Bấy lâu nay, việc thanh toán bằng thẻ ngân hàng chủ yếu thực hiện tại các nhà hàng, cửa hàng lớn. Nhưng sắp tới đây, hình thức thanh toán này có thể sẽ phổ biến hơn đến những cửa hàng bán lẻ và cả quán ăn quy mô nhỏ.
Nhắm đến tiểu thương, quán ăn
Do chi phí đầu tư và vận hành một máy chấp nhận thẻ (POS) khá cao, nên khi phát triển hệ thống POS, nhiều ngân hàng chỉ tập trung vào những điểm kinh doanh có quy mô trung bình và lớn để có doanh số cao.
Song, xu hướng sử dụng thẻ ngày càng nhiều và mạng lưới hệ thống thanh toán đang dần mở rộng. Việc mua một ổ bánh mì, hay uống ly trà đá có giá 1.000 đồng cũng có thể thanh toán bằng cách quẹt thẻ ngân hàng, chỉ cần người bán hàng mua một đầu đọc thẻ trên điện thoại di động (mPOS) có giá trị 1,2 triệu đồng (chấp nhận thẻ quốc tế) và 2,4 triệu đồng/máy (chấp nhận tất cả thẻ nội địa và quốc tế). Chi phí này chỉ bằng 1/5 giá của một máy POS. Thiết bị mPOS có hình dáng chỉ lớn hơn một hộp quẹt diêm, và có thể gắn vào điện thoại thông minh có sử dụng sóng 3G hoặc Wi-Fi, nên dễ dàng triển khai ở nhiều địa điểm cần thanh toán.
Thông tin trên được ông Nguyễn Hòa Bình, Chủ tịch hội đồng quản trị của Peacesoft Group, chủ đầu tư Công ty Công nghệ MPOS Việt Nam, cho biết tại một hội nghị của MasterCard tổ chức tại thành phố Nha Trang tuần vừa qua.
Theo kế hoạch hợp tác giữa Công ty cổ phần Công nghệ MPOS Việt Nam và MasterCard, sẽ có khoảng 6.000 máy mPOS được triển khai cho một số hãng vận chuyển, như taxi, cửa hàng bán lẻ, các quán ăn tầm trung, quán ăn đặc sản, quán cà phê trong vòng một năm, tính từ tháng 11 năm nay. Theo ông Bình, kế hoạch là vậy, nhiều khả năng thời gian triển khai sẽ không tới một năm.
Trước đó, từ tháng 5-2014 đến nay đã có khoảng 2.000 máy mPOS được Ngân hàng Sacombank và Vietinbank triển khai qua một số kênh như chợ Bến Thành, kênh thu phí bảo hiểm. Ông Bình cho biết, trung bình mỗi tháng giá trị giao dịch qua máy mPOS đã lắp đặt này đạt khoảng 15-20 triệu đồng/máy. Theo một giám đốc của Sacombank, so với máy POS, thanh toán qua mPOS hiện thấp hơn về doanh số, nhưng cao hơn về số lượng giao dịch. Ngoài ra, giao dịch qua máy mPOS hơi phức tạp, nhưng việc này đang được khắc phục để tạo thuận tiện cho việc thanh toán.
Chủ các cửa hàng, quán ăn nhỏ, hay thậm chí các quán ăn vỉa hè cũng có thể mua thiết bị mPOS và đăng ký để sử dụng. Số tiền thanh toán sẽ về tài khoản của chủ cửa hàng. Chủ các cửa hàng này phải chịu chi phí 0,8-2,5%/giá trị thanh toán của khách hàng. Chi phí này được trả cho ngân hàng, hãng thẻ. Đây được xem là một trong những nguyên nhân khiến chủ cửa hàng không mặn mà với hình thức thanh toán bằng thẻ.
Ông Bình cho rằng, hình thức thanh toán này giúp giảm chi phí xã hội, cũng như những rủi ro khác cho chủ cửa hàng cũng như khách hàng. Bên cạnh đó, khi nhu cầu thanh toán bằng thẻ của khách hàng ngày càng cao thì việc đầu tư máy mPOS sẽ đem lại cơ hội kinh doanh cho các chủ cửa hàng nhỏ.
Ngoài ra, ông Ngô Trung Lĩnh, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Dịch vụ trực tuyến Cộng Đồng Việt (VietUnion), dẫn nguồn Công ty Banknetvn cho biết, tại Việt Nam, trung bình mỗi tháng có hơn 100 triệu hóa đơn, một con số đầy tiềm năng cho việc thanh toán bằng thẻ. Hiện công ty này đã hợp tác với các công ty điện lực, nước, truyền hình, viễn thông, và các đối tác dịch vụ tài chính để cung cấp các kênh thanh toán hóa đơn không dùng tiền mặt.
Thay đổi thói quen
Theo số liệu từ Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước), tính đến cuối tháng 9 vừa qua, lượng thẻ do hơn 50 tổ chức phát hành đã đạt 76,1 triệu thẻ, trong đó thẻ nội địa chiếm gần 90%. Đã có hơn 15.800 máy ATM, và gần 160.000 điểm chấp nhận thẻ, tăng hơn 22% so với cuối năm ngoái. Tổng giá trị thanh toán nội địa không dùng tiền mặt từ đầu năm đến hết quí 3-2014 đạt 42,3 triệu tỉ đồng, tăng 13% so với cùng kỳ năm ngoái.
Ông Arn Vogels, Giám đốc MasterCard khu vực Đông Dương, cho biết hiện Việt Nam là nước có tốc độ phát triển số lượng đầu đọc thẻ nhanh nhất khu vực ASEAN, tăng khoảng 30% trong năm 2013, trong khi một số nước ASEAN có mức tăng trưởng chỉ 7-8%. Tuy nhiên, về số đầu đọc thẻ/1.000 dân (một trong những thông số cho thấy mức độ phát triển của việc dùng thẻ), Việt Nam lại thua xa nhiều nước trong khu vực. Trong năm 2013, Thái Lan có 5 máy/1.000 dân, Malaysia có 8 máy/1.000 dân, còn Việt Nam chỉ có khoảng 1 máy/1.000 dân.
Ngoài ra, tỷ lệ giao dịch trên thẻ tại Việt Nam cũng thấp so với khu vực. Nếu tại Úc, tỷ lệ giao dịch/thẻ MasterCard là 86 và tại Singapore là 29, thì tại Việt Nam tỷ lệ này là 2 giao dịch/thẻ. So với các nước trong khu vực Đông Nam Á, việc sử dụng thẻ để thanh toán cho các giao dịch chi tiêu hàng ngày và thanh toán hóa đơn tại Việt Nam còn hạn chế, song gần đây hình thức này đang có những cải thiện. Chẳng hạn, theo dữ liệu của MasterCard, mức chi tiêu cho các nhu cầu hàng ngày qua thẻ MasterCard tại Việt Nam trong năm 2012 là 12%/tổng giao dịch qua thẻ, nhưng tỷ lệ này tăng lên 15% (mức chung cho ASEAN là 42%) vào năm 2013 và trong chín tháng đầu năm nay là 19%.
Theo nhóm nghiên cứu của MasterCard, hiện có năm bước để chuyển đổi từ thói quen chỉ rút tiền mặt tại ATM sang thanh toán hoàn toàn bằng thẻ. Mức độ thanh toán bằng thẻ của Việt Nam đang ở bước 2 lên bước 3, nghĩa là người dân hầu như chỉ dùng thẻ trong những tình huống khẩn cấp, hay bất chợt, như trả tiền taxi, mua thiết bị điện tử. Một bộ phận dân cư đang bắt đầu sử dụng thẻ thường xuyên hơn, như chi trả cho mua sắm tại siêu thị, đổ xăng, mua quần áo, giày dép…
Ông Arn Vogels cho biết, tại các nước châu Âu, phải mất nhiều năm để đi từ bước 1 lên bước 5, tức thanh toán hoàn toàn không dùng tiền mặt. Bên cạnh việc phát hành thẻ, và tăng số lượng máy chấp nhận thẻ, hành vi và thói quen của người tiêu dùng cũng đóng vai trò quan trọng trong thanh toán không dùng tiền mặt. Để Việt Nam đi từ bước 2 lên bước 5, theo ông Arn Vogels, cần có nhiều chương trình khuyến khích từ phía Chính phủ, truyền thông cũng như các chương trình khuyến mãi từ phía doanh nghiệp.
Trần Thu
