Vũ Yến –
Sau những cuộc “giải cứu” hành tím cho nông dân miền Tây Nam bộ, giải cứu dưa hấu miền Trung thì mới đây lại đến lượt chuối ở Đồng Nai được phát động cuộc giải cứu. Những cuộc giải cứu luôn nhận được sự ủng hộ của nhiều người. Tuy nhiên, theo một số ý kiến, giải cứu chỉ là biện pháp tình thế, cần có nhiều giải pháp từ gốc.
“Chiến dịch” cứu chuối
Trường Đại học Công nghiệp thực phẩm TPHCM tổ chức mua chuối về bán như một cách để giúp nông dân tiêu thụ loại nông sản này khi bị ứ đọng. Ảnh: Thành Hoa
Đầu tháng 2, thông tin Trung Quốc ngừng thu mua khiến chuối của nông dân tại huyện Trảng Bom và Thống Nhất (Đồng Nai) không tiêu thụ được, đành bỏ mặc cho chín rụng, hoặc để cho bò, dê ăn, theo nhiều tờ báo đăng tải.
Trước tình hình đó, Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam tỉnh Đồng Nai đã liên kết cùng các doanh nghiệp, tổ chức hoạt động xã hội, cá nhân “giải cứu” chuối. Trong đó, người đầu tiên khởi xướng chiến dịch là ông Nguyễn Tuấn Khởi, Giám đốc Công ty Nhân ái Vòng tay Việt. Ông Khởi cũng đưa chuối về một địa điểm kinh doanh của mình để bắt đầu “chiến dịch” cứu chuối.
Chuối được thu mua tại vườn của người nông dân là 4.000 đồng/kg và bán tại TPHCM với giá 9.000 đồng/kg. Trước đó, chuối được thương lái thu mua có lúc chỉ còn 500 đồng/kg hoặc cao nhất là 4.000 đồng/kg tùy loại.
Thông tin giải cứu chuối tiếp tục lan tỏa trên mạng xã hội. Không chỉ tại các điểm bán ở quận Bình Thạnh, quận Gò Vấp, trường Đại học Công nghiệp thực phẩm TPHCM, đại diện Hội quán các bà mẹ cũng đã liên hệ với nhóm khởi xướng chiến dịch, mua chuối về bán.
Bà Nguyễn Thanh Thúy, Hội trưởng Hội quán các bà mẹ (TPHCM), cho biết chị đã đặt hàng mỗi ngày 50 quày (tương đương khoảng 900 kg chuối) để tiêu thụ tại TPHCM. Giá mua là 7.000 đồng/kg, cộng thêm chi phí vận chuyển, thuê người, giá bán nguyên quày tại TPHCM là 10.000 đồng/kg, giá bán lẻ là 12.000 đồng/kg.
Theo ông Khởi, tính đến chiều 22-2, gần 40 tấn chuối đã được “cứu”. Tuy vậy, còn hơn 5.000 tấn chuối của nông dân tại năm xã ở Trảng Bom, Đồng Nai cần được tiêu thụ. Giá chuối thu mua những đợt tiếp theo sẽ tăng thêm 1.000 đồng/kg so với đợt đầu tiên, tức 5.000 đồng/kg.
Cần những giải pháp bền vững
Trao đổi qua điện thoại, ông Huỳnh Thành Vinh, Giám đốc Sở Nông Nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đồng Nai, cho biết cuối năm 2015 cho tới năm 2016, do nhu cầu thu mua từ phía Trung Quốc, giá chuối già nuôi cấy mô do thương lái thu mua tại Đồng Nai khá cao, 10.000 đồng/kg tại vườn, trong khi chi phí trồng chỉ vào khoảng 2.000 đồng/kg, vì vậy nông dân trồng ồ ạt. Tới nay, khi Trung Quốc ngừng thu mua thì tất yếu xảy ra tình trạng chuối chín, phải bỏ, giá quá thấp.
Cũng theo ông Vinh, việc trồng loại chuối này của người nông dân là do thấy lợi trước mắt, hoàn toàn tự phát, cơ quan quản lý tại địa phương không thể kiểm soát, quản lý được. Đây là loại chuối chủ yếu sử dụng tươi, khó chế biến.
Ông Vinh cũng cho biết, hiện tại Đồng Nai có khoảng 6.000 ha trồng chuối bom, chuối sứ cung ứng cho thị trường Đồng Nai và các tỉnh lân cận, có thể dùng tươi và chế biến. Tuy nhiên, trong định hướng phát triển một số cây trồng, vật nuôi chủ lực của tỉnh không có cây chuối do không có giá trị kinh tế bằng một số loại cây khác.
Ông Nguyễn Lâm Viên, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty cổ phần Vinamit, cho rằng việc giải cứu chuối ở Đồng Nai của các đoàn thể, tổ chức xã hội, cá nhân là một việc làm có ý nghĩa trong lúc người trồng gặp khó khăn. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp trước mắt.
Theo ông Viên, khoảng 8-10 tháng trước, khi người nông dân ồ ạt trồng cây chuối với một tinh thần lạc quan vì lúc đó giá bán chuối tại vườn cao ở mức 15.000-20.000 đồng/kg, ông đã có những cảnh báo. Tuy nhiên, người nông dân có thói quen thấy người khác trồng, bán được giá cao thì đua theo chứ không nhìn xa, không ai cản được họ trồng.
Nguyên nhân người dân đổ xô đi trồng chuối theo ông Viên là năm 2016 Trung Quốc bị thiên tai nên họ sang Việt Nam thu mua nông sản, trong đó có chuối với giá cao. Trước đó, đầu năm 2015, Philippines cũng sang Việt Nam đầu tư trồng chuối, thu mua chuối khiến giá chuối tăng cao.
“Trong trồng trọt, canh tác muốn phát triển bền vững một loại cây nào thì cần phải đảm bảo có ngành bảo quản, chế biến sau thu hoạch đi theo. Cây thu hoạch nếu bán sản phẩm tươi được giá thì cứ bán, còn không thì phải đảm bảo loại trái đó chế biến được. Người nông dân cần bỏ thói quen chỉ nghe, chỉ làm theo người khác. Trước khi trồng cây gì cần phải biết rõ nó sẽ được tiêu thụ ở đâu, ai đảm bảo tiêu thụ cho mình và phải có kế hoạch, hợp đồng cung ứng, tiêu thụ rõ ràng”, ông Viên nói.
Ông Võ Quan Huy, Giám đốc Công ty TNHH An Huy Long An, đơn vị trồng chuối xuất khẩu, cho biết Đồng Nai là vùng trồng chuối lớn. Tuy nhiên, đa phần nông dân vẫn trồng theo kiểu biết thông tin khan hiếm chuối nên trồng, trồng ra ai mua thì bán chứ chưa tìm hiểu kỹ thị trường.
Theo ông Huy, chỉ định vị được thị trường thì mới xác định là trồng loại chuối gì, quy trình, tiêu chuẩn kỹ thuật, và đặc biệt là từ đó áp dụng quy chuẩn đóng gói, quy chuẩn bảo quản sau thu hoạch ra sao.
Ông Huy cũng cho rằng, để không xảy ra tình trạng cứ Trung Quốc ép giá, không thu mua là nông sản của Việt Nam “chết đứng” thì đòi hỏi người nông dân phải liên kết lại, Nhà nước hỗ trợ thông tin về các nước nhập khẩu, người sản xuất cần được hướng dẫn để đáp ứng tiêu chuẩn thị trường xuất khẩu. Nông dân phải có trách nhiệm trồng ra sản phẩm đúng yêu cầu của các nước nhập khẩu, chứ không nên trồng cho có sản phẩm.
“Trồng chuối rất dễ nhưng trồng được chuối xuất khẩu đòi hỏi lực lượng công nhân trồng chuối công nghiệp. Bởi vì riêng trồng chuối xuất khẩu cần trên 22- 28 thao tác chăm sóc và bảo vệ trái tiêu chuẩn để đảm bảo chuối xuất khẩu sạch, đẹp. Đây là một điều không dễ cho nông dân áp dụng khi chưa định vị được thị trường, cho nên người trồng chuối xuất khẩu phải được huấn luyện”, ông Huy nói.
Hiện nay, Công ty An Huy Long An có trang trại tại Long An với diện tích gần 200 ha. Sản lượng năm 2017 ước đạt 8.000 tấn. Ngoài phân phối ở thị trường trong nước, chuối thương hiệu Fohla của công ty đã được xuất khẩu đi các nước Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc.
