CHÍNH PHONG –
Khi loại hình ứng dụng Uber khai thác dịch vụ vận tải hành khách mới vào Việt Nam, những người có xe nhàn rỗi chạy để kiếm thêm thu nhập ngoài giờ làm việc chính. Tiếp đó, nhiều người không có xe thì vay tiền ngân hàng, mua xe để tham gia Uber. Hiện nay tại TPHCM, nhiều người không có xe, không vay ngân hàng nhưng cũng tham gia Uber vì đã có lực lượng cho thuê xe để chạy dịch vụ này.
Làn sóng thứ ba
Nắm được nhu cầu cần thuê và cần cho thuê, Uber đã mở chợ xe Ubersena.com kết nối người thuê với người cho thuê.
Trước khi Uber tới Việt Nam, các ngân hàng đã có dịch vụ cho vay tiền trả góp mua ô tô. Từ khi có Uber, một số ngân hàng như Bản Việt, Vietcombank, Maritime Bank kết hợp với các công ty kinh doanh xe ra nhiều chương trình cho vay ưu đãi hơn. Tuy nhiên, điều kiện vay tiền mua xe trả góp để chạy dịch vụ vận tải hành khách dùng ứng dụng Uber ở một số ngân hàng không phải đơn giản nên nhiều người không tham gia được. Ví dụ, chương trình kết hợp giữa Uber và Bản Việt quy định cá nhân vay tiền tuổi từ 25-45, là tài xế của Uber đã hoạt động ít nhất 500 giờ, lái ít nhất 300 chuyến và không bị khóa tài khoản; thời gian cấp bằng lái B2 trên 12 tháng; có hộ khẩu hoặc xác nhận tạm trú dài hạn tại Hà Nội hoặc TPHCM; có chứng nhận hạnh kiểm của công an địa phương.
Vay để mua chiếc xe là một chuyện và “nuôi” chiếc xe là một chuyện khác. “Kể cả khi được vay 95% tiền mua xe, ví dụ mua chiếc Kia Morning 400 triệu đồng thì vẫn phải đóng 5% là 20 triệu, sau đó còn phí trước bạ, bảo hiểm, cũng phải mất hết khoảng 50-70 triệu, một số người thậm chí còn không có khoản tiền này”, anh Thanh Huy, một tài xế chạy Uber, cho biết.
Theo anh Huy, làn sóng vay ngân hàng mua xe chạy Uber không còn được mặn mà. Bây giờ, nhiều người chuyển sang thuê xe để chạy Uber. Theo đó, có những người có một chiếc xe để không, ít sử dụng nên cho thuê để kiếm thêm thu nhập, lâu lâu đi xa thì lấy lại xe vài ngày. Hoặc cũng có người mua xe để đi làm mỗi ngày, nhưng cũng không muốn tốn tiền thuê tài xế, gửi xe và thế là họ cho thuê chiếc xe với điều kiện người thuê xe phải đưa đón chủ xe đi làm hàng ngày, ngoài thời gian đó, người thuê xe chạy Uber. Cuối cùng, đơn giản là có những người dư tiền nhàn rỗi nên mua xe để cho người khác thuê chạy Uber.
Nắm được nhu cầu cần thuê và cần cho thuê, Uber đã mở chợ xe Ubersena.com kết nối người thuê với người cho thuê. Vào trang này, đăng ký một tài khoản, tiếp đó tài xế đăng hình chân dung, bằng lái, kinh nghiệm lái xe và giới thiệu ngắn về mình. Chủ xe thì đăng hình xe, đời xe, khu vực sinh sống, giá thuê xe, mức chia doanh thu. Hai bên thấy đúng người hay xe cần tìm thì yêu cầu Ubersena cho số điện thoại và e-mail của đối tác tiềm năng để liên lạc, mỗi ngày Ubersena cho mỗi tài khoản đăng ký thực hiện ba yêu cầu như vậy.
Grab cũng kết nối giữa tài xế và chủ xe nhưng cách làm của Grab chặt chẽ hơn, tài xế tìm xe phải gửi bộ hồ sơ đầy đủ tới Grab. Sau khi thẩm tra hồ sơ, Grab mới cho tài xế kết nối với chủ xe. Cách làm này an toàn hơn cho chủ xe nhưng không thoải mái như Uber.
Cầu xe nhiều hơn cung
Theo ghi nhận của Sài Gòn Tiếp Thị trên trang Ubersena, số lượng đăng tin cho thuê xe đang ít dần trong khi số lượng tài xế tăng lên theo từng ngày. Anh Nguyễn Nhật Khoa, một tài xế Uber nhiều kinh nghiệm và cũng là chủ nhân một trang blog, nơi chia sẻ kinh nghiệm lái xe Uber, ước tính lượng người tìm xe hiện gấp năm lần số người cho thuê xe. Người viết cũng gọi điện cho một chủ xe ở TPHCM xin thuê chiếc Kia Morning phiên bản 2016, anh này cho biết vừa mới cho thuê.
Theo anh Khoa, tài xế Uber nói trên, có hai hình thức cho thuê xe phổ biến hiện nay tại TPHCM là thuê khoán và ăn chia lợi nhuận. Thuê khoán là lấy một số tiền cố định theo tháng, tùy vào hiệu xe, đời xe, số ngày sử dụng xe trong tháng mà thương lượng giá cả. Ăn chia lợi nhuận là dựa trên số tiền lấy từ dữ liệu của Uber, sau khi trừ đi 20% cho Uber thì tài xế được chia sáu phần, chủ xe được chia bốn phần, nhưng xăng và các loại phí cầu đường thì tài xế (tức người thuê xe) tự trả.
Anh Khoa cho rằng, chủ xe nên cho thuê khoán để đỡ nặng đầu tính toán. Cho thuê kiểu ăn chia, gặp một số tài xế “quái”, họ có thể tung những thủ thuật làm giảm phần chia của chủ xe. Với tài xế mới chạy, chưa quen đường và chưa có nhiều kinh nghiệm, cũng nên thuê xe kiểu khoán. Anh Khoa cũng lưu ý tài xế nên thuê những xe có bảo hiểm hai chiều để nếu xảy ra tai nạn hay va quệt thì nhẹ gánh hơn trong việc bồi thường.
“Uber phẩy”
Nhu cầu Uber tăng nên một số công ty mở thêm kinh doanh loại hình này. Công ty Gold Dragon TPHCM tuyển tài xế để chạy Uber trên chính xe của công ty, tài xế ký hợp đồng làm việc cho công ty, có bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm tai nạn. Bên cạnh đó, phí 20% trả cho Uber, phí xăng dầu, cầu đường, bảo dưỡng xe cũng do Gold Dragon chi trả và lợi nhuận từ chạy xe Uber chia bảy phần cho chủ xe và ba phần cho tài xế. Nhưng loại hình này không hấp dẫn với những tài xế như anh Thanh Huy bởi “đã bỏ việc lái xe ở công ty du lịch để ra chạy Uber còn đút đầu lại làm gì!”.
Trong lớp người hưởng lợi nhất từ khi có Uber phải kể đến anh Khoa, dưới góc độ là một blogger. Vốn là dân công nghệ thông tin, ban đầu chạy xe Uber kiếm thêm ngoài giờ, nhờ lập blog chia sẻ kinh nghiệm, anh trở nên có tiếng trong giới tài xế, chủ xe và khách đi xe. Tiếp đó, anh lập công ty cho thuê xe du lịch với đội xe chính là các xe chạy Uber. Hiện có 40 xe đang chạy Uber đăng ký với công ty của anh, tức là thường ngày cứ chạy xe Uber, nhưng khi công ty gọi đi dịch vụ đường dài thì tắt ứng dụng Uber và lên đường.
Anh Khoa cho biết công ty mình lấy phí kết nối giữa khách với xe cũng chừng 20% như Uber, nhưng với tài xế thì đi đường dài khỏe hơn. Vào cuối tuần và dịp lễ, 40 xe đều có việc chạy đường dài với công ty. Trò chuyện với phóng viên, một người làm dịch vụ cho thuê xe chạy Uber giấu tên nói rằng loại mô hình không phải mất các chi phí quản lý, bảo dưỡng, khấu hao xe đang lấn át các hợp tác xã vận tải chạy xe dịch vụ có đoàn xe. “Xem ra, đây là một dạng Uber “phẩy” mà trong quá trình kinh doanh, nhiều người đã cho ra đời trên dịch vụ Uber”, người này nói.
