THÁI HÀ –
Thị trường nghệ thuật đang bị ảnh hưởng bởi các tấm hình trên mạng xã hội chia sẻ hình ảnh Instagram. Vài năm qua, mạng xã hội này được các nghệ sĩ đương đại, các phòng tranh, nhà bán đấu giá và người sưu tầm lựa chọn làm kênh để quảng bá tác phẩm…
Sức mạnh từ Instagram
Những người hoạt động trong thị trường nghệ thuật nếu chưa chú ý đến mạng xã hội như Instagram thì nên để ý đến câu chuyện này. Cuối tháng 4 vừa qua, khi tài tử màn bạc Pierce Brosnan đến nhà bán đấu giá Phillips ở London (Anh), ông đã tự chụp ảnh mình (selfie) trước tác phẩm mỹ thuật công nghiệp “Lockheed Lounge” mà ông ngưỡng mộ. Sau đó, ông đưa bức hình lên tài khoản Instagram với 164.000 người theo dõi của mình với hàng chữ “Bắt đầu đấu giá nào”. Và đến tuần trước, Phillips bán “Lockheed Lounge” của nhà thiết kế Marc Newson với giá 3,7 triệu đô la Mỹ, lập kỷ lục cho một tác phẩm thuộc dòng mỹ thuật công nghiệp.
“Thật khó để nói về sự tương quan trực tiếp giữa giá kỷ lục của sản phẩm này với tài khoản Instagram của ông Brosnan nhưng chắc chắn Brosnan đã khiến cho tác phẩm được thèm khát hơn”, Megan Newcombe, giám tuyển nghệ thuật của Phillips nhận xét.
Đây không phải lần đầu, thị trường nghệ thuật bị ảnh hưởng bởi các tấm hình trên Instagram. Vài năm qua, nó là mạng xã hội được các nghệ sĩ đương đại, các phòng tranh, nhà bán đấu giá và người sưu tầm lựa chọn để quảng bá các tác phẩm đang rao bán, giới thiệu hậu trường của việc làm nghệ thuật và các hội chợ nghệ thuật.
Instagram bắt đầu năm 2010 là ứng dụng di động và trực tuyến cho phép người dùng chia sẻ những bức hình vuông, được xử lý theo kiểu polaroid (tạo ra ảnh có hiệu ứng giống các ống kính màu lắp vào máy ảnh) và đoạn video 15 giây. Hiện đã có 300 triệu người dùng Instagram. Người dùng xây dựng cho mình một mạng xã hội riêng qua hệ thống những người theo dõi hoạt động của mình, và mình có thể theo dõi người khác, hoặc có thể “like” người mà mình không theo dõi. Điều quan trọng nhất đối với giới nghệ thuật, người dùng được giới thiệu đến các nghệ sĩ họ có thể thích qua chức năng “phát hiện” của Instagram.
Elizabeth Bourgeois, người phát ngôn của Instagram cho biết, hàng ngày người dùng trên toàn cầu chia sẻ cho nhau 70 triệu tấm hình.
Simon de Pury, chuyên gia bán đấu giá quốc tế có 131.000 người theo dõi trên tài khoản @simondepury cho rằng người làm nghệ thuật thích thú Instagram vì qua nó, họ có thể biết mọi động tĩnh về thị trường trên thế giới ngay lập tức, thay vì phải đợi đến lúc có bài viết tường thuật.
Những nhà đấu giá lớn nhất thế giới như Christie’s (96.700 người theo dõi) và Sotheby’s (120.000 người theo dõi) cũng sử dụng Instagram để quảng bá các tác phẩm họ chuẩn bị bán. Nghệ sĩ Trung Quốc Ngải Vị Vị (127.000 người theo dõi), nhà thiết kế Gary Baseman (84.700 người theo dõi) và nhiếp ảnh gia Pháp JR (627.000 người theo dõi) thường xuyên chia sẻ các tác phẩm mới của họ trên Instagram.
Con số ảo, doanh số thật
Chia sẻ và phát hiện tác phẩm là một chuyện, câu hỏi trọng tâm là doanh số bán các tác phẩm qua ứng dụng này là bao nhiêu. Instagram không có chức năng hỗ trợ việc bán hàng trực tiếp và cũng không có kế hoạch làm điều này, theo bà Elizabeth Bourgeois. Quan trọng là những người mê nghệ thuật không ngừng dùng Instagram để xem trước những tác phẩm họ muốn mua.
“Khi thấy thứ nào đó hay ho trưng trên Instagram, bạn có thể gọi điện đến chỗ bán để liên hệ. Tôi nghĩ là nhiều cuộc mua bán được thực hiện là nhờ việc trưng bày tác phẩm trên Instagram”, ông Simon de Pury nói.
Năm nay, các trang web đưa tin về nghệ thuật ồn ào câu chuyện tài tử Leonardo DiCaprio mua bức tranh “Nachlass” của họa sĩ Jean Pierre Roy sau khi xem nó qua Instagram. Ông Roy nhận tin nhắn từ DiCaprio là giữ bức tranh cho đến khi xem những tấm hình chụp bức tranh có độ phân giải cao. Roy gửi các tấm hình đó vào e-mail của DiCaprio, cuộc thương lượng kết thúc, bức tranh đã thuộc bộ sưu tập của DiCaprio.
Tháng 4 năm nay, Công ty artsy.net kinh doanh tác phẩm nghệ thuật thực hiện một cuộc khảo sát đối với 35 nhà sưu tầm có tiếng, mỗi người có hơn 100 tác phẩm trong bộ sưu tập. Kết quả khảo sát cho thấy hơn phân nửa số tác phẩm họ mua sau khi phát hiện chúng qua Instagram.
Christine Kuan, giám tuyển nghệ thuật ở Artsy cho biết những người này là “nhà sưu tầm trẻ và mới nổi” hiểu biết công nghệ. “Còn những nhà sưu tầm dày dạn có liên hệ riêng với các gallery và thường đi tới các hội chợ nghệ thuật săn lùng, ít sử dụng Instagram”, Kuan nói.
Anita Zabludowicz, nhà sưu tầm có hơn 5.000 tác phẩm của khoảng 500 nghệ sĩ, nói bà mua tác phẩm dựa trên các hình ảnh từ Instagram. “Với tôi, Instagram là cách nhanh nhất để có những thông tin thị giác. Nhưng giá cả sẽ được thỏa thuận qua e-mail hay điện thoại chứ không qua Instagram”.
Có thể Instagram mãi mãi là công cụ quảng bá nhưng như bà Megan Newcombe của nhà đấu giá Phillips cho rằng có người chỉ đưa tác phẩm lên Instagram vài phút là được hỏi mua rồi, lấy đâu ra những huyền thoại như vậy.
