Khóa IMEI hay tìm lại điện thoại mất cắp?

CHÍ THỊNH – 

Thay vì khóa điện thoại bị mất cắp từ xa, để biến nó thành “cục gạch” như Sài Gòn Tiếp Thị đã đề cập trong số 30 ngày 11-3-2016, thì một số chuyên gia cho rằng các nhà mạng có thể cung cấp một dịch vụ là định vị và truy tìm điện thoại bị đánh cắp thông qua số IMEI.

Khả thi về mặt kỹ thuật

Tìm điện thoại Android trên laptop với tính năng Android Device Manager do Google cung cấp (ảnh chụp màn hình).

Theo một số chuyên gia trong ngành công nghệ thông tin-viễn thông, việc định vị điện thoại mất cắp thông qua số IMEI hoàn toàn có thể thực hiện được.

Ông Võ Đỗ Thắng, Giám đốc Trung tâm Quản trị và An ninh mạng Athena, cho rằng khi người dùng thực hiện cuộc gọi hoặc nhắn tin, trong gói dữ liệu sẽ gửi kèm số IMEI của thiết bị di động đó (điện thoại di động/máy tính bảng). Số IMEI luôn gắn liền với thiết bị, trừ khi bị kẻ lấy cắp dùng phần mềm chuyên dụng thay đổi số IMEI khác hoặc thay hẳn bo mạch điện thoại. Số SIM điện thoại cũng được kết hợp với số IMEI của thiết bị nhằm định danh thuê bao đó; khi thực hiện cuộc gọi, số SIM sẽ gắn liền với IMEI.

Vì vậy, các chuyên gia cho rằng nhà mạng ở Việt Nam có thể dùng thiết bị chuyên dùng để rà quét số IMEI. Nếu như có một SIM điện thoại đưa vào chiếc điện thoại bị mất cắp (người bị mất cắp đã khai báo số IMEI với công an) thì nhà mạng sẽ có thể phát hiện được chiếc điện thoại đó đang nằm ở vị trí nào (nếu được công an cung cấp).

Tuy nhiên, do đây là một vấn đề “nhạy cảm”, liên quan đến kiểm soát quyền riêng tư của người sử dụng dịch vụ di động nên hầu như các nhà mạng đều không đặt vấn đề này.

Trong khi đó, theo các trang tin và diễn đàn công nghệ Geekzone (New Zealand), Guardian, Mobilebanter (Anh Quốc)…, một số nhà mạng ở khu vực châu Âu đã từng cung cấp dịch vụ định vị (location based services) nhằm giúp cho khách hàng tìm kiếm vị trí của thuê bao di động. Đây là dịch vụ định vị điện thoại di động thông qua tín hiệu GPS trên thiết bị kết hợp với tín hiệu phát đến các trạm thu phát sóng di động (BTS) của nhà mạng. Bằng cách phối hợp các thông tin này lại cùng với cách thức định vị trên bản đồ số (như Google Map) là nhà mạng có thể khoanh vùng vị trí của thiết bị đang sử dụng số điện thoại di động cần truy tìm.

Tại Anh, có một dịch vụ ra mắt vào năm 2003 có tên gọi là MapAmobile. Dịch vụ này sẽ truy tìm vị trí của thuê bao di động thông qua việc ghi nhận tín hiệu liên lạc kết hợp với SIM điện thoại phát ra từ chiếc điện thoại di động, thiết lập “lưới tam giác” giữa trạm thu phát tín hiệu BTS và chiếc điện thoại cần truy tìm. Khách hàng sẽ yêu cầu xác định vị trí thuê bao di động gửi tới hệ thống dò tìm MapAmobile bằng tin nhắn SMS.

Một doanh nhân đã từng bị giật điện thoại cho biết, trên thực tế, mất chiếc điện thoại di động có thể mua lại được, nhưng toàn bộ dữ liệu kinh doanh, tài liệu quan trọng, hình ảnh có giá trị kỷ niệm… sẽ mất theo điện thoại. Có một số dữ liệu nếu chưa kịp sao chép ra chỗ khác hoặc đồng bộ dữ liệu lên Internet thì chịu mất hoàn toàn; chỉ có cách tìm lại điện thoại bị mất mới lấy lại được.

[box] Tự định vị điện thoại bị mất cắp

Một số trung tâm bảo hành điện thoại di động cho biết, tự bản thân người dùng smartphone Android hoặc iOS (iPhone)… cũng có thể tự định vị điện thoại của mình khi bị mất cắp bằng cách dùng tính năng “find my phone” do một số nhà sản xuất tích hợp sẵn. Chỉ cần chiếc smartphone đó còn mở, còn kết nối Internet… là chủ máy có thể định vị được bằng một chiếc smartphone hoặc laptop. Nếu thiết bị cần tìm đang bật GPS thì vị trí tìm kiếm có thể nằm trong bán kính 200-300 m; có những lúc tín hiệu mạng di động tốt có thể xác định chính xác trong vòng vài mét.

Theo Trung tâm Service Plaza, điều kiện quan trọng để truy tìm là chiếc điện thoại mất cắp/thất lạc đó không bị tắt nguồn, không bị rút SIM điện thoại (ngắt kết nối 3G/GPRS)… Nếu người lấy điện thoại đã tắt nguồn hoặc rút SIM thì không thể định vị được.[/box]

Nhà mạng chưa cung cấp

Hiện các nhà mạng tại Việt Nam vẫn chưa cung cấp dịch vụ truy tìm điện thoại bị mất cắp thông qua số IMEI.

Trên thực tế, vào khoảng giữa năm 2012, VinaPhone có giới thiệu dịch vụ Family Finder và Family Tracker, là hai dịch vụ giúp cho khách hàng đang dùng VinaPhone có thể định vị được thuê bao VinaPhone khác. Đối với Family Tracker, khách hàng sẽ liên tục nhận được tin nhắn cập nhật vị trí của thuê bao cần định vị từ hệ thống mạng; có thể xác định vị trí thuê bao. Về dịch vụ Family Finder, người thân trong gia đình sẽ nhắn tin yêu cầu hệ thống cung cấp vị trí của các thành viên (đang dùng VinaPhone). Thuê bao di động bị định vị bởi hai dịch vụ này sẽ phải chấp nhận bị dò tìm và gửi tin nhắn đồng ý tới hệ thống VinaPhone.

Ông Chu Võ Kim Long, Giám đốc Trung tâm bảo hành điện thoại di động Service Plaza, cho biết có trường hợp cửa hàng kinh doanh điện thoại di động không rõ nguồn gốc đã bị phát hiện tận nơi mà không biết vì sao thiết bị mình mua về bị định vị tới tận cửa hàng. Có cửa hàng sau khi gắn SIM mới vào thiết bị mua lại của khách hàng (có khả năng là điện thoại ăn cắp) đã bị công an đến làm việc.

Theo đó, ông Long cho rằng, về nguyên tắc, nhà mạng có thể áp dụng cách thức định vị thuê bao di động thông qua gói dữ liệu gửi về hệ thống và phối hợp với tín hiệu nhận được từ các trạm thu phát sóng BTS tương tự như cách thức các nhà mạng nước ngoài đã từng áp dụng. Nếu ở nước ngoài đã cung cấp được dịch vụ định vị thuê bao di động thì Việt Nam cũng có thể làm được.

Như vậy, dịch vụ định vị hoặc truy tìm điện thoại mất cắp về giải pháp có thể thực hiện được. Tuy nhiên, để có thể cung cấp dịch vụ này, các nhà mạng phải có quy trình thực hiện cùng với quy định pháp lý rõ ràng. Điều này cũng gần giống như việc chặn cuộc gọi đối với điện thoại mất cắp.