HOÀNG XUÂN PHƯƠNG –
Vào giữa tháng 7 vừa qua, Viện Khoa học Lao động và Xã hội cho biết số lao động có trình độ đại học và sau đại học thất nghiệp đã tăng từ 162.000 người lên gần 178.000 người, lao động tốt nghiệp cao đẳng thất nghiệp tăng từ 79.000 lên hơn 100.000 người. Tỷ lệ thất nghiệp cao nhất nằm ở nhóm người có trình độ cao đẳng chuyên nghiệp (7,2%) và cao đẳng nghề (6,9%), thấp nhất ở nhóm không có bằng cấp hay chứng chỉ (1,97%).
Từ những lỗ hổng của nền giáo dục
Tốc độ phát triển quá nhanh của công nghệ, của kỹ thuật số cũng như sự ra đời của những phát minh, sáng kiến đang bỏ lại phía sau những cử nhân, thạc sĩ được đào tạo bài bản từ các trường đại học, và cũng bỏ lại phía sau nền giáo dục luôn ở trong tình trạng chậm cải tiến.
Nhiều nhà tuyển dụng, cả với những công ty nhỏ đã ngỡ ngàng khi nhiều kỹ sư, cử nhân, thạc sĩ, thậm chí là tiến sĩ đã không thể thông thạo một ngoại ngữ căn bản cho công việc. Và họ càng thất vọng hơn khi hầu hết ứng viên không biết gì về lập trình, chưa nói đến khả năng ứng dụng công nghệ thông tin để tìm ra một giải pháp cho công việc mình đang theo đuổi.
Thành công của giới trẻ ngày nay nằm ở chỗ sở hữu cho mình một trình độ tiếng Anh chuyên nghiệp (hay một ngoại ngữ khác) và khả năng hay sự hiểu biết tối thiểu về công nghệ tin học để giải quyết công việc. Rất tiếc, những nội dung căn bản như thế đã không được ngành giáo dục đưa vào giáo trình, thậm chí không được quan tâm, và rồi khoảng cách giữa giáo dục bậc cao với việc đáp ứng nhu cầu công việc thực tế cứ ngày mỗi xa dần.
Nhưng đây lại không phải là tình trạng ở riêng Việt Nam, trái lại nó rất phổ biến ở hầu hết các nước đang phát triển. Hậu quả là một khối lượng tiền của đầu tư khổng lồ cho nguồn nhân lực đang bị phí phạm. Các cử nhân, kỹ sư, thạc sĩ, tiến sĩ đang phải chật vật tìm kiếm cho mình một chỗ làm thích hợp, chưa nói gì đến lương cao.
Chính khi nền công nghệ đẩy xa khoảng cách giữa giáo dục với khả năng đáp ứng yêu cầu việc làm, thì cũng chính công nghệ thu hẹp khoảng cách này bằng phương pháp giáo dục trực tuyến, đúng hơn là đào tạo trực tuyến nhằm cung cấp cho các ứng viên không chỉ kiến thức mà còn là những kỹ năng cần thiết cho công việc.
Sau hơn mười năm, giáo dục trực tuyến đã đi từ phương pháp nội dung (content) tẻ nhạt với những giáo trình điện tử, những thư viện số, những trò chơi thực hành và những ứng dụng hàn lâm sang phương pháp kết nối (connection). Giáo dục trực tuyến ngày nay là môi trường học hỏi kết nối giữa những nhóm, những bạn bè cùng tham gia một chủ đề với giáo viên hướng dẫn và cả với các doanh nghiệp liên quan, thậm chí với cả gia đình để tạo thành một hệ sinh thái đào tạo hoàn chỉnh.
[box type=”bio”] Robert Smith, Giám đốc điều hành tại Vista Equity Partners, cho biết công ty ông chỉ tuyển chọn những người biết lập trình, dù đó là người thợ máy hay nhân viên mua hàng. LaunchCode, một tổ chức phi lợi nhuận đã giúp những người có bằng cấp không tìm được việc làm bằng cách cho họ tham gia vào những nhóm học lập trình trực tuyến kéo dài 12 tuần, sử dụng công nghệ lập trình HarvardX CS50x của edX. Kết quả là 90% trong số họ đã tìm được việc làm, một số chen chân vào được trong các đại công ty thuộc nhóm Fortune 500.
Các tổ chức giáo dục như General Assembly hay Hack Reactor cũng tổ chức các trại đào tạo lập trình cho giới trẻ. Hack Reactor, trụ sở tại San Francisco cho biết 98% học viên của họ đã nhận được việc làm xứng đáng, có người lương đến 110.000 đô la/năm, chỉ 90 ngày sau khóa đào tạo 12 tuần lập trình web với học phí 15.000 đô la.
Trường Viking Code School lại chọn mô hình đào tạo trực tuyến khác. Họ cho học viên theo học khóa lập trình 14 tuần và sau khi tìm được việc làm tương xứng với mức lượng từ 30.000 đô la/năm trở lên thì mới phải trả học phí.[/box]
Trở thành giải pháp nhân lực
Người ta gọi phương pháp giáo dục trực tuyến kết nối là loại hình giáo dục kỹ thuật số 2.0 (digital education 2.0), khác với loại hình giáo dục trực tuyến nội dung đang phổ biến ở nước ta. Đặc điểm của phương pháp giáo dục trực tuyến mới này là khả năng tích hợp học viên vào hệ sinh thái thực của công việc, có thể sẵn sàng để nâng cao trình độ mỗi khi cần, và nhất là chuẩn bị cho học viên khả năng đưa ra những giải pháp công nghệ khi thực hiện nhiệm vụ.
Các nhà giáo dục đại học và các doanh nghiệp sử dụng nhân lực nhận ra rằng đã đến lúc họ phải hợp tác với nhau để bổ sung những trình độ cần thiết cho các ứng viên vào những vị trí hay công việc bậc cao. Ngay tại Mỹ, đào tạo lập trình trực tuyến là biện pháp cơ bản để giúp cho giới trẻ sẵn sàng tham gia vào lực lượng lao động ở bất cứ ngành nghề nào, từ kỹ nghệ đến nhân văn.
Lập trình có ý nghĩa rất lớn trong môi trường kinh tế ngày nay, bởi không một ngành công nghiệp nào không sử dụng đến nó để thực hiện công việc và nâng cao năng lực cạnh tranh. Chúng ta thấy những ứng dụng sáng giá như trong lĩnh vực giao thông bởi Uber hay trong công nghệ sinh học như Theranos, nơi mà phòng thí nghiệm nay nằm gọn trong một con chip (lab-on-chip) đang mang lại cho người chủ trẻ giá trị gần 10 tỉ đô la Mỹ. Tạo cho học sinh, sinh viên biết cách giải quyết công việc hàng ngày bằng lập trình phải là một trong các nội dung căn bản của ngành giáo dục.
Thu hẹp khoảng cách giáo dục và việc làm ở nước ta, hơn bao giờ hết, cần đến những sáng kiến và cả những cam kết. Trên thực tế, ngành giáo dục cho đến nay vẫn đang ngần ngại trong việc nâng cao môn tiếng Anh và đưa môn lập trình vào giáo trình đại cương. Trong khi đó nhiều cơ sở đào tạo lập trình mang tính thương mại, chưa đưa học viên vào thực chất giải quyết công việc hàng ngày.
