Cục Hàng không liên bang Mỹ (FAA) ngày 18-11 đã ra quyết định thu hồi lệnh cấm bay đối với máy bay 737 Max của hãng Boeing, mở đường cho dòng máy bay này trở lại bầu trời sau 20 tháng dừng bay trên toàn cầu để kiểm tra.
FAA, Boeing khẳng định 737 Max đã an toàn
737 Max, dòng máy bay bán chạy nhất của Boeing, bị FAA và các cơ quan quản lý hàng hàng trên toàn cầu cấm bay hồi 3-2019 sau hai vụ tai nạn của máy bay này xảy ra cách nhau 5 tháng ở Indonesia và Ethiopia, làm chết tổng cộng 346 người. Các cuộc điều tra sau đó cho thấy nguyên nhân chính của hai vụ tai nạn là do lỗi ở hệ thống tăng cường tính năng điều khiển bay (MCAS) của 737 Max, có chức năng ngăn chặn việc mất độ cao trong trường hợp tốc độ bay chậm nhưng mũi máy bay lại hướng lên quá cao, gây mất lực nâng. Do tiếp nhận dữ liệu sai cho thấy máy bay đang mất lực nâng, MCAS đã tự động kích hoạt để điều khiển mũi máy bay hạ xuống, dẫn đến tai nạn. Các phi công cũng không biết sự hiện diện của MCAS vì nó không được đưa vào giáo trình huấn luyện.
Quy trình kiểm tra an toàn để cấp phép cho 737 Max bay trở lại kéo dài lâu hơn nhiều so dự kiến, gây tổn thất hơn 20 tỉ đô la Mỹ cho Boeing, làm tổn hại danh tiếng của một trong những nhà sản xuất công nghiệp lớn nhất và lâu đời nhất của nước Mỹ, khiến Giám đốc điều hành Boeing, Dennis Muilenburg bị sa thải.
Trong tuyên bố đưa ra hôm 18-11, Giám đốc FAA, Steve Dickson, nói: “Hành trình để đưa chúng tôi đến giai đoạn này rất dài và gian nan. Nhưng như chúng tôi đã nói ngay từ đầu chúng ta cần bỏ ra thời gian cần thiết để đi đến giai đoạn này”.
Như là một phần của quy trình kiểm tra an toàn, ông Dickson đã đích thân bay trên 737 Max và tham gia vào các quy trình huấn luyện bổ sung bắt buộc của phi công 737 Max.
Ông nói: “Dựa trên tất cả các hoạt động mà chúng tôi đã thực hiện trong 20 tháng qua và trải nghiệm bay của cá nhân tôi trên 737 Max, tôi có thể nói với các bạn rằng giờ đây, tôi thấy thoải mái 100% để bay cùng với gia đình trên máy bay này”
Boeing cũng ra thông cho biết với tất cả các bước khắc phục sai sót đã tiến hành, hãng tự tin rằng 737 Max sẽ an toàn để bay trở lại.
David Calhoun, Giám đốc điều hành Boeing, nói: “Chúng tôi sẽ không bao giờ quên những người đã tử nạn trong hai tai nạn thảm khốc khiến 737 Max bị dừng bay. Những biến cố này và những bài học mà chúng tôi rút ra được từ đó đã tái định hình công ty chúng tôi và đã nâng cao hơn nữa sự chú ý của chúng tôi đối với các giá trị cốt lõi về an toàn, chất lượng và tính liêm chính”.
Chưa thể trở lại bầu trời ngay
Quyết định trên của FAA chỉ là một trong những bước đầu tiên để cho phép 59 hãng hàng không trên thế giới sở hữu tổng cộng 378 máy bay 737 Max đang mằm đất, bay trở lại chúng.
FAA nói rằng quyết định gỡ bỏ lệnh cấm bay không có nghĩa là 737 Max được phép trở lại bầu trời ngay lập tức. FAA cho biết các khắc phục về an toàn bao gồm các thay đổi mới ở phần cứng và phầm mềm tác động đến hệ thống MCAS của 737 Max phải được thực hiện và các chuyên gia FAA sẽ kiểm tra từng máy bay một trước khi cấp phép đủ điều kiện bay cho chúng để Boeing có thể bàn giao cho khách hàng. Ngoài ra, các phi công của 737 Max cũng phải hoàn tất quy trình huấn luyện bổ sung bắt buộc bao gồm bay với buồng lái mô phỏng. Quy trình này dự kiến mất vài tuần đến vài tháng tùy theo mỗi hãng hàng không.
Cho đến nay, chỉ có hãng hàng không American Airlines (Mỹ) đưa 737 Max vào lịch trình cho một số chuyến bay giữa Miami và New York vào cuối tháng 12-2020 và đầu tháng 1-2021. Hãng hàng không United Airlines (Mỹ) cho biết sẽ đưa 737 Max trở lại bầu trời trong quí 1-2021. Các hãng hàng không khác của Mỹ chưa công bố kế hoạch bay với 737 Max. Với 34 chiếc 737 Max, hãng hàng không Southwest (Mỹ) đang sở hữu dòng máy bay này với số lượng lớn hơn bất cứ hãng bay nào khác. Tuy nhiên, Southwest dự kiến chưa sử dụng 737 Max để chở khách trở lại cho đến mùa xuân 2021.
Đại dịch Covid-19 cũng đang làm suy sụp nhu cầu đi lại hàng không, khiến các hãng bay và công ty cho thuê máy bay hủy khoảng 10% đơn hàng mua 737 Max trong năm nay. Boeing cho biết hàng trăm đơn hàng trong số 4.102 đơn hàng mua 737 Max còn lại có thể gặp rủi ro vì tình hình tài chính khó khăn của một số khách hàng.
Các lãnh đạo Boeing cho biết Boeing dự kiến giao khoảng 50% trong số 450 chiếc 737 Max đã được sản xuất vào cuối năm sau. Số còn lại sẽ bàn giao cho khách hàng trong năm 2022.
Hồi tháng trước, ông Calhoun dự báo nếu vaccine Covid-19 được phân phối rộng rãi vào giữa năm sau, nhu cầu các dòng máy bay thân hẹp như 737 Max sẽ tăng mạnh trở lại, giúp Boeing xoay chiều cuộc khủng hoảng.
Tuy nhiên, hai vụ tai nạn của máy bay 738 Max sẽ gây ra những tác động dài hạn, bao gồm những thay đổi trong nguyên tắc thiết kế máy bay, sự xung đột giữa FAA và các cơ quan quản lý hàng không nước ngoài.
Nhu cầu gia tăng về máy bay chở hàng
Hãng chế tạo máy bay Boeing vừa công bố dự báo nhu cầu vận tải hàng hóa bằng đường hàng không của thế giới (WACF). Bản báo cáo này thường được công bố mỗi hai năm một lần, cho thấy những ảnh hưởng và cơ hội đến từ đại dịch Covid-19, cũng như nhu cầu đáng kể trong dài hạn về máy bay chở hàng trong hai thập niên tới.
Nhờ sự phục hồi trong thương mại toàn cầu và sự tăng trưởng dài hạn, WACF đưa ra dự báo về nhu cầu đối với 2.430 máy bay chở hàng trong 20 năm tới, bao gồm 930 chiếc mới sản xuất và 1.500 chiếc được chuyển đổi từ máy bay chở khách.
Theo dự báo mới, lưu lượng chở hàng bằng máy bay của thế giới sẽ tăng 4% mỗi năm trong hai thập niên tới. Mức tăng trưởng này được tác động bởi các hoạt động thương mại và nhu cầu gia tăng về giao hàng nhanh nhằm hỗ trợ sự mở rộng của vận hành thương mại điện tử. Với những sự phát triển này và nhu cầu đã được chứng minh về công suất máy bay chở hàng chuyên dụng nhằm hỗ trợ hệ thống vận tải của thế giới, đội bay chở hàng toàn cầu được dự báo sẽ tăng trưởng hơn 60% đến năm 2039.
Ông Darren Hulst, Phó chủ tịch phụ trách Tiếp thị Thương mại tại Boeing cho biết các nhà khai thác máy bay chở hàng đang ở một vị thế đặc biệt trong năm 2020 để đáp ứng các nhu cầu của thị trường về tốc độ, sự tin cậy và an toàn, đặc biệt trong việc vận chuyển thiết bị y tế và các loại hàng hóa khác cho nhiều cá nhân và cộng đồng trên khắp thế giới.
“Trong tương lai, các máy bay chở hàng chuyên dụng sẽ càng đóng vai trò quan trọng hơn để cạnh tranh trong thị trường vận tải hàng hóa bằng đường hàng không; các máy bay đó vận chuyển hơn một nửa lưu lượng chở hàng bằng hàng không, và các hãng hàng không đang khai thác các máy bay này thu được gần 90% doanh thu của lĩnh vực chở hàng bằng máy bay,” ông Hulst nói thêm.
Ngoài dự báo nhu cầu dài hạn về máy bay chở hàng, WACF còn cung cấp những thông tin về hiệu suất vận tải hàng hóa bằng đường hàng không trong đại dịch. Cụ thể, tương mại điện tử, lĩnh vực đang tăng trưởng ở mức hai chữ số trước khi có dịch bệnh, đã gia tăng sự ảnh hưởng lên thị trường chở hàng bằng máy bay khi ngày càng có nhiều doanh nghiệp chuyển sang nền tảng bán hàng trực tuyến. Trong chín tháng đầu năm 2020, các hãng chở hàng đã tăng 14% về lưu lượng vận tải.
Hoạt động khai thác vận chuyển hành khách kết hợp hàng hóa (belly cargo) chiếm khoảng một nửa công suất chở hàng trên toàn cầu trong năm 2019, nhưng đã sụt giảm đáng kể khi các hãng hàng không dừng bay hàng ngàn máy bay trong thời gian dịch bệnh bùng phát. Các nhà khai thác máy bay chở hàng đã xoay sở bằng cách vận hành nhiều hơn mức bình thường, và lưu lượng vận tải của các hãng chuyên về chở hàng đã tăng 6%.
Cho đến hiện tại, trong năm 2020, gần 200 hãng hàng không đã khai thác hơn 2.000 máy bay chở khách thân rộng để dành riêng cho hoạt động chở hàng, nhằm tăng dòng tiền mặt và hỗ trợ chuỗi cung ứng toàn cầu. Các máy bay này đã giúp bù đắp một số thâm hụt về công suất, và trong vài trường hợp đã tạo ra các nguồn lợi nhuận theo quí cho các hãng hàng không trong bối cảnh hoạt động chở khách trở nên ít ỏi.
Lê Linh, Ngọc Ánh
Theo TBKTSGO, Wall Street Journal, CNN
FAA đã tiến hành quy trình kiểm tra an toàn đối với 737 Max thông qua sự hợp tác với các cơ quan quản lý hàng không trên khắp thế giới. Do vậy, phần lớn họ dự kiến cũng sẽ sớm ra quyết định hủy lệnh cấm bay đối với 737 Max. Tuy nhiên, họ có thể cân nhắc áp thêm các điều kiện để cho phép 737 Max bay trở lại.Hôm 18-11, các nguồn tin cho biết Cơ quan An toàn hàng không Liên minh chây Âu (EASA) có thể đề xuất dỡ bỏ lệnh cấm bay đối với 737 Max sớm nhất là vào tuần sau. Đề xuất này sẽ được lấy ý kiến phản hồi của công chúng trong vòng một tháng trước khi EASA ra quyết định cuối cùng.Cùng ngày, Bộ trưởng Giao thông Canada, Marc Garneau nói rằng Canada sẽ tiếp tục thẩm định độc lập và đặt ra các đòi hỏi khác so với FAA trước khi cấp phép 737 Max bay trở lại, bao gồm các quy trình bổ sung trên buồng lái và trước chuyến bay cũng như nâng cao quy trình huấn luyện phi công.Cơ quan hàng không dân dụng quốc gia Brazil (ANAC) cũng cho biết chưa dỡ bỏ lệnh cấm bay đối với 737 Max ngay vì còn phải thảo luận các điều chỉnh cuối cùng trong quy trình tái cấp phép bay trở lại cho dòng máy bay này.
