Chí Thịnh –
Không ít người dùng Facebook đang lo lắng sau vụ Công ty Cambridge Analytica âm thầm khai thác 50 triệu tài khoản Facebook cho các chiến dịch truyền thông. Mới đây, lại có người dùng lên tiếng cảnh báo việc Facebook thu thập lịch sử cuộc gọi và tin nhắn SMS.
Âm thầm khai thác
Sau khi vụ việc trên nổ ra, nhiều người đang dùng mạng xã hội này bắt đầu lo lắng, thậm chí nghĩ tới việc xoá Facebook hoặc ngừng hoạt động một thời gian cho an toàn. Trên thực tế, dữ liệu trên Facebook nếu đã bị các công ty nghiên cứu thị trường đã khai thác thì người dùng chẳng thể nào xoá được. Hiện tại, mạng xã hội này đang đứng trước khủng hoảng trầm trọng khi các báo đăng tải thông tin thông tin cá nhân người dùng bị khai thác trái phép.
Theo nhận định từ các chuyên gia an ninh mạng, do nền tảng Facebook có “độ mở” quá lớn nên đã tạo kẽ hở, khiến cho các ứng dụng do bên thứ ba cung cấp có quyền khai thác thông tin cá nhân của người dùng Facebook. Sau khi có được mớ dữ liệu từ người dùng, các nhà phát triển ứng dụng này lại có thể sử dụng chúng mà không cần xin phép.
Ông Ngô Trần Vũ, Giám đốc điều hành Công ty Nam Trường Sơn, nhà phân phối sản phẩm bảo mật Kaspersky tại Việt Nam, cho biết hiện tại có khá nhiều ứng dụng do bên thứ ba cung cấp trên nền tảng di động đang yêu cầu cấp quyền để sử dụng thông tin cá nhân từ Facebook.
Còn ông Võ Đỗ Thắng, Giám đốc Trung tâm An ninh mạng Athena, thì cho rằng Facebook phải giải quyết vấn đề thu thập dữ liệu người dùng của các đơn vị phát triển ứng dụng di động (bên thứ ba cung cấp), cần phải thay đổi chính sách cấp phép khai thác dữ liệu nhằm bảo vệ người dùng.
Mới đây, trang tin công nghệ Arstechnica đăng tải trường hợp một người dùng Facebook đã cảnh báo việc anh ta bị Facebook thu thập dữ liệu thông qua điện thoại Android. Người dùng này cho biết anh phát hiện dữ liệu trên Facebook có toàn bộ lịch sử cuộc gọi, tin nhắn… của anh trong vòng hai năm qua. Một số người sử dụng Facebook khác cũng ghi nhận tình trạng tương tự khi dữ liệu trên thiết bị Android của họ bị mạng xã hội này thu thập trong khoảng năm 2015-2016, bao gồm tin nhắn SMS và lịch sử cuộc gọi.
Theo thông tin đăng tải trên một số trang tin công nghệ nước ngoài được các trang web tin tức ở Việt Nam dịch lại, Facebook đã lưu trữ lịch sử cuộc gọi và tin nhắn SMS (văn bản) của người dùng mà không có sự cho phép của họ.
Người dùng quá ngây thơ?
Trở lại trường hợp 50 triệu tài khoản bị khai thác trái phép, Cambridge Analytica đã mua lại dữ liệu này từ một giảng viên đại học Cambrigde có tên gọi Aleksandr Kogan. Trước đó, Kogan đã thu thập thông tin người dùng Facebook thông qua một ứng dụng thisisyourdigitallife.
Trên thực tế, cũng có nhiều ứng dụng di động như Chibi (biến hóa thành các nhân vật hoạt hình), game di động, ứng dụng bói toán/hẹn hò… khi yêu cầu các quyền truy cập dữ liệu (như danh sách bạn bè trên Facebook, hồ sơ cá nhân…) đều phải được người dùng bấm nút chấp thuận. Do đó, người dùng cũng phải kiểm soát được việc đồng ý cho các ứng dụng này khai thác thông tin cá nhân của mình.
Theo phản hồi từ Facebook, việc lưu trữ lịch sử cuộc gọi và tin nhắn văn bản là một phần trong tính năng opt-in (một dạng thoả thuận từ người dùng) của ứng dụng Messenger hoặc Facebook Lite trên nền tảng di động Android. Điều này giúp cho người dùng tìm kiếm và kết nối với những người họ quan tâm, mang lại trải nghiệm tốt hơn trên Facebook.
Facebook cũng xác nhận về quyền xoá dữ liệu cá nhân của người dùng trên mạng xã hội này, rằng người dùng có quyền lựa chọn có đồng ý sử dụng tính năng tải lên lịch sử cuộc gọi, tin nhắn SMS hay không. Bất cứ lúc nào không còn muốn sử dụng tính năng này nữa, người dùng có thể tắt nó trong phần cài đặt, hoặc tiến hành xoá dữ liệu thông qua hướng dẫn trên trang hỗ trợ dành cho người dùng Facebook Lite, lịch sử cuộc gọi và tin nhắn văn bản được chia sẻ trước đó thông qua ứng dụng sẽ bị xóa.
Tuy nhiên, vẫn còn đó nguy cơ tiềm ẩn do các ứng dụng chơi game di động, bói toán sau khi khai thác thông tin cá nhân của người dùng Facebook có thể sẽ không xoá dữ liệu theo yêu cầu của người dùng. Do dữ liệu này được lưu trữ trên máy chủ của đơn vị phát triển, phát hành ứng dụng di động nên Facebook cũng không thể xoá được.
Các ứng dụng do bên thứ ba cung cấp trên nền tảng Facebook thu thập dữ liệu người dùng thông qua việc yêu cầu đăng nhập bằng tài khoản Facebook. Những ứng dụng đố vui, dự đoán ngẫu nhiên kiểu như “bạn sẽ trông như thế nào ở kiếp trước” hoặc “trông bạn sẽ như thế nào khi chuyển giới”, “con của bạn sẽ trông như thế nào”… thường được người dùng Facebook thản nhiên bấm vào, đồng ý với tất cả yêu cầu mà không biết họ vừa đồng ý cho nhà cung cấp ứng dụng quá nhiều quyền truy cập dữ liệu.
Theo các chuyên gia an ninh mạng, quá trình loại bỏ quyền truy cập dữ liệu cũng như xoá dữ liệu khi sử dụng các ứng dụng di động thường sẽ hao tốn thời gian và không triệt để thực sự. Quá trình xoá ứng dụng cũng chưa đảm bảo chắc chắn việc khiến cho các đơn vị cung cấp ứng dụng xóa toàn bộ dữ liệu đã lấy hoặc chỉ đơn giản là họ ngừng không khai thác tiếp (nhưng vẫn lưu trữ dữ liệu).
Facebook là mạng xã hội giúp kết nối bạn bè, người thân, đồng nghiệp một cách nhanh chóng nhưng không phải thông tin gì cũng nên chia sẻ trên đây. Người dùng cần tỉnh táo để kiểm soát thông tin đăng tải, giới hạn quyền truy cập thông tin từ các ứng dụng nhằm đảm bảo an toàn cho bản thân cũng như người thân, bạn bè của mình.
