TRÚC DIỄM –
Tình trạng già hóa dân số diễn ra nhanh hiện nay đang đặt ra thách thức cho quỹ bảo hiểm xã hội khi thời gian đóng ít nhưng thời gian hưởng lương hưu dự kiến sẽ kéo dài, gây mất cân đối quỹ. Và đây là một trong những lý do khiến các nhà làm luật tiếp tục bàn tới vấn đề nâng tuổi nghỉ hưu trong việc sửa đổi Bộ luật Lao động lần này.
Từ yêu cầu thực tiễn
Theo Bộ luật Lao động 2012, người lao động bảo đảm thời gian đóng bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật được hưởng lương hưu khi nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi. Ảnh: Thành Hoa
Tại hội nghị đánh giá sơ kết ba năm thực thi Bộ luật Lao động 2012 vừa được tổ chức tại Hà Nội ngày 21-9, ông Phạm Minh Huân, Thứ trưởng Bộ Lao động Thương binh và Xã hội (LĐTB&XH), nhận định bộ luật này đã góp phần hoàn thiện khung pháp lý điều chỉnh các vấn đề quan hệ lao động, tiêu chuẩn lao động. Tuy nhiên, theo ông Huân, nhiều quy định vẫn chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn, một số luật mới ban hành gần đây đã làm ảnh hưởng đến kết cấu và nội dung của Bộ luật Lao động, vì vậy cần phải sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.
Bên cạnh đó, trong các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam tham gia gần đây như Hiệp định Việt Nam-EU, Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), có đưa ra các cam kết về lao động căn cứ vào các tiêu chuẩn về lao động của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO).
So với các tiêu chuẩn lao động quốc tế đó, Bộ luật Lao động 2012 và các văn bản quy định chi tiết còn chưa hoàn toàn đáp ứng yêu cầu. Do đó, theo ông Huân, việc sửa đổi, bổ sung Bộ luật Lao động là cần thiết để tạo hành lang pháp lý, tuân thủ các tiêu chuẩn lao động quốc tế, điều chỉnh và xây dựng quan hệ lao động hài hòa, tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp và người lao động.
Một số nội dung được đề xuất sửa đổi, bổ sung lần này của Bộ luật Lao động là tăng giới hạn làm thêm giờ, tăng tuổi nghỉ hưu, xem xét lại trình tự thủ tục đình công, giải quyết chế độ cho người lao động bị doanh nghiệp nợ bảo hiểm xã hội, ưu tiên doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động nữ…
Trong số những vấn đề được đề xuất sửa đổi trong Bộ luật Lao động thì quy định nâng tuổi nghỉ hưu được nhiều người quan tâm vì quyết định tăng lên bao nhiêu tuổi sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới hàng chục triệu người lao động đang làm việc và hàng triệu người bước vào thị trường lao động mỗi năm.
Có cân nhắc tác động thị trường lao động
Giải thích về việc tăng tuổi nghỉ hưu, Thứ trưởng Phạm Minh Huân cho rằng Việt Nam đang trong quá trình già hóa dân số mạnh mẽ, nhiều người đến tuổi nghỉ hưu nhưng còn năng lực đóng góp, như nhân lực trong một số ngành nghề mới mở, nhà khoa học, viện nghiên cứu. Hơn nữa, phải nhìn đến vấn đề dài hơi hơn, đó là việc cân đối giữa phần đóng và hưởng quỹ bảo hiểm xã hội (BHXH).
“Câu chuyện tăng tuổi nghỉ hưu là chuyện chung của thế giới hiện nay chứ không phải riêng Việt Nam”, ông Huân nói.
Về các phương án tăng tuổi nghỉ hưu, ông Huân cho biết, có phương án là tăng tuổi nghỉ hưu theo dự thảo Luật BHXH năm 2014, tức nữ tăng lên 58 tuổi và nam tăng lên 62 tuổi. Ngoài ra còn có thể có phương án điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu đảm bảo bình đẳng giữa nam và nữ là 60 tuổi.
“Tuy nhiên việc tăng tuổi nghỉ hưu cũng sẽ cần phân ra các ngành nghề, đối với các ngành nặng nhọc, độc hại thì không kéo dài tuổi nghỉ hưu”, ông Huân nói. Ông cho biết thêm, tăng tuổi hưu sẽ ảnh hưởng rất lớn đến thị trường lao động nên để tránh tác động quá lớn sẽ tăng dần theo lộ trình, trong 3-4 tháng, hoặc 3-4 năm, thậm chí 5 năm mới tăng thêm 1 tuổi.
Trước đó, trong lần sửa đổi Luật BHXH năm 2014, các nhà làm luật đã cân nhắc tăng tuổi nghỉ hưu nhằm tăng thời gian đóng và giảm thời gian hưởng của người lao động trong bối cảnh quỹ BHXH đang mất cân đối. Song, việc tăng tuổi nghỉ hưu sau đó đã không được thông qua.
Luật BHXH năm 2014 lúc đó mới chỉ thông qua được việc thay đổi công thức tính lương hưu theo hướng giảm đi. Theo tính toán của các chuyên gia, với việc thay đổi công thức tính lương hưu theo Luật BHXH sửa đổi năm 2014 thì lương hưu của lao động nam nghỉ hưu vào năm 2018 có 20 năm đóng BHXH sẽ thấp hơn so với người nghỉ hưu năm 2017 là 10%. Đối với lao động nữ nghỉ hưu năm 2018 sẽ hưởng mức lương hưu thấp hơn người lao động nữ nghỉ hưu năm 2017 là 5%.
Đồng thời, sau 5 năm khi điều chỉnh (2018-2022), người lao động phải có 35 năm đóng BHXH đối với nam và 30 năm đóng BHXH đối với nữ mới đạt được mức hưởng tối đa là 75% mức lương bình quân đóng BHXH, trong khi Luật BHXH cũ tương ứng là 30 năm và 25 năm.
Như vậy, nếu việc sửa đổi Bộ luật Lao động lần này thông qua việc nâng tuổi nghỉ hưu thì thực tế tiền lương hưu của người lao động nhận được sẽ không nhiều vì sẽ phải tăng thời gian đóng, giảm thời gian hưởng. Đặc biệt, có ý kiến lo ngại, những lao động nữ làm các công việc nặng nhọc tại các khu công nghiệp sẽ ít có cơ hội nhận được lương hưu vì ít ai có thể duy trì công việc cho đến đủ tuổi 58, 60 theo quy định.
Dự kiến, dự thảo sửa đổi, bổ sung Bộ luật Lao động năm 2012 lần thứ nhất sẽ chính thức công bố để lấy ý kiến vào ngày 31-10. Dự thảo sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 3 vào tháng 5-2017, và thông qua tại kỳ họp thứ 4 vào tháng 10-2017.
[box type=”info”] Hiện nay, Điều 187, Bộ luật Lao động 2012 quy định người lao động bảo đảm điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật được hưởng lương hưu khi nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi.
Người lao động có thể được nghỉ sớm hơn tuổi lao động nếu bị suy giảm khả năng lao động; làm công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; làm việc ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo thuộc danh mục do Chính phủ quy định có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn.
Người lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật cao, người lao động làm công tác quản lý và một số trường hợp đặc biệt khác có thể nghỉ hưu ở tuổi cao hơn nhưng không quá 5 năm so với quy định.[/box]
