe Miền Đông, Bến xe An Sương, Bến xe Ngã tư ga, Đại học Quốc gia, Đại học Nông lâm… để hành khách dễ dàng mua vé hoặc nạp tiền. Dự kiến, sẽ có 105 tuyến xe buýt có trợ giá, với khoảng 1.953 xe các loại sẽ được đầu tư hệ thống đọc vé thông minh.
Không phải bây giờ TPHCM mới bắt đầu nghiên cứu áp dụng dùng thẻ xe buýt thông minh. Hồi năm 2010 thành phố đã từng thí điểm hai tuyến dùng thẻ thông minh. Tuy nhiên, ở thời điểm đó loại thẻ này chỉ dùng để đi được một số tuyến nhất định và chưa có nhiều tính năng tích hợp nên lượng người dùng rất ít. Sau đó, dự án này thất bại.
Chờ đến cuối năm nay
Trao đổi với Sài Gòn Tiếp Thị, ông Đậu An Phúc, Giám đốc Trung tâm Quản lý và điều hành vận tải hành khách công cộng TPHCM, cho biết dự án còn phải thực hiện khâu đấu thầu lựa chọn đơn vị cung cấp thiết bị, đây là một trong những khâu chiếm nhiều thời gian. Sau đó, trung tâm còn phải lắp đặt thiết bị trên toàn mạng lưới xe buýt, đào tạo nhân lực…
Ngoài ra, trung tâm phải chờ cơ quan có thẩm quyền ban hành chính sách, cơ chế trợ giá cụ thể đối với người đi xe buýt. Ví dụ, người sử dụng vé thông minh sẽ trả tiền thấp hơn so với người trả tiền mặt để khuyến khích người dân sử dụng vé thông minh. “Nếu như khâu phê duyệt dự án và cơ chế làm nhanh thì cuối năm nay mới đưa vào sử dụng thẻ xe buýt thông minh”, ông Phúc cho biết.
Tại các buổi giám sát của HĐND TPHCM về hoạt động của xe buýt hồi đầu tháng 4, một số đại biểu đã hối thúc Sở Giao thông Vận tải cần đẩy nhanh tiến độ đưa thẻ xe buýt thông minh vào áp dụng sớm. Ông Lâm Thiếu Quân, đại biểu HĐND thành phố, cho rằng khi đưa thẻ xe buýt thông minh vào sử dụng sẽ trợ giá cho hành khách thông qua loại thẻ này, khi ấy các doanh nghiệp vận tải bằng xe buýt buộc phải thay đổi phong cách phục vụ để thu hút hành khách. Với cách trợ giá thông qua thẻ như vậy, khi hành khách đi xe buýt nhiều thì doanh nghiệp sẽ nhận được trợ giá nhiều.
Một lợi ích khác từ việc sử dụng thẻ xe buýt thông minh được đại biểu nêu ra là từ dữ liệu có được, đơn vị quản lý biết được lượng hành khách đi nhiều ở những tuyến nào, giờ nào để lập kế hoạch tăng cường xe ở những giờ hành khách đi đông hoặc giảm xe ở những giờ ít khách…
Cũng đề cập đến việc đổi mới xe buýt ở TPHCM tại một hội nghị sơ kết về trợ giá xe buýt ở TPHCM hồi đầu tháng 4, ông Khuất Việt Hùng, Phó chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, góp ý rằng việc cần làm ngay đối với xe buýt của TPHCM là điện tử hóa, sử dụng thẻ thanh toán thông minh vào việc điều hành, thanh toán.
Trong trường hợp thành phố khó khăn về ngân sách thì chỉ cần ra các cơ chế chính sách còn đề án giao cho các nhà đầu tư thực hiện, sau đó chia phần trăm doanh thu trả lại nhà đầu tư. “Thành phố đang thay mới một loạt xe buýt thì phải đi đôi với đổi mới công nghệ. Như vậy mới quản lý được từng đối tượng hành khách sử dụng xe buýt, khi đó mới có chính sách trợ giá từng đối tượng phù hợp, tránh gây lãng phí”, ông Hùng nói.
