Nguyễn Huy-
Chương trình truyền hình thực tế (gameshow) hài nhảm gần đây liên tục bị lên án, thậm chí có nghệ sĩ hài còn bị nhà đài cấm tham gia. Gần đây, trong gameshow Siêu sao đoán chữ, một nghệ sĩ đã vô tình nói một nghệ sĩ khác là “đút đầu vô cầu tiêu” càng khiến dư luận bức xúc, còn các nghệ sĩ đã thành danh thì lo ngại nhân cách nghệ sĩ của mình có thể bị xúc phạm.
Nghệ sĩ thành danh lo giữ... danh
Nghệ sĩ Thanh Thủy nổi tiếng trong làng sân khấu kịch phía Nam. Tên tuổi của chị gắn liền với các vở diễn lớn như thần phi Nguyễn Thị Anh trong Bí mật vườn Lệ Chi, vai Ngọc Lan trong Tiếng chim vườn ngọc lan của sân khấu Idecaf; vai cô giáo Hạnh trong Hãy khóc đi em của sân khấu Hoàng Thái Thanh. Chị từng đoạt giải thưởng Mai Vàng và nhiều giải thưởng khác. Thế nhưng sau khi vụ việc hài nhảm trên sóng truyền hình cùng một số nghệ sĩ chân chính bị xúc phạm, chị cũng bị một số trang mạng cho là đã đánh mất giá trị nghệ sĩ của mình khi tham gia một gameshow.
Vở diễn Ngõ vắng xôn xao của đạo diễn Xuân Trang trong gameshow Kịch cùng Bolero.
“Tôi bị tổn thương nặng nề vì những lời bình phẩm ấy. Hiện tại sân khấu đang gặp rất nhiều khó khăn, nên người nghệ sĩ thu nhập bèo bọt. Trong khi đó tôi cả đời chỉ biết mưu sinh bằng nghề diễn, không giỏi những việc khác. Tôi cần có thu nhập để nuôi sống gia đình và duy trì tình yêu với sân khấu. Nếu tôi từ chối cơ hội kiếm ra tiền chính đáng thì tôi tồn tại thế nào đây với nghề”, chị nói.
Chị cho rằng cái quan trọng là người nghệ sĩ ý thức vị trí của mình trong lòng công chúng, không dễ dàng tham gia những gameshow nhảm nhí để đánh mất danh tiếng mình tạo lập mấy mươi năm. Chị nói: “Tôi chọn lọc những gameshow có chất lượng và có nội dung hay. Chúng ta hãy bình tĩnh nghĩ lại xem có phải bên cạnh nhiều gameshow nhảm nhí chỉ để câu khách và quảng cáo, vẫn có những chương trình đầy tính nhân văn như Sao nối ngôi, Hát cùng mẹ yêu, Đường đến danh ca vọng cổ... chứ không phải mọi gamshow đều nhảm nhí”.
Nhiều nghệ sĩ thừa nhận rằng trước khi phê bình các nghệ sĩ tham gia gamshow nhảm nhí, mọi người hãy thử đặt ra câu hỏi vì sao nó lại tràn lan? Quyền quyết định để loại hình này bùng nổ không thuộc về người nghệ sĩ mà là những người khác như nhà đài, công ty sản xuất. Tại sao những “bộ lọc” văn hóa ấy không phát huy chức năng của mình để gạt bỏ những thứ xấu xí, nhảm nhí để rồi khi hậu quả xảy ra không ai bị phê phán, ngoài người nghệ sĩ.
Nghệ sĩ nhân dân (NSND) Hồng Vân cũng là tên tuổi lớn trong lĩnh vực kịch nói. Vai Thị Bình trong vở kịch Lôi Vũ nổi tiếng một thời đã đưa chị cùng dàn diễn viên tài năng như nghệ sĩ Thành Lộc, Việt Anh, Minh Trang, Hữu Châu, Quốc Thảo lên hàng ngôi sao của sân khấu kịch. Sau này, trong vai trò bầu sân khấu kịch, NSND Hồng Vân dựng nhiều vở lớn như Nỏ thần, cùng các vở kịch chuyển thể từ những tác phẩm văn học nổi tiếng của Hồ Biểu Chánh, Vũ Trọng Phụng. Bản thân chị là người cũng nhận được nhiều giải thưởng lớn của lĩnh vực kịch nói. Dù vậy, NSND Hồng Vân cũng tham gia gameshow và khuyến khích học trò của mình tham gia sân chơi này.
“Tôi thừa nhận ngày nay gameshow bùng nổ một cách không thể kiểm soát. Hệ quả là có quá nhiều gameshow nhảm nhí làm thất vọng công chúng. Dù vậy, nếu nhận định chính xác thì vẫn còn nhiều gameshow chấp nhận được về nội dung và cách thể hiện. Chúng ta có quyền phê phán những gì xấu xí, nhưng chúng ta cũng cần dành thiện cảm cho những gì tốt đẹp. Gameshow tự thân nó mang niềm vui đến cho người thưởng thức. Nó giúp cho mọi người thư giãn đầu óc tái tạo năng lượng lao động. Thế thì tại sao nghệ sĩ không được tham gia loại hình giải trí này và tại sao những nghệ sĩ không gây ra điều xấu trên gameshow cũng bị chỉ trích”, NSND Hồng Vân nhận xét.
Nói về lý do khuyến khích học trò tham gia gameshow, NSND Hồng Vân chia sẻ thêm: “Sân khấu chúng tôi có nhiều diễn viên trẻ. Các bạn được đào tạo bài bản nhưng ít cơ hội được bước lên sân khấu. Tôi ủng hộ các em tham gia gameshow nhằm mục đích giúp các em cọ xát thực tế để nâng cao kỹ năng, rút ra kinh nghiệm sàn diễn. Khi trở về sân khấu, các em tiếp tục được học hành từ những người thầy giỏi nghề. Tôi khuyên các em không được tự mãn qua những chiến thắng từ gameshow, mà xem nó như nơi trao dồi thêm để trở thành người nghệ sĩ thực thụ”.
Lấy gameshow nuôi nghề
NSƯT Công Ninh, người vốn nghiêm khắc trong nghệ thuật tham gia gameshow Kịch cùng bolero trong vai trò giám khảo.
Minh Nhí cũng là một trong số nghệ sĩ thành danh bị phê phán vì tham gia gameshow. Bên cạnh đó, anh còn đóng phim và điều hành sân khấu kịch Minh Nhí. Mong muốn tạo được những vở diễn chất lượng anh mời nghệ sĩ Thanh Thủy, Trung Dân, Quốc Thảo về cộng tác làm dàn bao cho các diễn viên trẻ. Nhiều vở diễn nghiêm túc như Tiếng vạt sành (tác giả Trung Dân) được đầu tư chu đáo nhưng bán vé không được. Sân khấu của anh rơi vào khó khăn như các sân khấu khác. Trong khi đó, anh vẫn phải trả tiền thuê mặt bằng, lương diễn viên, âm thanh, ánh sáng và cảnh trí. Để sân khấu sáng đèn anh phải chi ra số tiền lớn và đến giờ anh vẫn còn lỗ vốn nặng như các bầu sô sân khấu khác.
“Nghệ sĩ chúng tôi luôn muốn sân khấu mãi là thánh đường nhưng ngày nay khán giả đến rạp mua vé xem kịch không còn đông đảo như trước. Có lẽ việc bỏ ra vài trăm ngàn đồng đến rạp và việc ngồi nhà xem chương trình giải trí trên ti vi không mất tiền đã đặt khán giả vào sự chọn lựa. Để sân khấu tồn tại chúng tôi phải bươn chải bằng nhiều cách. Riêng tôi, tôi tham gia gameshow để mang tiền về nuôi sân khấu”, nghệ sĩ Minh Nhí lý giải.
Nhiều nghệ sĩ tham gia gameshow cũng vì mục đích có “thực mới vực được đạo”. Có nghệ sĩ nói họ bị buộc phải chọn lựa giữa cái xấu ít và cái xấu nhiều để sống, rồi mới có sức cống hiến cho nghệ thuật thực thụ. Họ gần như bị buộc vào hoàn cảnh phải linh động để vừa có thể làm nghề vừa ít bị phê phán và cũng may mà trong số nhiều gameshow đang phát sóng, vẫn còn có những gameshow có thể chạm vào trái tim người xem.
Trong buổi họp báo ra mắt gameshow Kịch cùng bolero, NSƯT Công Ninh khẳng định: “Ngày nay khán giả Việt Nam đã mặc định gameshow là những thứ rẻ tiền phi nghệ thuật. Điều này không sai nhưng tôi vẫn thấy còn nhiều thứ xem được nếu sân chơi thực sự nghiêm túc và trong thời gian qua, không ít gameshow đã đi vào lòng khán giả”.
