(SGTT) - Ấn Độ, nhà xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, được dự báo sẽ duy trì lệnh cấm xuất khẩu gạo đến năm 2024. Động thái này có thể sẽ giữ giá gạo toàn cầu ở mức cao nhất kể từ sau cuộc khủng hoảng gạo năm 2008.
- Việt Nam đang bán gạo cho thị trường nào nhiều nhất?
- Gạo ST25 của ông Cua được bảo hộ độc quyền ở những thị trường nào?
Giá thấp hơn và lượng hàng dự trữ dồi dào giúp Ấn Độ trở thành một trong những nước xuất khẩu hàng đầu thế giới trong thập niên qua. Nước này chiếm gần 40% thương mại gạo toàn cầu trong năm 2022. Các quốc gia châu Phi như Benin và Senegal nằm trong số những nước mua gạo hàng đầu từ Ấn Độ.
Nhưng Thủ tướng Narendra Modi, người sẽ tái tranh cử vào năm tới, đã nhiều lần thắt chặt các hạn chế đối với xuất khẩu gạo nhằm kiểm soát giá trong nước và bảo vệ người tiêu dùng Ấn Độ.
Ấn Độ cấm xuất khẩu các loại gạo 100% tấm cũng như gạo trắng phi basmati và áp đặt mức giá xuất khẩu tối thiểu đối với gạo thơm basmati. Giá gạo trên toàn cầu đã tăng lên mức cao nhất trong 15 năm hồi tháng 8 khiến các nước nhập khẩu dễ bị tổn thương nhất hạn chế mua. Nhiều nước đã tìm kiếm sự miễn trừ khỏi lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ. Hồi tháng 10, Ấn Độ đã cho phép xuất khẩu 1,34 triệu tấn gạo sang 7 nước bao gồm Bờ Biển Ngà, Cameroon, Guinea và Seychelles.
Theo Tổ chức Nông lương (FAO) của Liên hợp quốc, trong tháng 10, giá gạo vẫn cao hơn 24% so với một năm trước.
“Chừng nào giá gạo trong nước Ấn Độ còn đối mặt với áp lực tăng giá, các hạn chế đó có thể sẽ tiếp tục được duy trì và gia hạn ngay cả sau cuộc tổng tuyển cử (dự kiến diễn ra vào giữa tháng 4 và tháng 5-2024)”, Sonal Varma, nhà kinh tế trưởng khu vực Ấn Độ và châu Á củaaNomura Holdings, bình luận.
“Chính phủ của Thủ tướng Narendra Modi muốn đảm bảo nguồn cung đầy đủ cho thị trường trong nước và giảm bớt tình trạng tăng giá”, B.V. Krishna Rao, Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Ấn Độ (AIREA), nói và dự báo Ấn Độ có thể sẽ duy trì các hạn chế xuất khẩu gạo ít nhất cho đến cuộc tổng tuyển cử vào năm tới.
Sự xuất hiện của hiện tượng thời tiết El Niño, thường gây khô hạn và giảm năng suất mùa màng trên khắp châu Á, có thể thắt chặt hơn nữa thị trường gạo toàn cầu vào thời điểm tồn kho gạo của thế giới đang hướng tới năm suy giảm thứ ba liên tiếp. Chính phủ Thái Lan cho biết, do thời tiết khô hạn, sản lượng lúa của nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, có thể giảm 6% trong niên vụ 2023-2024.
“Thị trường gạo rất khó khăn vì không có nhiều nhà cung cấp khác (để thay thế Ấn Độ)”, Joseph Glauber, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu chính sách lương thực quốc tế ở Washington, nói và cho biết thêm, Ấn Độ để lại “một lỗ hổng lớn” trên thị trường.
Nỗi lo lắng về vụ mùa lúa gạo của Ấn Độ đang làm tăng thêm sự thận trọng của các nhà hoạch định chính sách. Theo ước tính của Bộ Nông nghiệp Ấn Độ, vụ thu hoạch lúa gieo trong mùa mưa vừa qua có thể giảm gần 4% so với một năm trước do thời tiết thiếu mưa. Lượng mưa tích lũy trong thời kỳ mùa mưa ở Ấn Độ từ tháng 6 đến tháng 9 ở mức yếu nhất trong 5 năm.
Đảm bảo nguồn cung gạo có sẵn để hỗ trợ chương trình phân phát lương thực miễn phí cho hơn 800 triệu người nghèo là ưu tiên hàng đầu của chính phủ Ấn Độ. Đầu tháng này, Thủ tướng Modi cho biết chương trình sẽ được kéo dài thêm 5 năm.
Chương trình này trở nên quan trọng hơn khi chi phí thực phẩm ở Ấn Độ tiếp tục tăng. Theo dữ liệu do Bộ Thực phẩm Ấn Độ tổng hợp, giá gạo bán lẻ ở New Delhi tăng 18% so với một năm trước, trong khi lúa mì đắt hơn 11%.
Bộ Thực phẩm và Bộ Thương mại của Ấn Độ cho biết đang liên tục theo dõi giá lương thực để đưa ra quyết định phù hợp về xuất khẩu gạo, trong đó có cân nhắc lợi ích của người tiêu dùng cũng như nông dân.
Chính sách của Ấn Độ có thể mang lại lợi ích cho người tiêu dùng ở quốc gia đông dân nhất thế giới, nhưng sẽ gây khó khăn cho những người dân dễ bị tổn thương ở những nơi khác như châu Phi và châu Á, nơi hàng tỉ người phụ thuộc vào nguồn cung gạo dồi dào trên toàn cầu.
Hồi tháng 9, lạm phát giá gạo ở Philippines tăng lên mức cao nhất trong 14 năm ngay cả sau khi Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. ban hàng sắc lệnh áp giá trần đối với gạo. Tại Indonesia, chính phủ đang tăng cường nhập khẩu để hạ giá gạo trước cuộc bầu cử tổng thống vào năm 2024.
Ở Tây Phi, người dân Nigeria đang bị ảnh hưởng nặng nề vì giá gạo tăng vọt. Gạo, nguyên liệu chính để làm món cơm chiên jollof phổ biến ở nhiều gia đình Nigeria, đã tăng giá đến 61% trong tháng 9. Lạm phát lương thực hàng năm của Nigeria tăng nhanh lên 30,6% trong tháng đó khi lạm phát chung tăng 26,7%, tốc độ nhanh nhất kể từ tháng 8-2005.
Peter Bachmann, chủ tịch kiêm CEO của Hiệp hội lúa gạo Mỹ, cho rằng lệnh cấm xuất khẩu của Ấn Độ không còn cần thiết. Ấn Độ hiện có quá đủ lượng lúa gạo dự trữ.
Hồi đầu tháng 11, Reuters dẫn các nguồn tin cho biết dự trữ gạo Ấn Độ, bao gồm cả lúa chưa xay tại các kho nhà nước, đạt tổng cộng 19,7 triệu tấn, cao hơn gấp đôi so với mức mục tiêu.
Theo Bloomberg
Chánh Tài
