Văn Thy Hoàng (Quảng Nam) –
Thời gian qua, các công trình giao thông thực hiện theo hình thức hợp đồng xây dựng-kinh doanh-chuyển giao (BOT), doanh nghiệp đã cùng chung tay với Nhà nước thực hiện việc xây dựng, tu bổ và nâng cấp thêm nhiều tuyến đường, góp phần phát triển mạnh mẽ hệ thống giao thông ở nước ta.
Bên cạnh những mặt tích cực đạt được thì những dự án BOT cũng đã gây ra những bức xúc cho người dân. Đó là tình trạng doanh nghiệp tham gia dự án BOT đặt nhiều trạm thu phí ở những vị trí không phù hợp, làm các báo cáo sai lệch doanh thu nhằm mục đích kéo dài thêm thời gian thu phí… hay để xảy ra các vụ nhân viên gian lận trong quá trình thu phí.
Thực tế cho thấy, hợp đồng BOT dường như nghiêng về hướng bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư, quá trình kiểm soát việc thu phí hoàn vốn do các nhà đầu tư thực hiện mà không có sự giám sát chặt chẽ của người dân cũng như của cơ quan chức năng, khiến các nhà đầu tư này “vừa đá bóng vừa thổi còi”. Hiện hầu hết các trạm thu phí trên cả nước vẫn áp dụng công nghệ thu phí một lần dừng, cách thức thủ công và có nhiều kẽ hở, chính vì không kiểm soát chặt chẽ được nguồn tiền từ các trạm thu phí khiến một số nhân viên dễ dàng gian lận, các doanh nghiệp thì báo cáo không thu đạt kinh phí như dự kiến. Tất cả các điều này khiến cho người dân và nhà nước bị trục lợi kinh phí, gây thất thoát lớn cho ngân sách nhà nước mỗi năm, kéo dài thời gian hoàn vốn của dự án khi số tiền do gian lận được rơi vào tay các nhân viên thu phí hoặc các doanh nghiệp đầu tư BOT.
Để tăng cường công tác kiểm soát việc thu phí và quản lý doanh thu của các doanh nghiệp đầu tư BOT đòi hỏi các cơ quan chức năng sớm bắt buộc triển khai việc thu phí tự động một cách triệt để. Bởi hiện nay nhiều nước trên thế giới đã xóa bỏ thu phí thủ công và chuyển sang thu phí tự động.
Phương thức thu phí tự động giúp giảm chi phí cho nguồn nhân lực, giảm thời gian thu phí, không tốn thời gian ngừng xe khi qua trạm và đặc biệt là nhà đầu tư không cần mất thời gian để kiểm soát nhân viên, còn Nhà nước sẽ kiểm soát được nhà đầu tư.
Đây là hình thức thu phí được kỳ vọng sẽ hạn chế tối đa khả năng gian dối khi “thu nhiều, báo cáo ít” của các chủ đầu tư. Từ đó, sẽ minh bạch việc thu phí, thời hạn thu phí của các dự án, tránh gây sự phiền hà cho người dân như trong thời gian qua.
