Vừa qua, một bệnh nhân đến khám tại phòng khám. Ông khai bệnh, ngày hôm trước, sau buổi ăn trưa với thịt bò ông đột nhiên thấy khó nuốt. Hiện tượng này tăng dần đến nỗi không thể nuốt nước bọt và tiết đàm dãi rất nhiều. Suốt từ đó cho đến lúc khám, ông không ăn gì thêm, uống nước thì nhanh chóng bị ọc ra với nhiều nhày nhớt. Tiền sử bệnh nhân bị viêm dạ dày và trào ngược dạ dày – thực quản (GERD).
Các triệu chứng kể trên của bệnh nhân này gợi ý hội chứng Steakhouse syndrom (hội chứng tắc nghẽn phần thấp thực quản do một lượng lớn thức ăn tạo ra”. Bệnh nhân được chỉ định nội soi thực quản – dạ dày. Hình ảnh nội soi cho thấy có một “viên“ thức ăn rất lớn, khoảng 3×4 cm, lèn chặt vào thực quản. Bệnh nhân được tiến hành gắp dị vật bằng thòng lọng qua nội soi. Sau nội soi, bệnh nhân không còn cảm giác khó nuốt và uống nước dễ dàng.
Hội chứng Steakhouse syndrom có thể gặp trong cuộc sống hàng ngày, đặc biệt ở những người lớn tuổi. Các triệu chứng thường gặp là đột ngột nuốt khó ngay cả với nước uống, nước bọt; tăng tiết đàm dãi; khó thở, buồn nôn và nôn.
Các yếu tố nguy cơ của hội chứng: không nhai kỹ thức ăn; đau răng làm động tác nhai bị hạn chế; uống quá nhiều rượu; rối loạn vận động thực quản (co thắt tâm vị); bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD); vòng Schatzki (một vòng mô xơ ở đoạn thấp thực quản); hẹp thực quản do sẹo xơ; thoát vị hoành; ung thư thực quản hay một số bệnh ung thư khác.
Hội chứng Steakhouse cần phải nội soi cấp cứu vì nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng như viêm phổi hít, thủng thực quản, tràn khí trung thất…, chưa kể những khó chịu của bệnh nhân do nuốt khó, không ăn uống được và tăng tiết đàm dãi.
Về điều trị, điều kiện tiên quyết là phải “trục xuất” viên thức ăn ra khỏi thực quản bằng cách đưa nó xuống dạ dày hoặc kéo nó ra khỏi miệng. Một số biện pháp điều trị không xâm lấn (không phải nội soi) như dùng nước uống có gas, hoặc tiêm thuốc Glucagon (một loại thuốc làm giãn cơ vòng thực quản dưới). Tuy thuận lợi là “né tránh” được một cuộc nội soi nhưng kết quả không cao lắm. Nội soi thực quản rất hữu hiệu trong những trường hợp này. Nội soi xác định chẩn đoán dị vật và trục xuất một cách dễ dàng. Nội soi còn giúp xác định nguyên nhân gây tắc (như hẹp do sẹo xơ thực quản, bệnh trào ngược thực quản – dạ dày, co thắt tâm vị, thoát vị hoành…) để có biện pháp điều trị thích hợp.
Steakhouse syndrom (Steakhouse: nhà hàng chuyên phục vụ bít tết, syndrom: hội chứng) tạm dịch vui là hội chứng của nhà hàng chuyên phục vụ bít tết chỉ ra rằng một số thức ăn, đặc biệt là thịt bò, có thể dễ gây ra hội chứng này. Đối với một người bình thường – không có bệnh lý gì ở thực quản – nó cũng có thể xảy ra. Để phòng ngừa chúng ta nên ăn chậm, nhai kỹ, điều trị các răng hư, đau để việc tiêu hóa ở miệng hiệu quả hơn. Việc hạn chế ăn thịt bò là không cần thiết, chỉ cần chúng ta cẩn thận.
ThS.BS. Trần Quốc Vĩnh
Phòng khám đa khoa quốc tế Yersin
