MINH DUY –
Thời gian gần đây, khái niệm “du lịch trách nhiệm” – tour du lịch kết hợp với các chương trình làm sạch môi trường, giúp đỡ cộng đồng – được một số công ty lữ hành khai thác. Tuy lượng khách chưa nhiều, nhưng nhiều người trong ngành dự báo loại hình du lịch này sẽ phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới.
Tour bán cho ai?
Du khách tưới nước cho rau ở làng rau Trà Quế, tỉnh Quảng Nam.
Giám đốc một công ty du lịch tại TPHCM cho biết công ty bà vừa tổ chức ba tour cho sinh viên Mỹ đến Việt Nam du lịch. Điều đặc biệt của các tour này là du khách ngoài việc đi thăm thú các danh lam thắng cảnh còn tham gia xây nhà cho người nghèo ở đồng bằng sông Cửu Long, nơi họ đến du lịch. “Tiền xây nhà đã được tính sẵn trong tour. Những sinh viên này không chỉ bỏ tiền giúp đỡ mà còn đến cùng làm, cùng vác gạch, gánh cát cùng với người dân”, vị giám đốc này cho biết. Hiện nay, mô hình du lịch này chưa triển khai đại trà nhưng một số đối tác ở Mỹ và châu Âu yêu cầu, đặc biệt là những công ty bán tour cho khách hàng trẻ tuổi, sinh viên.
Bà Bùi Viết Thủy Tiên, Giám đốc điều hành Công ty Du lịch Asian Trails, cũng cho biết công ty đã tổ chức một số tour thiện nguyện tương tự cho khách châu Âu. Du khách không chỉ đi chơi mà còn đến vùng sâu, vùng xa để giúp đỡ trẻ em, phụ nữ nghèo. “Xu hướng du lịch có trách nhiệm, tức là du lịch không chỉ để nghỉ ngơi, thư giãn cho bản thân mà còn kèm theo các hoạt động có ý nghĩa cho môi trường, cộng đồng đang được một số đối tác quan tâm”, bà Tiên nói.
Một số doanh nghiệp khác cho biết, cùng với loại tour thể hiện trách nhiệm của du khách với xã hội, các tour du lịch sinh thái cũng thu hút nhiều du khách. Chẳng hạn như người dân ở làng rau Trà Quế, tỉnh Quảng Nam cho du khách trải nghiệm cùng nông dân việc cuốc đất, trồng rau. Kiểu du lịch này vừa cho du khách thực hiện những hoạt động thân thiện với môi trường vừa đem lại lợi ích cho người dân địa phương. Hay một số công ty tổ chức tour kết hợp du lịch với bảo vệ môi trường như đi nhặt rác ở các bãi biển Lý Sơn, Phú Quốc, Nha Trang, trồng cây ở Đà Lạt cùng một số điểm du lịch khác.
Ông Trần Quốc Bảo, Giám đốc phụ trách du lịch nội địa của Công ty Dịch vụ lữ hành Saigontourist, cho biết công ty đã tổ chức nhiều tour đi trồng cây, nhặt rác bảo vệ môi trường. Có những chương trình lên đến hàng ngàn lượt khách, gồm cả khách đoàn từ các công ty và một số khách lẻ, yêu thích tự nhiên cùng tham gia. “Khách hàng của chúng tôi đã trồng hàng ngàn cây xanh ở Thung lũng Tình yêu, khu du lịch rừng Mandagui… Du khách rất thích hoạt động này. Khi cây lớn, họ có thể quay trở lại để xem thành quả của mình”, ông Bảo nói.
Theo một số doanh nghiệp du lịch, những đơn hàng thường đến từ các công ty lớn, đặc biệt là các doanh nghiệp nước ngoài, doanh nghiệp liên doanh. Các công ty này kết hợp chương trình du lịch, xây dựng văn hóa doanh nghiệp, quảng bá thương hiệu kết hợp hoạt động hướng đến môi trường, xã hội. Vì thế, số lượng khách tham gia tour thường khá lớn, lên đến vài trăm có khi đến cả ngàn người.
[box type=”download”] Bộ trưởng du lịch các nước ACMECS (bao gồm Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam) vừa ra tuyến bố chung về cam kết phát triển du lịch có trách nhiệm trong phiên họp tại TPHCM vào giữa tháng 9-2016. Tuyên bố này nhằm tái khẳng định cam kết của ngành du lịch với phát triển du lịch có trách nhiệm, bền vững, toàn diện và cân bằng, tạo điều kiện thích hợp cho việc khai thác có trách nhiệm các tài nguyên văn hóa và thiên nhiên để phát triển sản phẩm du lịch, thúc đẩy và hỗ trợ kinh tế-xã hội cho các nhóm xã hội dễ bị tổn thương.[/box]
Làm tour không dễ
Một điểm chung của các công ty tổ chức “du lịch trách nhiệm” là làm tour khi khách hàng yêu cầu, không có sẵn chương trình cho khách lẻ. Lý do là công tác chuẩn bị, tổ chức tour thường mất nhiều thời gian, công sức nhưng nhiều lúc lại không thể chủ động về mặt thời gian, địa điểm để có thể làm tour đúng theo yêu cầu của khách hàng.
Bà Thủy Tiên của Asian Trails cho biết, trước đây công ty từng quảng bá chương trình tour kết hợp làm từ thiện cho phụ nữ ở vùng sâu vùng xa dành cho thị trường khách châu Âu, nhưng nay chỉ thực hiện khi có yêu cầu đặc biệt. “Nói thì có vẻ đơn giản, nhưng làm tour rất khó, đặc biệt là làm việc với địa phương để được phép cho người nước ngoài đến thực hiện các hoạt động này”, bà nói.
Vietravel, một trong những công ty tổ chức tour vì môi trường, cũng cho biết công ty không đưa loại tour này thành chương trình bán rộng rãi hay khởi hành định kỳ mà chỉ thực hiện khi có yêu cầu riêng. Nguyên nhân chính cũng là do khó khăn trong công tác tổ chức. Công ty lữ hành phải được sự ủng hộ của địa phương thì mới có thể tổ chức cho hàng trăm du khách xuống biển nhặt rác hay đi trồng cây ở một nơi nào đó, chứ không phải cứ muốn đi nhặt rác, nạo vét kênh rạch là có thể làm.
“Tổ chức loại tour này đòi hỏi mối quan hệ với địa phương phải hết sức thân thiết. Có nơi chúng tôi có thể gọi điện ngay để hỏi ý kiến, có nơi phải chờ đến vài tuần. Trong khi đó, khách hàng lại có kế hoạch riêng nên không thể chờ lâu”, bà Trần Thị Việt Hương, Giám đốc ban tiếp thị của Công ty Du lịch Vietravel nói.
Theo ông Bảo của Saigontourist, làm tour này không đơn giản. Với những địa phương có sẵn chủ trương thì công ty lữ hành khá thuận lợi, còn ngược lại khá khó khăn. “Chẳng hạn, hiện tại chúng tôi không tổ chức tour trồng cây ở Đà Lạt nữa vì nơi này gần như không còn diện tích cho việc này. Với những tour vì môi trường, chúng tôi thường chọn những trung tâm du lịch lớn như Nha Trang, Phan Thiết, Đà Lạt… vì những địa phương này thường ủng hộ các chương trình như thế”, ông nói.
Bà Đoàn Thị Thanh Trà, Giám đốc tiếp thị và truyền thông của Saigontourist, cho rằng cùng với sự phát triển về kinh tế, ý thức về việc giữ gìn môi trường của người đi du lịch ngày càng tốt hơn. Đây là “mảnh đất màu mỡ” cho mô hình du lịch trách nhiệm. Tour này không chỉ đơn thuần là trồng cây, nhặt rác hoặc làm việc thiện nguyện giúp đỡ người dân địa phương mà còn là các hoạt động tưởng chừng như đơn giản như du khách tự thu gom rác của bản thân khi đi du lịch, hay nhà tour tránh tổ chức các chương trình du lịch gây tổn hại đến môi trường.
Phát triển yếu tố “trách nhiệm” trong các chương trình tour không chỉ để hút khách hàng lẻ mua tour mà còn là yếu tố sống còn của doanh nghiệp khi đấu thầu tour. “Hiện tại, hầu như công ty quốc tế nào cũng đòi hỏi hồ sơ đấu thầu phải có thông tin cam kết về việc công ty du lịch không thực hiện các chương trình tổn hại đến môi trường, xã hội. Du lịch trách nhiệm là xu hướng”, bà Trà nhận định.
