Khuê Việt Trường –
Nghệ thuật hát tuồng có thể đang gặp nhiều khó khăn ở đâu đó, nhưng trên con đường Trần Phú tấp nập người qua lại của thành phố biển Nha Trang, một không gian nghệ thuật hát tuồng đang đơm hoa kết trái.
Trần Phú là trục đường lớn và không khi nào ngớt người qua lại khi đêm xuống. Trên Quảng trường 2-4, con đường này là điểm đến của nhiều du khách và cả người dân địa phương để tận hưởng không khí hoạt náo khi đêm về cũng như tận hưởng gió biển thổi vào từ lâu nay. Thời gian gần đây, vào mỗi tối thứ Bảy và Chủ nhật, nhiều người người còn tìm đến để thưởng thức những trích đoạn biểu diễn hát tuồng của Nhà hát nghệ thuật truyền thống tỉnh Khánh Hòa.
Những lần đi ngang qua đây mà gặp buổi diễn, nhiều người thường dừng xe lại xem và gọi đó là ngồi ở thềm nhà xem hát tuồng. Sở dĩ tôi liên tưởng hình ảnh thềm nhà giản dị bởi sân khấu hết sức đơn giản với ban nhạc ngồi đó, các cánh gà dựng lên, diễn viên đã hóa trang sẵn. Trên bậc thềm ấy, có đủ mọi khán giả gồm già, trẻ, lớn, bé và những người khách nước ngoài. Có người đứng xem, và cũng có những người ngồi chồm hổm thưởng thức, một số khác mang theo những tấm bạt nhựa, trải ra ngồi xem cho đến hết chương trình. Lạ là cả những du khách đến từ Nga chẳng hạn, thay vì đưa con ra bãi biển hay tới chợ đêm sát bên cạnh thì lại xếp cho con mình ngồi ở vị trí tốt nhất chỉ để xem biểu diễn tuồng. Ngôn ngữ tuồng nhiều khi chính người Việt Nam cũng khó hiểu, các khán giả nhỏ tuổi người nước ngoài không biết tiếng Việt càng không hiểu, nhưng gương mặt của các em thật biểu cảm và cười sảng khoái. Có một người phụ nữ có vẻ như cứ có biểu diễn tuồng là ra xem vì bà chuẩn bị sẵn tấm nhựa trải để ngồi xem tuồng và vỗ tay tán thưởng liên tục trong suốt buổi biểu diễn.
Mấy chục năm về trước, có những nhóm hát bài chòi. Họ chỉ có khoảng năm người với nhạc cụ đơn giản, tới những trụ đèn có ánh sáng, trải ra hai chiếc chiếu rồi biểu diễn bài chòi. Những chiếu bài chòi ấy thu hút rất nhiều người xem, ai yêu quý thì bỏ tiền vào chiếc thau nhôm để chiếu bài chòi có thể tồn tại.
Trở lại sân hát tuồng cổ ở Quảng trường 2-4, thường khi kết thúc chương trình, người dẫn chương trình giới thiệu các mặt nạ tuồng đã hóa trang. Ai cũng lắng nghe như muốn nâng cao kiến thức của mình. Sau đó là thời gian để cho khán giả chụp hình chung với các diễn viên. Ai cũng chen lên chụp cho bằng được.
Ở thành phố biển Nha Trang ấy, những nghệ sĩ tuồng đã đưa tuồng đi vào đời sống thị dân, đưa vào trí nhớ của những du khách. Ở thềm nhà ấy, mỗi thứ Bảy và Chủ nhật lại có người đem theo bạt trải ra để ngồi xem tuồng…
