HOÀNG XUÂN PHƯƠNG –
Mới đây, Chính phủ Pháp vừa ban hành lệnh cấm đựng các loại đồ ăn thức uống trong các hộp nhựa, sau khi các nước châu Âu và nhiều bang tại Mỹ cùng nhiều thành phố trên thế giới đã ban hành lệnh cấm đối với việc sử dụng bao bì bằng nhựa. Đồ nhựa tuy tiện lợi, nhưng đã trở thành một vấn đề thời đại xét cả về mặt tiêu thụ năng lượng để sản xuất từ dầu thô, đến các vấn đề môi trường do sản phẩm không thể tự hủy, nằm lại trong đất hay trôi ra ngoài sông ngoài biển làm chết các loài sinh vật.
Lệnh cấm đựng thực phẩm trong hộp nhựa của Pháp đã dấy lên sự tranh cãi.
Lệnh cấm này có hiệu lực từ tháng trước và các nhà sản xuất đồ đựng thức ăn hay nước uống có thời gian từ đây đến năm 2020 để ngừng hẳn việc sử dụng những đồ bằng nhựa không tự hủy trên các bàn ăn, trong tủ lạnh cũng như trên đường phố hay tại các bãi biển khi đi picnic. Thay vào đó, họ có thể sản xuất loại nhựa sinh học có khả năng tự hủy để thay thế. Các loại nhựa sinh học được làm chủ yếu từ tinh bột của các loài thực vật như củ sắn, củ khoai đang được nhiều công ty sản xuất, nhưng giá thành hiện tại vẫn cao hơn đồ nhựa làm từ dầu mỏ.
Điều tưởng dễ dàng và hợp lý, nhưng việc ban hành luật cấm tại Pháp đã nổ ra một cuộc tranh luận gay gắt bên trong các nước châu Âu.
Những người chống đối, chủ yếu là nhà sản xuất và kinh doanh đồ nhựa cho rằng nước Pháp đã vi phạm các quy định về lưu thông hàng hóa tự do trong EU. Họ sợ rằng lệnh cấm này cũng sẽ lan rộng đến các nước khác. Tổ chức Pack2Go Europe đại diện cho các nhà sản xuất bao bì tại châu Âu cho biết họ sẽ yêu cầu Ủy ban Âu châu hủy bỏ lệnh cấm này.
Eamonn Bates, Tổng thư ký của tổ chức này nói rằng họ yêu cầu Ủy ban Âu châu làm việc phải làm và chống lại sự xâm phạm luật Âu châu của nước Pháp.
Bates lý luận rằng không có bằng chứng về viêc sử dụng nhựa sinh học tự hủy tốt cho môi trường hơn nhựa từ dầu mỏ, và việc ban hành một lệnh cấm như vậy sẽ khuyến khích người sử dụng từ nay mặc tình vất các loại rác nhựa xuống đường vì nó sẽ tự hủy. Cho đến nay Bộ Môi trường Pháp đã không trả lời về các yêu cầu của các nhóm chống đối.
Ban đầu các nhà làm luật tại Pháp quy định thời gian cuối cùng phải ngừng sản xuất đồ đựng thực phẩm bằng nhựa sử dụng một lần có gốc dầu mỏ này vào năm 2017, nhưng chính Bộ trưởng Môi trường Segolene Royal yêu cầu trì hoãn hạn chót đến năm 2020. Bản thân bà lúc đầu phản đối dự luật, lấy cớ rằng việc đó thiếu tính xã hội. Người ta đã quá quen với việc sử dụng đồ nhựa từ đĩa đựng đến muỗng trên các bàn ăn, người đi du lịch từ nay sẽ không còn được mua các cốc rượu nhỏ mà họ ưa thích hay một hộp hamburger trét bơ; các máy pha cà phê tự động cũng sẽ ngừng cung cấp trong những ly nhựa.
Sau Hội nghị Paris về Biến đổi khí hậu diễn ra tại nước này trong năm 2015, Pháp đang vươn lên dẫn đầu trong việc áp dụng các biện pháp thân thiện với môi trường. Nhưng việc nước này nhắm ngay mục đích loại bỏ các loại đồ đựng thực phẩm có thể gây nên sự bối rối hay xáo trộn thói quen xã hội, cho dù các loại nhựa sinh học đã bắt đầu được sản xuất ở hầu hết các nước nhưng với chi phí cao hơn. Những người phản đối cho rằng lệnh cấm sẽ buộc người nghèo phải chi nhiều tiền hơn nữa, và đây là điều chống lại quyền lợi của người tiêu dùng.
Nhưng các nhà khoa học thấy rằng nếu không có biện pháp mạnh sẽ không thể xoay chuyển được vấn đề môi trường, trong đó có cả chi phí để xử lý rác nhựa thực tế rất cao mà vẫn không triệt để. Những thứ nhựa không tự hủy từ các bãi biển hay con sông sẽ tràn ra biển, và thực tế đang làm cho các loài sinh vật suy thoái rất nhanh. Cuộc chiến chống lại loại nhựa không tự hủy lâu nay diễn ra chậm chạp. Nhưng với những lệnh cấm bắt đầu từ các thành phố lớn đến các nước, và từ các loại bao bì đóng gói sang dụng cụ ăn uống, tốc độ câu chuyện đang được đẩy nhanh hơn.
