CHÁNH TÀI –
Tháng 6 vừa qua, một nhóm 25 nhà khoa học ở Mỹ tuyên bố khởi động dự án xây dựng bộ gen người nhân tạo nhằm tạo ra những ứng dụng hữu ích bao gồm phát triển cơ quan nội tạng người phục vụ cấy ghép nội tạng và tạo ra các dòng tế bào có thể kháng mọi loại vi rút.
Giáo sư di truyền học George Church, một trong những thành viên đứng đầu dự án xây dựng bộ gen người nhân tạo.
Những người đứng đầu nhóm nhà khoa học này bao gồm giáo sư di truyền học George Church tại trường Y khoa thuộc Đại học Harvard, tiến sĩ Jef Boeke, Giám đốc Viện Hệ thống di truyền học ở Trung tâm y khoa Langone thuộc Đại học New York và nhà tương lai học Andrew Hessel ở Công ty Phần mềm Autodesk có trụ sở tại bang California.
Tuy nhiên, tuyên bố của họ, được đăng trên tạp chí khoa học Science, làm dấy lên những lo ngại về vấn đề đạo đức xung quanh dự án này.
Chi phí có thể đến 3 tỉ đô la Mỹ
Dự án, có tên gọi Human Genome Project-Write, nhằm tạo ra một bộ gen người tổng hợp trong phòng thí nghiệm bằng cách tập hợp 3 tỉ cặp bazơ của DNA nằm trong 23 cặp nhiễm sắc thể được tìm thấy bên trong mỗi nhân tế bào của cơ thể con người.
Khoảng 150 nhà khoa học đã tham gia cuộc họp kín ở trường Y khoa thuộc Đại học Harvard để thảo luận dự án này. Những người ủng hộ, bao gồm nhiều nhà nghiên cứu hàng đầu trong lĩnh vực sinh học tổng hợp, cho biết dự án sẽ kéo dài trong 15 năm và có thể tiêu tốn 3 tỉ đô la Mỹ (USD).
Họ nhấn mạnh dự án không hướng đến mục tiêu tạo ra một con người nhân tạo mà chỉ nhằm thúc đẩy nghiên cứu y sinh học lên một tầm cao mới. Họ cho biết các ứng dụng tiềm năng của dự án bao gồm điều chỉnh bộ gen của heo để cơ quan nội tạng của chúng có thể phát triển theo hướng thích hợp cho việc cấy ghép tạng người; tạo ra dòng tế bào kháng nhiều loại vi rút và cả bệnh ung thư, tạo ra các cơ quan tế bào người để sử dụng cho mục đích sản xuất thuốc men và vắc xin.
Ngoài ra, một mục đích khác của dự án là phát triển các công nghệ tổng hợp gen người hiệu quả hơn, giúp giảm chi phí tổng hợp DNA của con người xuống 1.000 lần trong vòng một thập kỷ.
Để khởi động dự án, các nhà khoa học cho biết trong năm nay họ sẽ huy động nguồn tài trợ ban đầu khoảng 100 triệu USD từ các mạnh thường quân, giới nghiên cứu học thuật, các tổ chức tư nhân và chính phủ trên khắp thế giới.
Họ khẳng định sẽ nghiên cứu các hệ lụy pháp lý, xã hội và đạo đức của dự án ngay từ đầu để định hình các mục tiêu cụ thể. Họ cũng sẽ nghiên cứu nguy cơ công nghệ mới của dự án bị lạm dụng cũng như phương cách ngăn ngừa nguy cơ này.
Tiến sĩ Jef Boeke cho biết trong giai đoạn đầu các nhà khoa học sẽ tổng hợp khoảng 1% bộ gen người và thử nghiệm chèn các chuỗi gen vào các tế bào con người nuôi trong phòng thí nghiệm.
Nguy cơ tạo ra “siêu nhân”
Giáo sư di truyền học George Church, một trong những thành viên đứng đầu dự án xây dựng bộ gen người nhân tạo.
Tuy vậy, ý tưởng xây dựng bộ gen người nhân tạo vẫn làm dấy lên những mối lo ngại về các vấn đề đạo đức chẳng hạn liệu các nhà khoa học sẽ quyết định số phận của con người? Ai có quyền sở hữu bộ gen người nhân tạo và ai sẽ được hưởng lợi từ nó?
Nhiều chuyên gia cảnh báo đến một lúc nào đó những nhà khoa học sẽ tạo ra những “siêu nhân” với những đặc tính nổi trội về trí thông minh, sắc đẹp, sức mạnh mà không cần gen di truyền từ cha mẹ. Có nghĩa là những nhà khoa học sẽ tạo ra một bộ gen nhân tạo với các đặc tính ưu việt, sau đó, cấy nó vào phôi thai hoặc trứng người đã được rút hết chất liệu di truyền bẩm sinh.
Công nghệ mới có thể hạ chi phí tổng hợp 3 tỉ cặp bazơ của bộ gen người từ 12 tỉ USD xuống còn 90 triệu USD. Các chuyên gia lo ngại một khi các công nghệ mới giúp giảm mạnh chi phí tổng hợp gen người, chúng có thể bị lạm dụng để nhân bản vô số nhà khoa học Einstein hay thiên tài toàn năng Leonardo da Vinci.
Trong bài viết đăng trên tạp chí khoa học Cosmos, chuyên gia đạo đức sinh học Laurie Zoloth ở Đại học Northwestern (Mỹ) và chuyên gia kỹ thuật sinh học ở Đại học Stanford (Mỹ) đặt câu hỏi: “Liệu có thể sắp xếp và tổng hợp bộ gen của Einstein? Nếu có thể, bao nhiêu bộ gen của Einstein sẽ được tạo ra và chèn vào các tế bào? Và ai sẽ được phép tạo ra các bộ gen đó?”.
Giáo sư sinh học tổng hợp John Ward ở trường Đại học London (Anh) nói: “Dự án này không đáng tranh cãi như một số nhà quan sát nhìn nhận. Không có bất kỳ đề xuất nào về việc tạo ra một con người nhân tạo hoàn toàn”.
Tiến sĩ Jef Boeke cũng nhấn mạnh: “Chúng tôi chỉ đề cập đến tổng hợp gen ở các dòng tế bào”. Về nguy cơ công nghệ mới bị lạm dụng để tổng hợp một bộ gen người theo đơn đặt hàng rồi chèn nó vào một phôi thai người, ông Boeke thừa nhận “bất kỳ công nghệ mới nào cũng có nguy cơ bị lạm dụng và công nghệ tổng hợp gen người cũng vậy”.
Cho đến nay, giới khoa học đã tạo ra một bộ gen vi khuẩn với khoảng 500.000 ký tự hóa học trong DNA của chúng. Mục tiêu tiếp theo của họ là tạo ra một bộ gen tổng hợp của nấm men bao gồm 12 triệu ký tự hóa học trong DNA của chúng. Tiến sĩ Tom Ellis ở trường Imperial College London, một trong những người tham dự cuộc họp kín ở Boston vào tháng trước, tin rằng một bộ gen người nhân tạo có thể được tạo ra trong vòng 15 năm tới.
(Theo Financial Times)
