HỒNG QUÂN –
Năm vừa qua, những người ủng hộ quyền LGBT có được một năm thành công, và họ vẫn chưa ngừng tranh đấu cho quyền bình đẳng này. LGBT là tên viết tắt của cộng đồng những người đồng tính luyến ái nữ (Lesbian), đồng tính luyến ái nam (Gay), song tính luyến ái (Bisexual) và hoán tính hay còn gọi là Người chuyển giới (Transgender). Nơi nóng nhất của vấn đề này là Mỹ: hơn một nửa số tiểu bang Mỹ vẫn không bảo vệ những người LGBT trước những nạn phân biệt đối xử tại nơi làm việc, hay không gian công cộng như nhà hàng.
Cách chia nhà vệ sinh theo giới tính có từ thế kỷ 19.
Hầu hết người Mỹ đều cho rằng luật cho LGBT đã sẵn sàng. Nhưng các nhóm LGBT đang chạm phải một tảng đá ngáng đường kỳ lạ: nhà vệ sinh. Tuy chưa có cơ sở nào rõ ràng nhưng vẫn luôn có nhiều lời râm ran cho rằng nếu cho phép người chuyển giới cùng được dùng nhà vệ sinh cùng với người “cùng” giới tính (mà họ đã chuyển đổi sang) sẽ thúc đẩy nạn xâm hại tình dục đối với phụ nữ và trẻ em gái. Tuyệt đối chưa thấy có bằng chứng nào nhưng vẫn đang lan tỏa nỗi lo sợ về hình ảnh những gã đàn ông mặc váy tấn công phụ nữ trong các nhà vệ sinh. Thách thức này đã đánh bại các giải pháp bảo vệ người LGBT.
Trong thập niên 1970, Mỹ tiến đến rất gần với đạo luật sửa đổi quyền bình đẳng (ERA), với tuyên bố đơn giản: “Bình đẳng về quyền theo pháp luật sẽ không được Mỹ hay bất kỳ bang nào từ chối hoặc sửa đổi dựa trên lý do giới tính”. Nhưng những người bảo thủ chống lại ERA, do Phyllis Schlafly dẫn đầu, đã thành công khi thuyết phục công chúng rằng việc sửa đổi sẽ dẫn đến hậu quả kinh khủng không mong đợi. Schlafly cũng đưa ra lập luận rằng ERA khi công nhận nhà vệ sinh dùng chung cho các giới tính sẽ xóa nhòa khác biệt giữa nam giới và phụ nữ trong con mắt của pháp luật. Đây là phản biện rất thành công. Các chiến dịch chống ERA chạy các ý tưởng rằng tội phạm hiếp dâm và ấu dâm sẽ tự do rình mò trong nhà vệ sinh nữ, và rằng phụ nữ sẽ mất quyền riêng tư trong không gian kín đáo này.
Nhiều người bênh vực phụ nữ tranh luận rằng nhà vệ sinh tách biệt giới tính là hình thức quy định lỗi thời và phân biệt đối xử đối với phụ nữ đặc biệt. Một nhà báo của tờ New York Times chỉ ra những cảnh hàng dài xếp hàng trước nhà vệ sinh là ví dụ về phân biệt giới tính hàng ngày. Ngay cả diện tích nhà vệ sinh của nam giới và phụ nữ là ngang nhau nhưng không đáp ứng nhu cầu cần thêm thời gian của phụ nữ (để cởi quần áo và đi vệ sinh, xử lý chuyện kinh nguyệt, chăm sóc trẻ em…). Ở nhiều nơi, phụ nữ vẫn phải di chuyển xa, xếp hàng để đi vệ sinh. Ngay cuối năm 2015, ứng cử viên Tổng thống Mỹ, bà Hillary Clinton, do ra bục diễn thuyết trễ năm phút vì phải xếp hàng đi vệ sinh đã bị những kẻ ghét phụ nữ bêu xấu và chỉ trích.
Dù sao nhiều người cũng cho rằng đã đến lúc giã từ những nhà vệ sinh phân tách giới tính. Một số người ủng hộ nói rằng nhà vệ sinh một cửa, với từng phòng riêng, chứ không phải “nhà vệ sinh bị cát cứ theo giới tính” sẽ giúp khai thác không gian hiệu quả hơn và giúp giải quyết các vấn đề giới tính. Nhà vệ sinh như vậy sẽ có ích cho cha mẹ có con khác giới tính, con cái chăm sóc cha mẹ khác giới tính, người Hồi giáo thực hiện nghi lễ tẩy rửa, người chuyển giới, những người thường xuyên đợi đi vệ sinh…
Tất nhiên, các đạo luật chống phân biệt đối xử nam nữ nhằm giải quyết các vấn đề lớn hơn chuyện ai được đi vào nhà vệ sinh. Các luật ấy nhằm đảm bảo rằng những người LGBT không thể bị đuổi việc, bị từ chối nhà ở hoặc các dịch vụ công khác bởi nguyên nhân từ con người của họ hay người họ yêu. Đây là một vấn đề lớn đang bị đẩy lệch đường ray bởi một nỗi sợ hãi nhỏ bé, vô căn cứ. Nhưng nỗi lo sợ này lại đang khoác trên lưng một hành trang nặng nề có nguồn gốc văn hóa sâu xa.
