Puglia – vùng đất phương Nam tạo thành phần gót của “chiếc ủng” Italy – thường bị lãng quên trong những chuyến hành trình của rất nhiều du khách đến Ý. Điều này phần lớn là bởi danh tiếng của những địa danh mà người ta hầu như tin rằng không đến là không được như Rome, Florence, Venice và Verona. Nhưng ở Ý, mỗi vùng đất đều có một câu chuyện tráng lệ và sức hút riêng.
Thủ phủ của cây ô liu
Với khoảng trên dưới 60 triệu gốc ô liu, Puglia là thủ phủ của cây ô liu. Vùng đất này hằng năm đóng góp hơn 40% sản lượng ô liu của cả nước Ý, đưa quốc gia châu Âu này trở thành đất nước xếp thứ hai trên thế giới về sản lượng ô liu, chỉ sau Tây Ban Nha. Người ta tin rằng ô liu đã được trồng tại Puglia từ 3.000 năm trước. Những gốc ô liu được truyền từ đời này qua đời khác như một phần của di sản thừa kế, được người dân và luật pháp bảo vệ nghiêm ngặt. Ước tính vẫn còn khoảng 4 triệu gốc ô liu hàng ngàn năm tuổi tiếp tục cho trái đến tận ngày nay.
Du khách sẽ dễ dàng nhận thấy dấu ấn của thời gian trên những cây ô liu khi đến Puglia. Xung quanh họ là bạt ngàn vườn ô liu với những thân cây to bằng hai người ôm trở lên và có hình dáng gồ ghề, vặn xoắn. Trên những hành trình khám phá Địa Trung Hải của mình, tôi đã từng say mê ngắm những vườn ô liu ở vùng Sicily hay Tuscany thuộc Italy, cũng như tại Hy Lạp, Tây Ban Nha, nhưng chưa nơi nào tôi nhìn thấy nhiều cây ô liu cổ thụ như ở Puglia. Người Puglia nói rằng: “Ăn quả ô liu của một cây ô liu cổ thụ ở Puglia là bạn ăn quả của cùng một cây mà những người La Mã ngàn xưa đã từng ăn”. Đây là một cách nói thi vị để mô tả một vùng đất mà cây ô liu được xem là biểu tượng cho sự giản dị, chất phác và bền bỉ của người dân địa phương.
Giản dị phố cổ Bari
Thủ phủ của Puglia là Bari – thành phố cách Rome khoảng 4 tiếng đi bằng tàu nhanh. Là trung tâm kinh tế lớn thứ hai tại miền Nam sau Naples, Bari với cảng biển lớn vốn bận rộn về thương mại nhiều hơn là làm du lịch. Du khách đến Bari phần đông là vì từ Bari họ sẽ dễ dàng di chuyển đến những điểm du lịch nổi tiếng hơn trong vùng. Nhưng nếu bạn muốn trải nghiệm một phong cách sống truyền thống của miền Nam nước Ý, Bari có thể là một sự lựa chọn xứng đáng.
Tôi thuê một căn hộ nhỏ ngay trong khu Bari Vecchia – phố cổ Bari trong ba đêm, và hoàn toàn hài lòng với sự lựa chọn này. Phố cổ Bari là một khu vực mà du khách có thể khám phá mọi ngóc ngách bằng cách đi bộ. Du khách hãy cứ thoải mái cho phép mình đi lạc giữa những lối đi đan nhau ngang dọc như mê cung – một nét đặc trưng của các khu phố cổ kiểu Ý. Chỉ bằng cách khám phá như thế thì mới có thể cảm nhận được cuộc sống thường nhật của người dân nơi đây.
Bước vào phố cổ theo một cổng vòm đối diện lâu đài Normano Svevo, du khách sẽ bắt gặp con hẻm của những người phụ nữ làm pasta (Loại thức ăn truyền thống của người Ý được làm từ bột mì). Cứ tầm 9 giờ mỗi sáng, con hẻm này rộn ràng hẳn lên khi các bà, các cô bắt đầu bày ra những cái lồng phơi pasta và những túi pasta làm sẵn để bán cho khách vãng lai. Và trong những gian nhà lúp xúp như những cái hang, sau tấm màn trắng bay phấp phới, họ vừa nhào bột chuẩn bị cho những mẻ pasta mới vừa chuyện trò vui vẻ. Hầu hết họ đều làm orecchiette (nghĩa là cái tai nhỏ trong tiếng Ý) vì loại pasta đặc trưng của vùng Puglia này có hình dạng như vành tai người. Khách có thể mua pasta từ đây và mang về nhà chế biến. Nhưng nếu là một du khách vội vã, hãy mạnh dạn hỏi những người phụ nữ này xem ai đó có thể nấu orecchiette cho bạn. Họ sẽ ngay lập tức í ới gọi nhau từ đầu hẻm đến cuối hẻm. Rồi bạn sẽ có một bữa trưa mãn nguyện với rượu vang, orechiette với nước sốt cà chua và thịt, một ít thịt hầm, rau quả muối chua ăn kèm và một lát bánh ngọt. Vừa ăn, bạn sẽ vừa được nghe câu chuyện về con hẻm, về những cụ già gần 80 tuổi với 70 năm tuổi nghề làm orechiette và niềm hạnh phúc của họ khi con cháu vẫn tiếp tục công việc này cho đến ngày nay.
Ở khắp phố cổ Bari có rất nhiều những khoảng sân chung với tiếng trẻ em nô đùa rộn rã. Một trong những khoảng sân mà tôi ưa thích nhất là Largo Albicocca. Tôi ấn tượng với cách trang trí lạ mắt, những cái bình tưới cây nho nhỏ đủ màu sắc được treo trên các cột đèn. Chiếc bình tưới là một hình ảnh rất gần gũi với những người Ý sinh sống ở phương Nam đầy nắng. Nó là vật dụng hầu như không thể thiếu trong ngôi nhà của họ để chăm chút cho những chậu hoa nhỏ xinh trên ban công.
Trải nghiệm ẩm thực tại Bari là một trong những điều mà tôi yêu thích nhất. Tôi thích hòa cùng người dân địa phương xếp hàng chờ mua pizza ở Pizzeria di Cosimo – một trong những hiệu pizza trứ danh của Bari có một cửa hàng ngay tại Largo Albicocca. Rồi vừa nhấp nháp chút bia trong khi thưởng thức pizza, tôi vừa ngắm các bạn thanh niên cười đùa náo nhiệt giữa khoảng sân chan hòa ánh đèn vàng. Dùng bữa tại các osteria – các quán ăn kinh doanh theo kiểu gia đình cũng là một sự trải nghiệm thú vị. Ở Bari, các osteria thường mang những cái tên của chính vị chủ nhân, hoặc có khi chỉ là “Cucina e Vino – đồ ăn và rượu vang”. Đó là những quán với thiết kế thân thiện, vài người phục vụ chủ yếu là thành viên trong gia đình, và người chủ quán luôn hiện diện để chăm lo mọi việc.
Mời quý bạn đọc theo dõi tiếp phần 2: Những thị trấn cổ bình yên trên SGTT phát hành ngày 28-6.
Trần Hằng
