Hoàng Xuân Phương–
Việc dùng muỗi sạch để diệt muỗi mang ký sinh trùng sốt rét đã được nghiên cứu và thử nghiệm từ 10 năm nay, nhưng việc tạo ra số lượng muỗi sạch không đáp ứng kịp với đà phát triển của muỗi vằn Aedes aegypti vốn là nguyên nhân gây ra dịch sốt xuất huyết, sốt Zika và bệnh vàng da. Nhưng nay Tập đoàn Công nghệ Alphabet đã vào cuộc, với các robot và thuật toán tự động hóa nhằm làm cho đàn muỗi sạch tăng nhanh đến 25 lần, và sử dụng robot để phát tán muỗi sạch trên diện rộng.
Theo trang tin Zdnet.com, chiến dịch dùng muỗi sạch diệt muỗi xuất huyết Debug Fresno được thực hiện bởi Công ty Công nghệ sinh học Verily, trước đây gọi là Google Life Sciences, cùng với sự phối hợp của MosquitoMate.
Fresno, nơi thực hiện dự án nằm giữa vùng thung lũng California. Đây là nơi muỗi vằn đã sinh sôi nẩy nở và bùng phát vào năm 2013, chẳng những tạo nguy cơ biến thành dịch bệnh mà còn có thể lan ra toàn vùng thung lũng rộng lớn, nơi có khí hậu nóng ẩm như các nước vùng Đông Nam Á. Một cơ quan chống muỗi cấp quận, viết tắt là CMAD được hình thành, và tháng 10-2016 một dự án chống muỗi gọi là Debug Project được thành lập theo sáng kiến của Công ty Công nghệ sinh học Verily. Debug Project là một dự án lớn của tập đoàn mẹ của Google là Alphabet, nhắm vào việc ngăn chận sự bùng phát muỗi sốt xuất huyết trên thế giới, và tại Fresno, dự án được đổi tên thành Debug Fresno.
Công nghệ nuôi muỗi sạch đã được Công ty Công nghệ sinh học MosquitoMate triển khai từ nhiều năm trước, với những cuộc thử nghiệm trên diện hẹp nhằm chận đứng làn sóng phát triển của giống muỗi vằn và cũng nhằm rút ra kinh nghiệm cần thiết cho việc triển khai chiến dịch đại trà ở những vùng dịch bệnh trên thế giới. Nhưng tốc độ nhân bản đàn muỗi tỏ ra không kịp với nhu cầu, nhất là trong những thời điểm đối phó với các trận dịch. Chính lúc này Verily áp dụng hệ thống tự động hóa để đẩy nhanh tốc độ nhân giống và dùng thuật toán để chọn ra những con muỗi có năng lực diệt muỗi sốt xuất huyết. Tốc độ đã nhanh hơn đến 25 lần, và vì thế chiến dịch làm triệt tiêu khả năng truyền bệnh của muỗi vằn lần này thực hiện trên quy mô lớn gồm hai vùng, mỗi vùng rộng 300 mẫu Anh.
Đây có thể là lần trắc nghiệm cuối cùng trước khi Verily và MosquitoMate đưa công nghệ sinh học ra thế giới, đến các vùng nhiệt đới. Các con muỗi đực, vốn được chọn lựa bằng thuật toán, sẽ được cho nhiễm trùng Wolbachia rồi đem thả ra môi trường thiên nhiên để giao phối với muỗi cái. Kết quả là các con muỗi cái bị lây bệnh và trứng của chúng sinh ra không thể nở thành con, chấm dứt vòng đời lây bệnh của chúng trong môi trường sống. Chiến dịch Debug Fresno bắt đầu vào trung tuần tháng 7 này sẽ kéo dài trong 20 tuần lễ, và trong khoảng thời gian còn lại tổ chức Mobile Mosquito Unit sẽ thu thập dữ liệu, theo dõi mọi thông tin cần thiết để làm cơ sở cho việc áp dụng đại trà trong các chiến dịch về sau.
Việc đưa công nghệ thông tin vào lĩnh vực sinh học là điều rất cần thiết, ở đây bao gồm những robot nuôi dưỡng và chăm sóc bầy muỗi, các hệ thống tự động hóa, và các thuật toán về giao phối để cho ra những đợt muỗi sạch đạt yêu cầu, rồi cũng dùng robot để phát tán chúng ra môi trường. Wolbachia là một loài vi khuẩn vô hại đối với con người cũng như động vật máu nóng và có thể tìm thấy trong thiên nhiên, và các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng mỗi khi con muỗi nhiễm phải loại vi khuẩn này thì trứng sinh ra không thể nở thành con. Đặc tính này là chìa khóa cốt lõi cho dự án ứng dụng công nghệ sinh học này, và một khi vấn đề nhân giống muỗi sạch đủ lớn và đủ nhanh thì việc triển khai các chiến dịch diệt sốt xuất huyết hay sốt Zika trên quy mô lớn trở thành hiện thực, nhất là ở các quốc gia vùng nhiệt đới.
MosquitoMate cho biết sau các cuộc thử nghiệm giới hạn trước đây ở Lexington, Kentucky, California và New York, số lượng muỗi mang ký sinh trùng sốt rét đều giảm hơn 80%, và họ cũng thực hiện cuộc thí nghiệm trên nhiều dòng muỗi khác nhau, đến từ các vùng khác nhau trên thế giới.
Chiến dịch trừ muỗi sốt rét Debug Fresno thực hiện trên những diện tích rộng 300 mẫu Anh.
