Lê Duy
Chụp màn hình không còn là điều xa lạ nữa. Nhưng khi thiết bị di động ngày một nhiều hơn và máy tính ảnh hưởng đến đời sống sâu rộng như hiện nay thì chụp màn hình có thể mang một ý nghĩa khác.
Chưa bao giờ chụp hình màn hình (screenshot) là một tính năng quan trọng. Trước đây, chụp màn hình chủ yếu là để khoe bạn bè ta vừa mới chơi “về nước” game nào đó, hay chụp màn hình để kiểm tra một lỗi máy tính. Nhưng giờ đây, mọi người thường chụp màn hình những thứ gì đó vui nhộn, độc đáo rồi đăng lên các mạng xã hội để chia sẻ với bạn bè. Người dùng Twitter đăng những gì thú vị mà họ đọc được. Sinh viên đại học ghi chú bằng cách chụp màn hình bài viết nào đó, một đoạn văn nào đó trong sách, dùng điện thoại, máy tính bảng hay laptop.
Theo Evenote, người dùng công cụ này trên iOS lưu đến 45% là ảnh chụp màn hình từ cách nay một năm. Điều này cũng tương tự với điện thoại có chức năng chụp hình cách nay một thập kỷ, khi mà chúng ta đột nhiên bắt đầu chụp những khoảnh khắc bình thường nhất, dễ quên nhất trong cuộc sống thường nhật. Hiện nay, vài người trong chúng ta hoạt động thường xuyên trên mạng, vì vậy chụp màn hình cũng phục vụ cho chức năng tương tự. Đó chính là nhiếp ảnh cuộc đời trên màn hình. Joanne McNeil, Chủ tịch Trung tâm nghệ thuật và công nghệ Eyebeam, cho biết đó là cách “chúng ta chia sẻ quan điểm cá nhân”.
Chụp màn hình cũng mang tính pháp lý, là bằng chứng một thứ gì đó. Ví dụ điển hình nhất, ngay từ thời gian đầu của phong trào chụp màn hình là các lỗi tự sửa lỗi chính tả của tin nhắn SMS. Bây giờ, chụp màn hình khiến người dùng cẩn trọng hơn trong những lời lẽ nhắn qua mạng. Khi nhà phê bình video game người Úc là Alanah Pearce bị quấy rối trên mạng, cô phát hiện ra rằng kẻ quấy rối cô là những cậu thanh thiếu niên. Cô theo dấu chúng và gửi cho mẹ chúng ảnh chụp màn hình (kết quả là các bà mẹ buộc con cái mình phải viết thư tay xin lỗi cô). Những tác giả truyện tranh rất thích thú kiểu nói hớ hênh của các chính trị gia trên mạng xã hội.
Dù vậy, chụp màn hình lại cho chúng ta thấy được một góc nhìn khác trong suy nghĩ của người khác, thấy được họ đang nghĩ gì. Đó là cách khơi gợi trí tò mò, thậm chí tọc mạch của người khác để có được thông tin hữu ích như việc nhà huy động vốn Chris Dixon từng đăng tweet về một đường link bài viết nói về cách mà “Nikola Tesla dự đoán về chiếc iPhone”. Kết quả ông có được 109 người đăng lại (retweet). Nhưng khi ông tweet một ảnh chụp màn hình cũng về mẫu tin đó thì ông nhận được đến 4.200 người dùng retweet. Do vậy, một trong những khía cạnh thú vị của văn hóa chụp màn hình là chúng ta rất thường chia sẻ một đoạn văn bản nào đó, chụp màn hình đoạn văn bản đó, thay vì chỉ là cái tựa đề có gắn đường link.
Các nhà phát triển ứng dụng nhiều năm qua nghĩ cách làm sao có được những công nghệ để giúp chúng ta “đọc cộng tác”. Bây giờ, điều đó diễn ra một cách rất tự nhiên qua những tấm ảnh chụp màn hình.
Đương nhiên, chúng ta vẫn cần đến những ứng dụng tốt hơn để giúp ta chia sẻ, sắp xếp và ứng dụng tốt nhất khả năng mới này. Giờ đây chúng ta đã và đang vất vả tìm cách quản lý được hết kho ảnh chụp màn hình từ trước đến nay.
Rita J. King, Giám đốc Công ty Tư vấn Science House, có hàng ngàn ảnh chụp màn hình từ những tham khảo trực tuyến của bà (ảnh các vi khuẩn, biểu đồ xác suất…). Lục lại trong mớ ảnh ấy sẽ nhắc bà nhớ lại các ý tưởng, để từ đó nảy ra các ý tưởng mới. Bà King cho biết nó giống như một cuốn tập chuyên viết nháp, nhưng là ở dạng số. Những thứ vặt vãnh cũng mang một ý nghĩa nào đó và có thể chúng ta đang quên chúng, nhưng chúng có giá trị riêng về sau này.
