KIM AN –
Có thể các loại tiền tệ số còn nhiều bất cập nhưng chúng đang tỏ ra là kẻ thay thế cho tiền giấy và tiền xu trong tương lai.
Trong gần 4.000 năm qua, tiền mặt mang lại khá nhiều lợi ích. Nhưng ngày nay, những tờ tiền mặt hay đồng xu có vẻ càng lúc càng lỗi thời, vì mang tiền mặt trong người không an toàn và trong nhiều trường hợp rất bất tiện.
Có thể tương lai tiền mặt và tiền xu sẽ không còn tồn tại thực sự khi mà vài nước đang có ý tưởng đưa đồng tiền số vào đời sống.
Biết được sự bất tiện này, chỉ vài năm qua, nhiều công ty giới thiệu hàng trăm loại tiền tệ số hóa, trong đó đồng bitcoin được xem là tiền tệ số nổi bật và phổ biến nhất. Hiện nay các chính phủ cũng muốn thử nghiệm tiền tệ số, cụ thể Ngân hàng Nhân dân Trung Hoa cho biết dự định phát hành đồng tiền số của chính họ. Điều này giúp khuyến khích các ý tưởng thành hiện thực, còn các ngân hàng trung tâm tại Ecuador, Philippines, Anh và Canada cũng đang quan tâm đến ý tưởng tương tự.
Dĩ nhiên, nhiều chi tiết vẫn còn cần phải xem xét, nhưng đây chính là xu hướng đón đầu. Về lý thuyết, tiền tệ số hợp pháp có thể kết hợp giữa tính sáng tạo đồng tiền ảo tư nhân với sự ổn định tiền tệ từ phía chính phủ. Rõ ràng là một hệ thống như vậy sẽ giúp đồng tiền luân chuyển dễ dàng hơn. Nếu được thiết kế đúng tính chất thì đồng tiền số có thể giao dịch dễ dàng và thông suốt trên nhiều hệ thống thanh toán không tương thích với nhau mà các giao dịch truyền thống đang vấp phải, giúp giao dịch tiền tệ nhanh hơn và rẻ hơn. Nhất là tiền tệ số có thể có ích cho người nghèo để họ có thể thanh toán hóa đơn hoặc thực hiện giao dịch trên mạng mà không cần đến tài khoản ngân hàng hoặc chuyển đổi ngoại tệ một cách dễ dàng.
Đối với chính phủ và người đóng thuế, tiền tệ số cũng mang lại nhiều lợi thế tiềm năng. Phát hành ra đồng tiền số có chi phí thấp hơn việc in tiền giấy và đúc đồng tiền xu. Nó có thể thay đổi cách tính toán các chỉ số thống kê, như tổng sản phẩm quốc nội và lạm phát. Theo dõi các giao dịch có thể giúp ngăn chặn các hoạt động khủng bố, rửa tiền, gian lận, trốn thuế và tham nhũng. Hiệu quả sâu rộng nhất có lẽ là chính sách tiền tệ: ngân hàng trung ương sẽ không còn bị trở ngại, điều mà các nhà kinh tế học gọi là giới hạn thấp hơn 0 (ZLB), và có thể đưa ra lãi suất đặc biệt thấp.
Theo trang tin Bloomberg, về mặt pháp lý, số hóa tiền tệ cũng có rủi ro nhất định. Vì tiền tệ số có thể làm giảm giá trị tiền mặt và có thể vấp phải việc đối đầu về chính trị. Vấn đề an ninh cũng sẽ luôn là mối lo ngại. Không thanh toán bằng tiền mặt cũng có xu hướng khiến người tiêu dùng tiêu tiền phung phí hơn. Còn con cái không phải lo lắng cha mẹ theo dõi chiếc ví tiền của mình.
Có lẽ các chính phủ cần nên xem xét cẩn trọng những tác động xã hội của tiền tệ số như nêu trên, và yếu tố chính để mọi người chuyển sang dùng tiền tệ số vẫn là lòng tin. Ví dụ như cần có một luật ràng buộc, chỉ cho phép kiểm tra giao dịch tài chính của ai đó khi có lệnh của tòa án, điều này sẽ giảm được mối lo về bảo mật. Hơn nữa, các điều luật quốc tế cũng cần đồng bộ với nhau để khuyến khích các công ty thử nghiệm, và không thể thiếu một chiến dịch hiệu quả để giải thích xu hướng mới về đồng tiền số.
Nếu các nhà làm luật đủ sáng suốt thì có thể chúng ta sẽ bị thuyết phục rằng chúng ta có thể sống thoải mái mà không cần đụng đến tờ tiền giấy nữa.
