CHÍNH PHONG –
Trong cuộc đua giành khách đi xe, Grab Taxi đang tung ra dịch vụ với giá cước rẻ đến mức kinh ngạc. Nhiều người cho rằng với sự cạnh tranh này thì người dùng được lợi, nhưng liệu dịch vụ này có kéo dài được lâu. Còn các hãng xe đối thủ thì không hài lòng cách làm theo kiểu phá giá này.
Từ rẻ đến… siêu rẻ
Có việc đi từ khu Bàu Cát (quận Tân Bình) lên cầu Lê Văn Sỹ (quận 3), chị Kim Lan mở ứng dụng GrabTaxi gọi dịch vụ xe Grab Siêu rẻ. Quãng đường 6 km, chị chỉ trả có 36.000 đồng, tức 6.000 đồng cho mỗi ki lô mét. Chị Lan so sánh, nếu đi xe của các hãng taxi cũng với quãng đường này thì phải trả khoảng 90.000 đồng.
Đặt taxi qua ứng dụng trên máy tính hay điện thoại thông minh bắt đầu diễn ra ở Việt Nam từ năm ngoái, và liền sau đó là một cuộc chạy đua giữa nhiều đơn vị cung cấp dịch vụ nhưng nổi bật là “cuộc đua tam mã” giữa GrabTaxi, EasyTaxi và Uber. Đến nay có lẽ còn lại “cuộc đua song mã” giữa GrabTaxi và Uber, sau khi EasyTaxi rút lui.
Trong khi nhiều người đánh giá cuộc đua nghiêng về Uber thì GrabTaxi tung chiêu bằng loại hình xe siêu rẻ và được cho là chiếm lại lợi thế. Grab Siêu rẻ về bản chất không khác UberX, nhưng giá còn rẻ hơn.
Trên ứng dụng di động của GrabTaxi hiện có ba loại hình vận chuyển cho khách lựa chọn: Grab Taxi, Grab Siêu rẻ và Grab Bike. Dịch vụ Grab Taxi ban đầu là phần mềm gọi taxi được tài xế của các hãng taxi dùng để bắt khách, ra mắt tại TPHCM vào ngày 25-2 năm ngoái. Sau đó, GrabTaxi phát triển thêm Grab Siêu rẻ và Grab Bike.
Cước phí của Grab Taxi cũng như cước phí của các hãng taxi thông thường, nghĩa là dùng loại hình này thì chị Lan vẫn phải trả khoảng 90.000 đồng cho 6 km. Tuy nhiên, ở dịch vụ Grab Taxi, công ty liên tục đưa ra các khuyến mãi “mùa nào thức ấy” để chào mời khách hàng. Tháng 7 Âm lịch thì có mã khuyến mãi “Hiếu thảo”, “Vu lan”. Sang tháng 8 Âm lịch rằm trung thu thì có mã khuyến mãi “Đoàn viên”, “Sum vầy”…
Các khuyến mãi của Grab Taxi thường là giảm giá 15.000 đồng/chuyến nhân với 4 hoặc 6 hay thậm chí 12 chuyến đã khiến các hãng taxi truyền thống mệt vì cạnh tranh. Nhưng các khuyến mãi đó vẫn không thể rẻ hơn loại hình Grab Siêu rẻ mà GrabTaxi mới ra mắt năm nay. Có thể nói Grab Siêu rẻ là cú tấn công mạnh, không chỉ nhắm vào các hãng taxi truyền thống mà còn nhắm vào đối thủ cạnh tranh lớn của họ là Uber.
Anh Hồng Quân ở quận Gò Vấp trước đây vốn lái xe cho một công ty tư nhân với lương tháng 9 triệu đồng. Cách đây bốn tháng, anh Quân nghỉ việc, mua chiếc xe Kia Morning với giá 380 triệu đồng để chạy cho Uber. Mới đây, anh Quân đã chuyển qua đầu quân cho Grab Siêu rẻ.
Anh Quân cho biết, hiện nay Grab áp dụng chế độ khoán cho các tài xế. Cứ mỗi cuốc xe, anh được hãng Grab trả 60.000 đồng. Đây là khoản tiền cứng cho những xe giá trị dưới 500 triệu đồng như Kia Morning. Còn những loại xe đắt tiền hơn tham gia Grab Siêu rẻ được hãng thưởng thêm 70.000-80.000 đồng/chuyến. Sau 8 giờ tối hàng ngày, mỗi chuyến chạy xe, tài xế được thưởng thêm 30.000 đồng nữa.
Nếu mỗi ngày chạy được 22 chuyến trở lên, anh Quân còn được hưởng toàn bộ 100% tiền cước từ khách đi xe trong những chuyến đó. Nếu chạy được từ 17 đến 21 chuyến, chỉ được hưởng 80% tiền cước từ khách đi xe. Còn nếu trong một tuần mà chạy dưới 16 chuyến/ngày trong 2-3 ngày thì hãng sẽ cắt hợp đồng. Chính sách như vậy của Grab buộc các tài xế tự do lái xe cho họ phải tập trung để chạy cho đủ định mức.
Theo anh Quân thì một người có kinh nghiệm chạy xe như anh, việc chạy 22 chuyến trở lên trong ngày không quá khó. Chỉ riêng tiền thưởng từ Grab cho 22 chuyến này đã là 1,32 triệu đồng, thêm vào tiền khách trả nữa, và trừ đi tiền xăng xe, mỗi tháng anh Quân cho biết mình kiếm được 40-50 triệu đồng. Trong vòng một tháng nay, có ba người hàng xóm của anh vay ngân hàng trả góp mua xe Kia Morning để gia nhập đội quân Grab Siêu rẻ.
Trong khi đó, Uber vẫn giữ mức cho tài xế thu 80% giá chuyến xe và thu lại 20%. Dù Uber có thêm một số chế độ thưởng khác cho tài xế qua hệ thống chấm điểm hay làm việc giờ cao điểm nhưng theo anh Quân thì anh vẫn thích cách thưởng “tiền tươi thóc thật” của Grab Siêu rẻ hơn.
Còn đối với khách hàng, Grab Siêu rẻ cũng chiếm lợi thế so với lựa chọn UberX dùng các xe dưới 500 triệu đồng. Một chuyến đi 6 km sử dụng UberX được chị Lan ước tính từ 52.000 đồng đến 69.000 đồng.
Biến điểm yếu thành điểm mạnh
“Tôi không rõ Grab sẽ tiếp tục chính sách thu hút tài xế này bao lâu nữa, nhưng vài tháng là tôi hoàn vốn mua chiếc xe rồi, còn sau đó ra sao thì tính tiếp”, anh Quân nói.
Trước đây, Uber được nhận xét là có tỷ lệ đặt xe thành công cao hơn vì ứng dụng Uber không cho tài xế biết khách đặt xe đi đâu. Tài xế chỉ biết là có khách yêu cầu, xa gần chưa biết, nhưng nếu bỏ qua khách đi xa thì tiếc nên tài xế luôn cố gắng có mặt. Trong khi đó, ứng dụng của Grab chỉ rõ cho tài xế biết khách muốn đi từ đâu đến đâu, đoạn đường là bao nhiêu xa và chuyến xe đó tài xế được khoảng bao nhiêu tiền. Vì vậy, hầu hết tài xế GrabTaxi “chê” những chuyến đi ngắn và khách hàng không hài lòng vì điều này.
Nhưng bây giờ, chính sách thưởng tiền cứng theo chuyến của Grab đã hạn chế “điểm yếu” kể trên của họ. Các tài xế lái Grab Siêu rẻ nhận hết các chuyến xe dù là rất gần. Có chuyến dù khách đi có 1 km, tức là cước khách trả có 6.000 đồng, tài xế vẫn đi vì họ biết sẽ có được 60.000 đồng thưởng cứng rồi. Hơn nữa, việc nhận cả chuyến ngắn giúp họ vượt định mức 17 chuyến mỗi ngày. Cung cách phục vụ này khiến người tiêu dùng yêu thích Grab.
Song, chính sách đó khiến một số tài xế bắt đầu chê đường xa. Như anh Quân chẳng hạn, vào 8 giờ tối, khi đã có trong tay cuốc xe thứ 20 trong ngày, từ quận 3, anh từ chối một khách đặt xe đi sang quận 9. Vài phút sau, anh nhanh tay nhận một cuốc xe sang quận 10 gần hơn nhiều. Tất nhiên, không phải tài xế nào cũng đủ định mức như anh Quân, nên họ vẫn phải nhận chuyến đường xa.
Phủ sóng địa hạt xe ôm
Cũng vận hành theo hình thức Grab Siêu rẻ, hãng Grab lấn sân qua địa hạt xe ôm với loại hình Grab Bike được một năm nay. Người đăng ký chạy xe cho họ chỉ cần xe máy có đăng ký, bằng lái xe và xác nhận không tiền án tiền sự ở địa phương là được tham gia vào mạng lưới. Cước phí khi ngồi lên xe là 9.000 đồng cho 3 km đầu, mỗi ki lô mét tiếp theo thêm 3.000 đồng nữa. Tức là đi đoạn đường 6 km như chị Lan chỉ phải trả 18.000 đồng. Còn nếu đi xe ôm bình thường thì chị phải tốn 40.000-50.000 đồng, tùy ngã giá.
Loại hình này thu hút nhiều người tham gia, vì hầu như gia đình nào cũng có một vài chiếc xe máy. Sinh viên hay công nhân cũng tranh thủ kiếm thêm để trang trải cuộc sống. Hữu Thanh, 25 tuổi, quê Vũng Tàu ở trọ quận 3 cũng tham gia vào dịch vụ Grab Bike. Tốt nghiệp trường Đại học Kinh tế TPHCM, ban ngày Thanh đi làm cho một công ty kiểm toán, tối đến anh mở ứng dụng chờ xe. “Tôi chưa có bạn gái nên cũng không ngại gì, tối nào rảnh thì chạy xe, coi như là hóng mát mà lại được tiền, lúc chưa có khách thì ngồi cà phê cóc mở game lên chơi”, Thanh kể.
Thanh cho biết nếu mỗi ngày chạy dưới 7 chuyến thì anh được nộp về hãng 20% tiền khách trả, bỏ túi 80%. Nếu chạy từ 7 chuyến trở lên, hãng trả lương 133.000 đồng ngày làm việc đó cho anh, và thu 100% tiền khách trả. Ngoài chở khách thì dịch vụ Grab Bike hỗ trợ đắc lực cho dịch vụ chuyển hàng Grab Express mà Grab mới lập. Giờ bắt đầu có nhiều bà nội trợ thuê dịch vụ này đi chợ, chuyển hàng hoặc chuyển quà biếu… Giá cũng rẻ hơn so với nhờ xe ôm chuyển hàng.
Hôm 30-9 vừa qua, Grab còn phối hợp với Sở Công an TPHCM tổ chức đợt tập huấn các kiến thức cơ bản về an ninh trật tự xã hội, pháp luật trong lĩnh vực dịch vụ vận chuyển hành khách và một số thế võ tự vệ để bảo vệ bản thân và khách hàng cho 100 tài xế Grab Bike.
Bóp nghẹt sự cạnh tranh?
Xét về góc độ người tiêu dùng, các dịch vụ của Grab rõ ràng cung cấp cho thị trường những dịch vụ vận chuyển rất rẻ. Những người làm việc tự do, có phương tiện vận chuyển có cơ hội kiếm được những khoản thu nhập đáng kể. Nhưng được lợi bao lâu là vấn đề cần xem xét. Hiện tại, Grab móc tiền túi để khuyến mãi lớn cho khách nhằm chiếm lĩnh thị trường. Về lâu dài, là một doanh nghiệp thì nhiệm vụ tạo ra lợi nhuận vẫn là hàng đầu.
Các hãng taxi truyền thống vốn đã “điêu đứng” với Uber, nay càng mệt mỏi với Grab Siêu rẻ. Ông Tạ Long Hỷ, Chủ tịch Hiệp hội Taxi TPHCM, gay gắt: “Mới đầu chúng tôi không phản đối Grab vì họ chuyên về giải pháp gọi taxi, họ có thể hỗ trợ tài xế và các hãng tìm khách. Nhưng bây giờ Grab Siêu rẻ của họ thì khác nào Uber. Giá cước taxi do Bộ Tài chính quy định, điều chỉnh, đằng này anh lấy 6.000 đồng/km thì ai cạnh tranh nổi?”.
Theo ông Hỷ, đây là hành động phá rối thị trường, phá luật cạnh tranh, làm ngành vận tải khó khăn. Sau khi các hãng taxi phá sản thì họ độc quyền, lúc đó người tiêu dùng mới nhận trái đắng. “Chúng tôi đã gửi kiến nghị lên các cơ quan quản lý nhà nước. Sở Giao thông Vận tải TPHCM cũng đã gửi kiến nghị lên Bộ Giao thông Vận tải xem xét loại hình này. Chúng tôi sẽ làm đến cùng, có thể là đưa ra tòa kiện”, ông Hỷ quả quyết.
Luật sư Bùi Quốc Tuấn thuộc Văn phòng luật Quốc Tuấn, Đoàn luật sư TPHCM, nói: “Sự tồn tại của Uber và Grab Siêu rẻ nằm ngoài pháp luật, chưa có hành lang pháp lý nào quy định hoạt động của họ. Tất nhiên không phải không quản được thì cố gắng dẹp bỏ vì họ cũng mang lại quyền lợi cho người tiêu dùng nhưng họ đã hoạt động tại Việt Nam thì nhất thiết phải tuân theo luật pháp Việt Nam”.
